Το Χαλάνδρι στη «μάχη» με το food waste – Η διαλογή στην πηγή και η παραγωγή βιοκαυσίμου

Πρωτοπόρο παράδειγμα στην μείωση της σπατάλης τροφίμων αποτελεί το Χαλάνδρι, καθώς μέσα από μια σειρά διεργασιών και εργαλείων έχει καταφέρει να μειώσει σημαντικά τα τρόφιμα που απορρίπτονται από νοικοκυριά, φορείς και επιχειρήσεις.

Όλα αυτά κατέστησαν δυνατά χάρη στη δημιουργία της Μονάδας Αποτροπής Απωλειών Τροφών και Δημιουργίας Τροφικών Αποβλήτων του Δήμου Χαλανδρίου όπως εξηγούν μιλώντας στο CNN Greece o επιστημονικός υπεύθυνος και εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος για την κυκλική οικονομία, την αποτροπή απωλειών τροφών και την ανακύκλωση, Γεράσιμος Λυμπεράτος και η Χημικός Μηχανικός του Ε.Μ.Π. και διαχειρίστρια των ευρωπαϊκών προγραμμάτων του Δήμου «FoodRUs» και «ToNoWaste» Αθανασία Μπάρκα – Παπαδημητρίου.

Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι ρυπαντές;

Σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε στο εμπόριο, την εστίαση, οργανισμούς όπως τα σχολεία και οι παιδικοί σταθμοί και στα νοικοκυριά διαπιστώθηκε ποιοι ήταν οι μεγαλύτεροι «ένοχοι» στον όγκο τροφίμων που απορρίπτονται στον Δήμο, ενώ όπως τονίζει ο κ. Λυμπεράτος, είναι σημαντικό το ποσοστό των αποβλήτων που θα μπορούσε να έχει αποτραπεί με καλύτερη διαχείριση.

«Μεγαλύτερη σπατάλη γίνεται στα σχολικά γεύματα. Εκεί διαπιστώθηκε η απόρριψη σημαντικών ποσοτήτων τροφών που θα μπορούσαν να φαγωθούν» σημειώνει, από την πλευρά της η κα Μπάρκα.

Αναφερόμενη στους δύο βρεφονηπιακούς σταθμούς του Δήμου, όπου έγιναν μηνιαίες μετρήσεις διαπιστώθηκε σημαντική ποσότητα τροφών που απορρίπτονται.

Όσον αφορά στα νοικοκυριά, δε, τα οποία όπως σημειώνει η ίδια «σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε. ευθύνονται για το 53% των τροφικών αποβλήτων, θεωρούν λανθασμένα ότι το ποσοστό των αποβλήτων που είναι υπολείμματα τροφών είναι πολύ μικρότερο από την πραγματικότητα».

Παράγονται 128 κιλά τροφικών αποβλήτων ανά κάτοικο ετησίως

Ενδεικτικό του προβλήματος, όμως, είναι το γεγονός ότι κατά μέσο όρο παράγονται 128 κιλά τροφικών αποβλήτων ανά κάτοικο ετησίως από τα νοικοκυριά. Από το ποσοστό αυτό, 76% εξ αυτών είναι μη αποτρέψιμα, δηλαδή μέρη τροφίμων που δεν θα καταναλώναμε όπως οι φλοιοί, πυρήνες, κόκκαλα.

Το υπόλοιπο ποσοστό, όμως ποσοστό που φτάνει το 24%, επιμερίζεται ισομερώς μεταξύ των κατηγοριών «υπόλειμμα πιάτου», «δε σερβιρίστηκε», «έληξε», επισημαίνει η κα Μπάρκα.

«Δηλαδή τα τρόφιμα που πετάμε από τα σπίτια μας και θα μπορούσαν να είχαν σωθεί είναι μαγειρεμένο φαγητό που σερβίραμε στο πιάτο μας αλλά τελικά δεν καταναλώσαμε, μαγειρεμένο φαγητό που αποθηκεύσαμε στο ψυγείο για κατανάλωση αργότερα και τελικά πετάχτηκε και τρόφιμα που έληξαν ή χάλασαν για τα μη τυποποιημένα».

Πού καταλήγουν τα απόβλητα του καφέ κάδου

Εξηγώντας πού καταλήγουν τα απόβλητα που οι δημότες Χαλανδρίου ρίχνουν στον καφέ κάδο ο κ. Λυμπεράτος ενημερώνει πως μεταφέρονται στο Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης (ΕΜΑΚ) του Ενιαίου Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) όπου μετατρέπονται σε εδαφοβελτιωτικό.

Παράλληλα, όπως συμπληρώνει «γίνεται κομποστοποίηση τοπικά από ορισμένους ιδιώτες και σχολεία αλλά αυτό αποτελεί πρωτοβουλία των πολιτών και όχι συστηματική διαχείριση των οργανικών αποβλήτων».

Τι είναι το προϊόν FORBI και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί;

Με σκοπό αυτή η μεμονωμένη πρακτική να γίνει πολιτική του Δήμου «στο πλαίσιο του προγράμματος Waste4Think ο Δήμος και το ΕΜΠ ανέπτυξαν εναλλακτικές προσεγγίσεις στην αξιοποίηση του συλλεγόμενου φορτίου στον καφέ κάδο».

«Με ξήρανση και τεμαχισμό παράχθηκε ένα προϊόν που ονομάστηκε FORBI (Food residue biomass) το οποίο στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι μπορεί να αξιοποιηθεί ποικιλοτρόπως» σημειώνει ο καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η παραγωγή αέριου βιοκαυσίμου για κίνηση των απορριμματοφόρων, κάτι που αποτελεί μία εξαιρετική εφαρμογή της λογικής της κυκλικής οικονομίας. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί, πως λειτουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο «μία τέτοια μονάδα αξιοποίησης για το Χαλάνδρι θα μπορούσε να αποσβεστεί σε λιγότερο από τρία χρόνια».

Φέρουν «καρπούς» οι εντατικές δράσεις ενημέρωσης των κατοίκων

Όμως «κλειδί» σε μια επιτυχημένη μείωση της σπατάλης τροφίμων, όχι μόνο σε ένα δήμο, αλλά και συνολικότερα στην κοινωνία είναι η ευαισθητοποίηση των πολιτών, μια ευαισθητοποίηση που μπορεί να παραχθεί μέσα από τη γνώση και την ενημέρωση.

Έτσι, το Χαλάνδρι σε συνεργασία με τη σχολή Χημικών Μηχανικών του Ε.Μ.Π. είχε πραγματοποιήσει μια έρευνα για την διαλογή στην πηγή και την εν συνεχεία αξιοποίηση των τροφικών απορριμμάτων στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Waste4Think το διάστημα 2016-2020, όπως υπογραμμίζει ο επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος.

«Τότε οι κάτοικοι ενός ολόκληρου δημοτικού διαμερίσματος είχαν ενημερωθεί κατάλληλα και ανταποκριθεί εξαιρετικά στη ξεχωριστή συλλογή τροφικών αποβλήτων (σχεδόν 50% εκτροπή των βιοαποβλήτων από τον κάδο των συμμείκτων). Μετά την παρέλευση της πανδημίας ο Δήμος έχει σταδιακά απλώσει το δίκτυο του καφέ κάδου σε όλη την πόλη. Αυτή τη στιγμή συλλέγονται περίπου 100 τόνοι τροφικών υπολειμμάτων στην πόλη και ασφαλώς υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης».

Από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας της όμως, η Μονάδα Αποτροπής Απωλειών Τροφών και Δημιουργίας Τροφικών Αποβλήτων έχει κάνει πολλές ενημερωτικές εκδηλώσεις με σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού και εκπαίδευση των μαθητών και των μαθητριών και έχει ποσοτικοποιήσει τις απώλειες τροφίμων.

Ένα ακόμη χρήσιμο εργαλείο για να μην πετάνε οι πολίτες τα τρόφιμά τους, όπως αναφέρει η κα Μπάρκα, είναι επίσης και η έκδοση ενός βιβλίου «Μαγειρέψτε έξυπνα σώζοντας τρόφιμα».

Η επιτυχία, όμως, της πρωτοβουλίας αυτής δεν θα ήταν επίσης εφικτή εάν δεν είχαν συναφθεί και σημαντικές συνεργασίες. Η Μονάδα έχει αναπτύξει συνεργασίες με κοινωνικούς εταίρους όπως η Τράπεζα Τροφίμων και το κοινωνικό παντοπωλείο του Δήμου, ώστε τα πλεονάσματα τροφίμων να μην καταλήγουν στα σκουπίδια. Μάλιστα, σε εξέλιξη βρίσκεται και το εγχείρημα «σώζουμε τρόφιμα στη λαϊκή» και της αξιοποίησης παραπροϊόντων μεταποιητικής βιομηχανίας (food upcycling).