Το σοκ από τους «μπακαλίστικους» δασμούς του Τραμπ

Δείχνοντας ένα μεγάλο γράφημα, στον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου, ο Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίστηκε ότι το νέο δασμολογικό σχέδιό του είναι απλό: «Αμοιβαιότητα: αυτό σημαίνει πως ό,τι κάνουν σε εμάς, το κάνουμε κι εμείς σε αυτούς. Πολύ απλό. Πιο απλό δεν γίνεται», είπε.

Ισως είναι υπερβολικά απλό, γράφει ο Ρίτσαρντ Πάρτινγκτον στον Guardian. «Τόσο πολύ, που οι κορυφαίοι οικονομικοί αναλυτές στον κόσμο έχουν σοκαριστεί από τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό των πιο σημαντικών αριθμών στο διεθνές εμπόριο, την πολιτική και την οικονομία».

Για κάθε χώρα, ο Λευκός Οίκος απλώς πήρε το έλλειμμα του εμπορίου αγαθών για το 2024 και το διαίρεσε με τη συνολική αξία των εισαγωγών. Ο Τραμπ, επειδή είναι «καλός», είπε ότι έκανε έκπτωση, οπότε μείωσε το ποσοστό στο μισό.

Ενα παράδειγμα είναι η Κίνα:

Εμπορικό έλλειμμα: 291,9 δισ. δολάρια

Συνολικές εισαγωγές αγαθών: 438,9 δισ. δολάρια

Διαιρούμενα μεταξύ τους: 0,67 ή 67%

Μειωμένο στο μισό: 34%

Για χώρες χωρίς μεγάλο έλλειμμα, ο Λευκός Οίκος εφάρμοσε ένα οριζόντιο 10%, αποφασισμένος να επιβάλει δασμούς στους πάντες. Αυτό συνέβη στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο εκτιμάται ότι όχι μόνο δεν έχει έλλειμμα, αλλά εμφάνισε εμπορικό πλεόνασμα σχεδόν 12 δισ. δολαρίων, το 2024.

«Είναι ένας απίστευτος υπολογισμός, ιδιαίτερα καθώς έρχεται έπειτα από μήνες διεργασιών», είπε ο Τζιμ Ρέιντ, παγκόσμιος επικεφαλής μακροοικονομικής έρευνας της Deutsche Bank. «Δείχνει ότι μάλλον δεν υπάρχει κάποιο εις βάθος στρατηγικό σχέδιο υλοποίησης».

Επί εβδομάδες, όμως, η Ουάσινγκτον έδινε την εντύπωση ότι έκανε μια πολύ σύνθετη δουλειά για να καθορίσει τα ποσοστά, με βάση έναν συνδυασμό δασμολογικών και μη δασμολογικών φραγμών στο εμπόριο, συμπεριλαμβανομένης της υποτιθέμενης «χειραγώγησης νομίσματος», τοπικών νόμων, κανονισμών και φόρων όπως ο ΦΠΑ.

Αυτή η προσέγγιση, σημειώνει ο οικονομικός αναλυτής του Guardian, είχε ήδη ξεκινήσει να προκαλεί καχυποψία στους ειδικούς, που έλεγαν ότι ο ΦΠΑ ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστο να συμπεριληφθεί σε τέτοιους υπολογισμούς, καθώς είναι φόρος επί των πωλήσεων, που καταβάλλεται τόσο σε εγχώρια αγαθά όσο και σε εισαγόμενα.

Ο Λευκός Οίκος επιβεβαιώνει ότι ακολούθησε μια απλοϊκή προσέγγιση στους υπολογισμούς του: «Οι αμοιβαίοι δασμοί υπολογίζονται ως ο δασμολογικός συντελεστής που είναι απαραίτητος για την εξισορρόπηση των διμερών εμπορικών ελλειμμάτων μεταξύ των ΗΠΑ και καθενός από τους εμπορικούς εταίρους μας. Αυτός ο υπολογισμός προϋποθέτει ότι τα επίμονα εμπορικά ελλείμματα οφείλονται σε συνδυασμό δασμολογικών και μη δασμολογικών παραγόντων που εμποδίζουν την εξισορρόπηση του εμπορίου».

Υπάρχουν πολλά προβλήματα με αυτό, γράφει ο Guardian, με κυριότερο το ότι υπεραπλουστεύει τρομερά τους παράγοντες που οδηγούν στα εμπορικά ελλείμματα.

Εμπορικά ελλείμματα εμφανίζονται όταν μια χώρα αγοράζει περισσότερα από όσα πουλάει στο εξωτερικό. Οι ΗΠΑ έχουν σταθερά και οι ίδιες έλλειμμα, από τη δεκαετία του 1970. Συνήθως, τα ελλείμματα του εμπορίου ισορροπούν με την πάροδο του χρόνου, καθώς δημιουργούν πτωτική πίεση στο νόμισμα μιας χώρας. Αυτό συμβαίνει επειδή η ζήτηση σε ξένο νόμισμα, για την αγορά εισαγόμενων αγαθών, υπερβαίνει τη ζήτηση σε εγχώριο νόμισμα.

Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν καταφέρει να έχουν μεγαλύτερα εμπορικά ελλείμματα από ό,τι άλλα έθνη, καθώς το δολάριο είναι το νόμισμα που χρησιμοποιείται σε όλο το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και το διεθνές εμπόριο για πληρωμές.

Επίσης, τα αμερικανικά προϊόντα είναι πολύ ακριβά για να τους καταναλωτές στις αναπτυσσόμενες οικονομίες κι αυτό εξηγεί τα ιδιαίτερα μεγάλα εμπορικά ελλείμματα και τους νέους δασμούς των φτωχότερων χωρών.

Ο Ανταμ Τουζ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια στις ΗΠΑ, είπε στον Guardian ότι ο Τραμπ εισάγει «φρικαλέες» πολιτικές για τις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, συμπεριλαμβανομένου δασμού 49% στην Καμπότζη, 48% για το Λάος και 46% για το Βιετνάμ.

«Αυτό δεν οφείλεται στο γεγονός ότι οι χώρες αυτές κάνουν διακρίσεις σε βάρος των αμερικανικών εξαγωγών, αλλά στο γεγονός ότι είναι φτωχές. Οι ΗΠΑ δεν παράγουν πολλά αγαθά που οι φτωχότεροι μπορούν να εισάγουν», εξήγησε.

Ειδικότερα το Βιετνάμ έχει γίνει μέρος της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού για μεγάλους κατασκευαστές, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών εταιρειών τεχνολογίας και ένδυσης όπως η Nike, η Intel και η Apple.

Το Λεσότο, η μικροσκοπική χώρα της Νότιας Αφρικής, μια από τις φτωχότερες στον κόσμο, είναι ένα άλλο περίεργο παράδειγμα, καθώς αντιμετωπίζει δασμούς 50%.

Μεταξύ των κυριότερων εξαγωγών του προς τις ΗΠΑ είναι τα διαμάντια και τα ρούχα –κάτι που δείχνει πόσο σημαντικό είναι το παγκόσμιο εμπόριο σπάνιων ορυκτών για την οικονομία των ΗΠΑ– με πολιτικές για την ενθάρρυνση της παραγωγής ενδυμάτων από εταιρείες όπως οι Levi Strauss και Wrangler. Και αυτές οι πολιτικές υπήρξαν μέρος της προσπάθειας των ΗΠΑ να βοηθήσει την ανάπτυξη των φτωχών χωρών της Αφρικής.

Τώρα, επισημαίνει ο Guardian, ο Τραμπ, με τη στρατηγική του «Πρώτα η Αμερική», ανατρέπει προσπάθειες δεκαετιών από διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ να ασκήσουν παγκόσμια οικονομική επιρροή.

«Αυτό δεν είναι σοβαρή εμπορική πολιτική ή μεγαλόπνοη στρατηγική», είπε ο Τουζ. «Το αφεντικό μισεί τα εμπορικά ελλείμματα και η ομάδα του, που αποτελείται από πρόθυμους συκοφάντες, βρήκε μια ανόητη φόρμουλα, προκειμένου απλώς να τον ικανοποιήσει».

. . .