Το οικονομικό δίλημμα του Τραμπ – Οι προκλήσεις και τα εμπόδια που καλείται να ξεπεράσει

Οι ψηφοφόροι, οι οποίοι έχουν βαρεθεί τις υψηλές τιμές στα πάντα, από τα ψώνια μέχρι την ασφάλεια αυτοκινήτου, εκτόπισαν τους Δημοκρατικούς από την εξουσία στην Ουάσινγκτον.

Ο Τραμπ υπενθύμιζε συχνά στους ψηφοφόρους ότι ο πληθωρισμός δεν αποτελούσε πρόβλημα όταν εκείνος έκανε κουμάντο. Και έχει υποσχεθεί να κηρύξει πόλεμο στις υψηλές τιμές, όπως αναφέρει το CNNi.

Αλλά αν δεν είναι προσεκτικός, ο Τραμπ θα μπορούσε να κάνει δικό του το πρόβλημα του πληθωρισμού.

Ορισμένες από τις ίδιες ακριβώς προεκλογικές υποσχέσεις που απευθύνονταν στους ψηφοφόρους – μαζικές απελάσεις και ουρανοκατέβατοι δασμοί – μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερο πληθωρισμό αν τεθούν σε εφαρμογή.

Επιπλέον, στην αγορά ομολόγων έχει ήδη αρχίσει να επικρατεί νευρικότητα για τα σχέδια του Τραμπ να προσθέσει τρισεκατομμύρια στο εθνικό χρέος. Οι αποδόσεις των ομολόγων έχουν σκαρφαλώσει απότομα, μια εξέλιξη που θα καταστήσει πιο ακριβή τη λήψη ενυπόθηκου ή στεγαστικού δανείου και τη χρηματοδότηση της αγοράς ενός αυτοκινήτου.

Καμπανάκι από οικονομολόγους

«Το μάθημα αυτών των εκλογών δεν θα πρέπει να περάσει απαρατήρητο από τους Ρεπουμπλικάνους – ο πληθωρισμός δεν αρέσει στους ψηφοφόρους και δεν θα το ξεχάσουν», δήλωσε στο CNNi ο Ράιαν Σουίτ, επικεφαλής οικονομολόγος της Oxford Economics στις ΗΠΑ.

Φυσικά, είναι πολύ νωρίς για να πει κανείς ποιες από τις προεκλογικές υποσχέσεις του Τραμπ θα γίνουν πραγματικότητα. Προς το παρόν, η Wall Street φαίνεται να μην επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις προειδοποιήσεις για τον πληθωρισμό.

Οι επενδυτές φαίνεται να στοιχηματίζουν ότι ο Τραμπ δεν θα προχωρήσει στην πραγματικότητα με τα σχέδιά του να επιβάλει δασμούς και στα τρία τρισεκατομμύρια δολάρια των αμερικανικών εισαγωγών ή ότι δεν θα μπορέσει να απελάσει εκατομμύρια εργαζόμενους χωρίς χαρτιά. Και μπορεί να έχουν δίκιο.

Εξάλλου, υπάρχει μια μακρά ιστορία υποψηφίων προέδρων που αλλάζουν την προσέγγισή τους μόλις τελειώσει η καταμέτρηση των ψήφων και αρχίσει η δουλειά της διακυβέρνησης.

Η οικονομική κρίση της Αμερικής

Οι ψηφοφόροι κατέστησαν σαφές την Τρίτη (5/11) ότι είναι απογοητευμένοι από την κατάσταση της οικονομίας.

Τα δύο τρίτα (67%) των ψηφοφόρων χαρακτήρισαν την αμερικανική οικονομία ως όχι καλή ή κακή, σύμφωνα με τα exit polls του CNNi.

Παρά την ιστορικά χαμηλή ανεργία, μόλις το 32% αξιολόγησε την οικονομία ως εξαιρετική ή καλή. Και αυτό αποδείχθηκε καθοριστικό για το αποτέλεσμα.

Μεταξύ εκείνων που χαρακτήρισαν την οικονομία ως όχι καλή ή κακή, το 69% ψήφισε τον Τραμπ. Παρομοίως, το 40% των Λατίνων ψηφοφόρων ανέφερε ότι η οικονομία ήταν το υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα. Ο Τραμπ κέρδισε μία μεγάλη μερίδα του από τους Λατίνους ψηφοφόρους που επέλεξαν την οικονομία ως το υπ’ αριθμόν ένα ζήτημα.

Παράλληλα τα ευρήματα καταδεικνύουν πόσο θυμωμένοι είναι οι ψηφοφόροι για το κόστος ζωής.

Ναι, το ποσοστό του πληθωρισμού έχει μειωθεί απότομα. Κορυφώθηκε στο υψηλότερο επίπεδο τεσσάρων δεκαετιών, στο 9,1%, τον Ιούνιο του 2022, όταν οι τιμές της βενζίνης ξεπέρασαν τα πέντε δολάρια το γαλόνι.

Αλλά όχι, οι τιμές δεν έχουν μειωθεί.

«Αν και οι οικονομολόγοι εστιάζουν στο ρυθμό μεταβολής των τιμών, οι καταναλωτές εστιάζουν στο επίπεδο των τιμών», δήλωσε ο Σουίτ. «Ο Αμερικανός καταναλωτής έχει γενικά βραχεία μνήμη, εκτός από όταν πρόκειται για τις τιμές. Πολλοί μπορούν να σας πουν την τιμή της βενζίνης, του γάλακτος και του ψωμιού με ακρίβεια δεκάρας σήμερα σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια».

Τιμές έναντι μισθών

Πολύ συχνά, οι Αμερικανοί ξοδεύουν πολύ περισσότερα από ό,τι όταν ανέλαβε καθήκοντα ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.

Κάθε μήνα, το τυπικό νοικοκυριό των ΗΠΑ πρέπει να ξοδεύει 1.120 δολάρια περισσότερα από ό,τι τον Ιανουάριο του 2021 μόνο και μόνο για να αγοράσει τα ίδια αγαθά και υπηρεσίες, σύμφωνα με την Moody’s Analytics.

Οι μισθοί αυξάνονται περίπου κατά το ίδιο ποσό, κατά μέσο όρο 1.192 δολάρια περισσότερα ανά μήνα, αλλά αυτό σημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι πρέπει να ξοδέψουν όλες τις αυξήσεις των μισθών τους μόνο και μόνο για να τα βγάλουν πέρα.

Πρόκειται για μέσους όρους. Για πολλούς άλλους, οι μισθοί δεν έχουν συμβαδίσει με τον πληθωρισμό.

Όπως σημείωσε ο Φιλ Μάτινγκλι του CNNi, ο Τραμπ κέρδισε πολλές κομητείες στην Πενσυλβάνια όπου οι μισθοί δεν κατάφεραν να συμβαδίσουν με τις τιμές.

Οι προεκλογικές υποσχέσεις Τραμπ

Στην προεκλογική εκστρατεία, ο Τραμπ υποσχέθηκε όχι απλώς να μειώσει τον ρυθμό του πληθωρισμού, αλλά να κάνει τις τιμές να πέσουν κατακόρυφα, απελαύνοντας εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς χαρτιά και απελευθερώνοντας την παραγωγή ορυκτών καυσίμων. Τον Αύγουστο, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα κάνει τις τιμές να «πέσουν γρήγορα».

Ωστόσο, η ευρεία πτώση των τιμών δεν είναι μόνο απίθανη, αλλά θα μπορούσε να επιφέρει έναν βρόγχο καταδίκης από τον οποίο είναι δύσκολο να ξεφύγει κανείς, επειδή τροφοδοτεί τον εαυτό του.

«Το επίπεδο των τιμών για πολλά καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες δεν πρόκειται να βυθιστεί», δήλωσε ο Σουίτ. «Το επίπεδο των τιμών για πολλά πράγματα είναι μόνιμα υψηλότερο», πρόσθεσε.

Οι δασμοί και οι απελάσεις θα μπορούσαν να ανεβάσουν τις τιμές

Στο μεταξύ πολιτικές της ατζέντας του Τραμπ θα μπορούσαν να ανεβάσουν τις τιμές – αν τεθούν σε ισχύ. Ο Τραμπ έχει προβάλει τους δασμούς ως μαγική λύση σχεδόν σε κάθε πρόβλημα, περιγράφοντας αυτούς τους φόρους στις εισαγωγές ως «το σπουδαιότερο πράγμα που εφευρέθηκε ποτέ». Έχει απειλήσει να επιβάλει αδιανόητα υψηλούς δασμούς σε φίλους και εχθρούς.

Οι υποσχέσεις του Τραμπ να επιβάλει μαζικούς δασμούς, να απελάσει εκατομμύρια εργαζόμενους χωρίς χαρτιά και να επηρεάσει ενδεχομένως την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα αποδυναμώσει την ανάπτυξη, θα ενισχύσει τον πληθωρισμό και θα μειώσει την απασχόληση, σύμφωνα με ένα πρόσφατο έγγραφο εργασίας που κυκλοφόρησε το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Peterson. Ο πληθωρισμός θα σκαρφάλωνε σε τουλάχιστον 6% έως το 2026 και έως το 2028 οι τιμές καταναλωτή θα ήταν 20% υψηλότερες, διαπίστωσαν οι ερευνητές.

Ο Τραμπ έχει επιμείνει ότι η εμπορική του ατζέντα δεν θα είναι πληθωριστική, σημειώνοντας ότι οι αυξήσεις των τιμών ήταν μέτριες κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του, ακόμη και όταν επέβαλε μαζικούς δασμούς στην Κίνα.

Παρόλα αυτά, οι εκκλήσεις του Τραμπ για οριζόντιους δασμούς έχουν θορυβήσει τους οικονομολόγους. Επισημαίνουν τη μία μελέτη μετά την άλλη που δείχνει ότι οι Αμερικανοί επωμίστηκαν σχεδόν ολόκληρο το κόστος των δασμών του Τραμπ στην Κίνα.

Οι προτάσεις του Τραμπ για τους δασμούς θα κόστιζαν στο τυπικό νοικοκυριό των ΗΠΑ πάνω από 2.600 δολάρια ετησίως, σύμφωνα με ξεχωριστή ανάλυση του Ινστιτούτου Peterson.

Η επιβολή δασμών μόνο σε είδη ένδυσης, παιχνίδια, έπιπλα, οικιακές συσκευές, υποδήματα και ταξιδιωτικά είδη θα κόστιζε στους Αμερικανούς τουλάχιστον 46 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, σύμφωνα με την Εθνική Ομοσπονδία Λιανικού Εμπορίου, έναν εμπορικό όμιλο που εκπροσωπεί τους λιανοπωλητές.

«Θα δημιουργήσουμε το χειρότερο και από τους δύο κόσμους: θα έχουμε υψηλότερες εγχώριες τιμές για αγαθά και ορισμένες υπηρεσίες… και δεν θα έχουμε καμία συνολική βελτίωση στην εικόνα της απασχόλησης ή στην εικόνα των μισθών», δήλωσε ο Ντάνιελ Άλπερτ, διευθύνων σύμβουλος της Westwood Capital, στην Άλισον Μόροου του CNNi.

Το δίλημμα του Τραμπ

Ακόμη και ο Στέφεν Μουρ, ένας συντηρητικός οικονομολόγος που έχει υποστηρίξει πολύ τη συνολική ατζέντα του Τραμπ, δήλωσε πρόσφατα στο CNNi ότι δεν είναι «μεγάλος οπαδός» των δασμών όπως αυτοί που έχει προτείνει ο Τραμπ.

«Όταν ο Τραμπ χρησιμοποιεί τους δασμούς ως διαπραγματευτικό εργαλείο, δεν έχω πρόβλημα με αυτό», δήλωσε ο Μουρ κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνέντευξης στα τέλη Οκτωβρίου. «Αλλά δεν θέλω να μας δω να αυξάνουμε δραματικά τους δασμούς στα εισαγόμενα αγαθά. Οι δασμοί είναι φόροι. Και η ανησυχία μου είναι ότι, αν το παρατραβήξετε, θα οδηγηθούμε σε μια κατάσταση οφθαλμόν αντί οφθαλμού».

Και αυτό εγείρει ένα από τα πρωταρχικά οικονομικά ερωτήματα αυτής της επόμενης εποχής του Τραμπ: Θα μαλακώσει τις οικονομικές του προτάσεις για να αποφύγει την αναζωπύρωση των τιμών; Ή θα τριπλασιάσει τους δασμούς με τρόπο που θα προσκαλέσει την επιστροφή του πληθωρισμού;

The exact thing that helped Trump win could become a big problem for his presidency

Analysis by Matt Egan, CNN