Το μυστήριο με τις νεκρές Αφρικανές στη Σαουδική Αραβία

Σχεδόν καθημερινά η πτέρυγα αναχωρήσεων του διεθνούς αεροδρομίου του Ναϊρόμπι κατακλύζεται από δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες, γυναίκες, οι οποίες φωτογραφίζονται περιχαρείς όλες μαζί, ντυμένες ασορτί, και συζητούν πώς θα ξοδέψουν τα λεφτά που θα κερδίσουν από τις νέες τους δουλειές στη Σαουδική Αραβία.

Θεωρούν πως έχουν κάθε λόγο να αισιοδοξούν καθώς, σύμφωνα με όσα υπόσχονται τοπικά γραφεία ευρέσεως εργασίας, έπειτα από μόλις μία διετία δουλειάς ως οικιακές βοηθοί ή ως νταντάδες στο ζάπλουτο βασίλειο του Περσικού Κόλπου θα έχουν κερδίσει αρκετά χρήματα ώστε να κτίσουν ένα σπίτι, να μορφώσουν τα παιδιά τους και να αποταμιεύσουν για το μέλλον.

Την ώρα, όμως, που στην πτέρυγα των αναχωρήσεων επικρατεί ενθουσιασμός, στην αίθουσα αφίξεων «η ελπίδα συναντά τη ζοφερή πραγματικότητα» γράφουν οι Τζάστιν Σεκ και Αμπντί Λατίφ Νταχίρ στους New York Times, σημειώνοντας ότι πολλές από τις γυναίκες που επιστρέφουν έπειτα από μια διετία στη Σαουδική Αραβία είναι συχνά αποστεωμένες, πάρα πολλές έχουν υποστεί οικονομικούς εκβιασμούς, ξυλοδαρμούς ή σεξουαλικές επιθέσεις, ενώ ουκ ολίγες επιστρέφουν νεκρές.

«Στις περισσότερες χώρες το να εργάζεται [μια γυναίκα] ως οικονόμος ή τροφός είναι σχετικά ασφαλές» γράφουν οι δύο δημοσιογράφοι. «Ωστόσο, ταξιδεύοντας [επί πολλούς μήνες] σε ολόκληρη την Κένυα και την Ουγκάντα, από πολυσύχναστες και φτωχές αστικές γειτονιές σε απόμακρες αγροτικές κοινότητες, ακούσαμε πολλές παραλλαγές της ίδιας ιστορίας τρόμου: νέες και υγιείς γυναίκες αναχωρούν για οικιακές εργασίες στη Σαουδική Αραβία, μόνο και μόνο για να επιστρέψουν δαρμένες, σημαδεμένες ή μέσα σε φέρετρα».

Τουλάχιστον 274 εργαζόμενες από την Κένυα –κυρίως νεαρές γυναίκες που εργάζονταν ως υπηρέτριες ή νταντάδες– πέθαναν στη Σαουδική Αραβία την τελευταία πενταετία, τουλάχιστον 55 μόνο πέρυσι, διπλάσιοι από την προηγούμενη χρονιά. Την τελευταία τους πνοή στη Σαουδική Αραβία άφησαν επίσης πολλές γυναίκες από την Ουγκάντα, ο συνολικός αριθμός των οποίων, όμως, δεν είναι γνωστός, καθώς η κυβέρνηση της χώρας δεν κοινοποιεί τα σχετικά στοιχεία.

Οσο για τα αίτια όλων αυτών των θανάτων, «οι εκθέσεις αυτοψίας μάς γέννησαν περισσότερα ερωτήματα. Το σώμα μιας γυναίκας από την Ουγκάντα έφερε μώλωπες και σημάδια ηλεκτροπληξίας, ωστόσο ο θάνατός της χαρακτηρίστηκε “φυσιολογικός”. Εντοπίσαμε έναν εκπληκτικό αριθμό γυναικών που έπεσαν από ταράτσες, μπαλκόνια και, σε μια περίπτωση, από ένα άνοιγμα για κλιματιστικό μηχάνημα» αναφέρουν οι Σεκ και Νταχίρ.

Σημειώνουν ότι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για κάποια σκοτεινή βιομηχανία, καθώς «γυναίκες από την Ανατολική Αφρική στρατολογούνται κατά χιλιάδες και εκπαιδεύονται από επώνυμες εταιρείες και στη συνέχεια αποστέλλονται στη Σαουδική Αραβία μέσω μιας διαδικασίας που ρυθμίζεται και εγκρίνεται από τις κυβερνήσεις της Ουγκάντα, της Κένυας και της Σαουδικής Αραβίας».

Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, να συμβαίνει ό,τι διαπίστωσαν έπειτα από πολύμηνη και ενδελεχή έρευνα; Γιατί συμβαίνει; Σίγουρα μέρος του προβλήματος έγκειται στην αρχαϊκή εργατική νομοθεσία της Σαουδικής Αραβίας.

Το ζήτημα, όμως, είναι ότι τόσο στην Κένυα και στην Ουγκάντα όσο και στη Σαουδική Αραβία «ισχυροί άνθρωποι έχουν κίνητρα να συντηρούν τη ροή των εργαζομένων, παρά την εκτεταμένη κακοποίηση. Μέλη της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας είναι σημαντικοί επενδυτές σε πρακτορεία οικιακών βοηθών. Πολιτικοί και συγγενείς τους στην Ουγκάντα και στην Κένυα έχουν επίσης οικονομικά συμφέροντα σε υπηρεσίες στελέχωσης. Η γραμμή μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού ρόλου τους μερικές φορές δεν είναι διακριτή» σημειώνουν οι δημοσιογράφοι των New York Times.

Υπάρχουν άνθρωποι που υποτίθεται ότι προστατεύουν αυτές τις γυναίκες – κυβερνητικοί αξιωματούχοι όπως ο Φαμπιάν Κιούλε Μούλι, αντιπρόεδρος της Επιτροπής Εργασίας στην Εθνοσυνέλευση της Κένυας. Η ισχυρή Επιτροπή του θα μπορούσε να απαιτήσει ενδελεχείς έρευνες για τους εκατοντάδες ύποπτους θανάτους, να πιέσει την κυβέρνηση να διαπραγματευθεί καλύτερες εγγυήσεις ασφαλείας με τη Σαουδική Αραβία ή να εγκρίνει νόμους που θα περιορίζουν τη μετανάστευση έως ότου βελτιωθεί η κατάσταση.

Αλλά ο κενυάτης αξιωματούχος, όπως και άλλοι αξιωματούχοι από χώρες της Ανατολικής Αφρικής, είναι επίσης ιδιοκτήτης μιας εταιρείας ανθρώπινου δυναμικού που ειδικεύεται στην αποστολή γυναικών στη Σαουδική Αραβία. Μία από αυτές υποστήριξε πως το αφεντικό της, αφού της πήρε το διαβατήριο, της δήλωσε πως δεν την είχε προσλάβει, αλλά την είχε αγοράσει. Οταν η γυναίκα επικοινώνησε με την εταιρεία που την είχε στείλει στη Σαουδική Αραβία ζητώντας βοήθεια, ένας εκπρόσωπός της αρκέστηκε να της πει: «Μπορείς να διασχίσεις την Ερυθρά Θάλασσα κολυμπώντας και να επιστρέψεις στην Κένυα».

. . .