Το «δέλεαρ» της Αρκτικής: Τι κερδίζουν Τραμπ – Πούτιν από μια συμφωνία συνεκμετάλλευσης

Ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Αντώνης Κλάψης, μιλάει στο CNN Greece σχετικά με την συμφωνία που πρότεινε η ρωσική πλευρά στην αμερικανική διαπραγματευτική ομάδα και πώς αυτή θα επηρεάσει γεωστρατηγικά το πεδίο.

Σημειώνεται ότι η κίνηση της Μόσχας μπορεί να ερμηνευθεί ως «απάντηση» στις υποσχέσεις του Κιέβου προς τις ΗΠΑ για τις σπάνιες γαίες, μια συμφωνία που προσώρας όμως δεν έχει πάρει σάρκα και οστά.

Άλλωστε πολλές φορές ο Τραμπ έχει πει πως επιθυμεί να επεκτείνει την αμερικανική επιρροή στην Αρκτική, έχοντας επανειλημμένα μιλήσει για την απόκτηση της Γροιλανδίας από τη Δανία.

«Μία αμερικανορωσική συμφωνία σηματοδοτεί μία νέα εποχή στις σχέσεις ΗΠΑ – Ρωσίας»

Ερωτηθείς για τον τρόπο με τον οποίο η συμφωνία που προτείνει η ρωσική πλευρά μπορεί να επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις, ο Αντώνης Κλάψης τονίζει ότι:

«Η ρωσική πρόταση προς τις ΗΠΑ για από κοινού εκμετάλλευση των ρωσικών φυσικών πόρων της Αρκτικής θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρό δέλεαρ για την Ουάσιγκτον. Η Αρκτική διαθέτει πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, αλλά και πολύτιμων ορυκτών. Επομένως, για τους Αμερικανούς το οικονομικό κίνητρο είναι σημαντικό».

Ακόμη, ο ίδιος υπογραμμίζει ότι ο πρόεδρος Τραμπ λειτουργεί πολλές φορές με «επιχειρηματική λογική», οπότε:

«Η στάθμιση της προοπτικής αποκόμισης σημαντικών κερδών προς όφελος της αμερικανικής οικονομίας είναι βέβαιο ότι δεν θα τον αφήσει αδιάφορο. Εξάλλου, το ενδιαφέρον του για την ευρύτερη περιοχή βορείως του αρκτικού κύκλου εκδηλώθηκε προκαταβολικά με τη δημοσιοποίηση των σκέψεων του για την αγορά της Γροιλανδίας».

Συμπληρώνει δε πως «μία αμερικανορωσική συμφωνία για κοινή εκμετάλλευση θα σηματοδοτούσε μία εντελώς νέα εποχή στις σχέσεις ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και στη Μόσχα. Για την εξασφάλισή της, δεν αποκλείεται οι Αμερικανοί να δεχθούν την παραχώρηση πρόσθετων πλεονεκτημάτων υπέρ της Ρωσίας στο ουκρανικό μέτωπο.

Σε μια τέτοια περίπτωση, η συναλλαγή θα είναι κυνικά απλή: έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων υπέρ των ΗΠΑ στην Αρκτική, η Ρωσία θα αποζημιώνεται με ουκρανικά εδάφη. Η χαμένη αυτής της διαδικασίας θα είναι προφανώς η ίδια η Ουκρανία. Αλλά οι απόψεις των Ουκρανών δεν φαίνεται έτσι κι αλλιώς να ενδιαφέρουν τον Τραμπ, κι ακόμα λιγότερο συγκινούν τον Πούτιν».

Οι γεωστρατηγικές συνέπειες

Στην συνέχεια, ο αναπληρωτής καθηγητής αναφέρεται στις γεωστρατηγικές συνέπειες της, τονίζοντας πως με την υπογραφή της, η συμφωνία αυτή θα γινόταν η απαρχή εντατικών προσπαθειών για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Αρκτικής.

Συμπληρώνει δε πως «η προϊούσα κλιματική αλλαγή, η οποία συνεπάγεται την υποχώρηση των πάγων στην εν λόγω περιοχή, δημιουργεί έτσι κι αλλιώς τις προϋποθέσεις για ευχερέστερη αξιοποίηση των πόρων της. Η σύγχρονη τεχνολογία τις ενισχύει ακόμα περισσότερο».

Πέραν τούτου, ο κ. Κλάψης αναρωτιέται σχετικά με την στάση που θα τηρούσε η Κίνα σε περίπτωση που ΗΠΑ και Ρωσία συμφωνούσαν για την εκμετάλλευση των πόρων στην Αρκτική.

Διερωτάται δε αν το Πεκίνο «θα διεκδικούσε, και αν ναι με ποιον τρόπο, μερίδιο στη διαχείριση των πόρων της Αρκτικής, ιδιαίτερα αν συνυπολογίσει κανείς το κινεζικό ενδιαφέρον για πρόσβαση σε ενεργειακούς πόρους».

Επίσης, λέει πως «μία αμερικανορωσική συνεργασία στην Αρκτική πιθανότατα θα έθετε τις βάσεις για μια εν γένει στενότερη σχέση ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και στη Μόσχα, με ενδεχόμενο αποτέλεσμα την απομάκρυνση της δεύτερης από το Πεκίνο.

Στην αντίληψη του Τραμπ, ο μείζων αντίπαλος των ΗΠΑ δεν είναι η Ρωσία, αλλά η Κίνα.

Επομένως, μια συμφωνία ΗΠΑ και Ρωσίας για την Αρκτική εξυπηρετεί τη στρατηγική του Αμερικανού προέδρου όχι μόνο ως προς το ουκρανικό, αλλά εξίσου (αν όχι ακόμα περισσότερο) έναντι της Κίνας».

«Ουραγός εξελίξεων η Ευρώπη»

Ερωτηθείς για το πώς μπορεί η συμφωνία να επηρεάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Αντώνης Κλάψης τονίζει πως παρατηρείται πως η Ευρώπη μένει εκτός της εξίσωσης και εμφανίζεται ως «ουραγός των εξελίξεων».

Συνεχίζει δε λέγοντας: «Μία αμερικανορωσική συμφωνία που θα συναφθεί χωρίς ευρωπαϊκή συμμετοχή θα υπογραμμίσει ακόμα περισσότερο αυτή την αδυναμία και οπωσδήποτε θα αποτελέσει την αρχή του τέλους για τις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία.

Παράλληλα, θα επιβεβαιώσει τη μικρή σημασία που αποδίδει ο Τραμπ στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν αποκλείεται καθόλου η συμφωνία να διχάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Κάποια μέλη της που έχουν μεγαλύτερη εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια ή/και που εν γένει αντιμετωπίζουν με περισσότερη συμπάθεια τη Μόσχα (όπως π.χ. η Ουγγαρία), ίσως ταχθούν υπέρ της συμφωνίας. Το ίδιο ενδεχομένως να ισχύσει και για κράτη που θα δουν επιχειρηματικές προοπτικές (δηλαδή οικονομικά κέρδη) από την εφαρμογή μιας τέτοιας συμφωνίας.

Αντίθετα, άλλες χώρες, όπως η Πολωνία και τα βαλτικά κράτη, μάλλον θα ερμηνεύσουν μια τέτοια συμφωνία ως γενικότερη υποχώρηση των ΗΠΑ (και κατ’ επέκταση της Δύσης) έναντι της Ρωσίας.

Αυτό που σήμερα συμβαίνει με θύμα την Ουκρανία, θα μπορούσε αύριο να επαναληφθεί εις βάρος κάποιας άλλης χώρας που βρίσκεται κοντά στη Ρωσία».

Γιατί ο Τραμπ θέλει να συνεργαστεί με την Ρωσία

Ένα από τα επόμενα μεγάλα πεδία μάχης, όπου οι υπερδυνάμεις θα κληθούν να αντιμετωπίσουν η μία την άλλη προκειμένου να αποκτήσουν τον έλεγχο, είναι η Αρκτική.

Ο λόγος είναι ότι το 22% των ανεξερεύνητων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο βρίσκονται στην περιοχή της Αρκτικής. Το πρόβλημα για τις ΗΠΑ είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος τους – το 58% – ανήκει στη Ρωσία, ενώ μόνο το 18% βρίσκεται στην Αλάσκα και τα αμερικανικά ύδατα.

Σύμφωνα με τον Spectator, η γεωλογία φαίνεται να ευνοεί τη Ρωσία, καθώς πρόκειται για αποθέματα που ξεπερνούν τα όρια των χωρικών υδάτων των 200 μιλίων.

Σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, μια χώρα μπορεί να διεκδικήσει αποθέματα πιο ανοιχτά, όταν η υφαλοκρηπίδα εκτείνεται πέραν αυτής της απόστασης.

Η Ρωσία, ωστόσο, έχει περιορισμένη ικανότητα και δεξιότητα στην εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στο δύσκολο περιβάλλον.

Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ένα άλλο πρόβλημα, καθώς ο αγωγός που μεταφέρει πετρέλαιο από το κύριο χερσαίο κοίτασμα της Αλάσκας στο Prudhoe Bay απαιτεί υψηλή διακίνηση για να διατηρηθεί σε λειτουργία.

Εάν η ποσότητα του πετρελαίου που ρέει μέσω αυτού πέσει πολύ χαμηλά, θα μπορούσε να υποστεί ζημιά από τον πάγο. Για να διατηρηθεί σε λειτουργία καθώς το Prudhoe Bay μειώνεται, θα πρέπει να τροφοδοτείται με πετρέλαιο από άλλα πεδία της Αρκτικής.

Υπενθυμίζεται δε ότι η πετρελαϊκή εταιρεία ExxonMobil είχε συνεργαστεί με τη ρωσική κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Rosneft για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων στην Αρκτική, αλλά αποσύρθηκε το 2018 μετά την επιβολή δυτικών κυρώσεων ως απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.