Τι σημαίνει η «χρυσή» εποχή του Ντόναλντ Τραμπ για Ελλάδα και Τουρκία

Η νέα διακυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε με τον ίδιο να αναφέρει αμέσως μετά την ορκωμοσία του ως ο 47ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, πώς «ο χρυσός αιώνας της Αμερικής ξεκινά», συστήνοντας παράλληλα τον εαυτό του ως «ειρηνοποιό». 

Ωστόσο έχει προκαλέσει διάφορα ερωτήματα σε σχέση με την «γραμμή» που θα ακολουθήσει στην εξωτερική πολιτική, τους διεθνούς συσχετισμούς, συνεπώς απέναντι και στην Ελλάδα.

Η επιστροφή του στο Λευκό Οίκο πραγματοποιείται σε μία χρονική περίοδο που ναι μεν το γεωπολιτικό περιβάλλον είναι ρευστό και ευμετάβλητο, ωστόσο οι σχέσεις Αθήνας – Ουάσινγκτον βρίσκονται σε ένα ιστορικά υψηλό επίπεδο. Ο προκάτοχός του, Τζο Μπάιντεν έχει υπογραμμίσει πώς ΗΠΑ και Ελλάδα βρίσκονταν διαχρονικά στην ίδια πλευρά της ιστορίας.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει βέβαιος ότι οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις θα είναι σταθερά ισχυρές και παραγωγικές και επί Τραμπ επαναλαμβάνοντας ότι ο χαρακτήρας τους είναι στρατηγικός και το πρόσημο τους εθνικό και όχι παραταξιακό.

Το «ειδικό» βάρος της Ελλάδας τότε και τώρα

Υπενθυμίζεται πώς και κατά την πρώτη του θητεία στο Λευκό Οίκο, είχε λάβει χώρα η επίσκεψη του τότε επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μάικ Πομπέο στα Χανιά και τη Σούδα στέλνοντας ένα μήνυμα με πολλούς αποδέκτες, ισχυροποιώντας ακόμη περισσότερο τη στρατηγική σχέση των δύο χωρών, ενώ ανεδείχθη παράλληλα το ειδικό βάρος της Ελλάδας ως παράγοντας σταθερότητας και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή. Κρίνοντας κανείς από τις δηλώσεις του νεοεκλεγέντα Προέδρου των ΗΠΑ περί ειρηνοποιού, αναμένεται να κινηθεί στο ίδιο πλαίσιο.

Τον Ιανουάριο του 2020, σε επιστολή του προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο Μάικ Πομπέο αναφερόταν στην υποχρέωση επίλυσης των διαφορών με ειρηνικά μέσα, αλλά και στη δέσμευση των ΗΠΑ να στηρίξουν την Ελλάδα, καθώς αποτελεί σύμμαχο – κλειδί και κρίσιμο παίκτη στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια.

Είχε προηγηθεί η συμμετοχή του τότε Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στο σχήμα της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ (3+1) στο Τελ Αβίβ.

Παράλληλα, ο πρωθυπουργός το 2022 είχε εκφωνήσει την ομιλία του στο Κογκρέσο κατόπιν πρόσκλησης των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικανών.

Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει ένα πολύ σημαντικό ενισχυμένο διπλωματικό κεφάλαιο που της επιτρέπει να έχει λόγο στη διεθνή αρχιτεκτονική ασφαλείας τονίζουν οι αναλυτές. Εκτιμούν μάλιστα πως το δεδομένο αυτό έχει τέτοια πολλαπλασιαστική αξία, που δύσκολα μπορεί να αγνοήσει κανείς, ακόμη και ο «απρόβλεπτος» Ντόναλντ Τραμπ.

Λίγο μετά την όρκωμοσία του νέου ένοικου του Λευκού Οίκου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης του απένειμε τα συγχαρητήρια του μέσω της πλατφόρμας «Χ», αναφέροντας ότι «η Ελλάδα προσβλέπει στην περαιτέρω εμβάθυνση της στρατηγικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών και στη συνεργασία σε σημαντικά περιφερειακά και παγκόσμια ζητήματα».

Η φιλία με Ερντογάν και τα «αγκάθια» στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας

Λίγες ημέρες πριν ορκιστεί στις δύο Βίβλους, ο Ντόναλντ Τραμπ προχώρησε σε μία επίθεση φιλίας στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δηλώνοντας πώς τον αγαπά, τον σέβεται και τον θεωρεί ένα πολύ έξυπνο άνθρωπο.

Τη σκυτάλη πήρε με τη σειρά του ο Πρόεδρος της Τουρκίας, ο οποίος αναφέρθηκε επίσης στη φιλία τους, λέγοντας πώς είναι πολύ σημαντική.

«Θα συνεχίσουμε τις επαφές μας μαζί του και εφόσον επιμένει πως θα τερματίσει τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας, μαζί με το καθήκον που θα αναλάβει σήμερα, εμείς, ως Τουρκία, φυσικά θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται», σημείωσε.

Παράλληλα, διεκδίκησε κι αυτός με τη σειρά του το ρόλο του «ειρηνοποιού», λέγοντας πως η χώρα του είναι υπέρ της ειρήνης και πως «τίποτα δεν μπορεί να επιτευχθεί με πόλεμο». «Πρέπει να το λύσουμε αυτό το θέμα συντομότερο δυνατό. Ας ελπίσουμε ότι θα συζητήσουμε αυτά τα θέματα στις συναντήσεις μας με τον κ. Τραμπ και θα κάνουμε τα ανάλογα βήματά», σημείωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας.

Πίσω από τις αβροφροσύνες και την πολυδιαφημισμένη φιλία των δυο ηγετών κρύβονται ωστόσο και μεγάλα αγκάθια στις σχέσεις Άγκυρας – Ουάσινγκτον.

Ένα από αυτά, είναι το διάταγμα για την επιβολή κυρώσεων σύμφωνα με τη νομοθεσία CAATSA και ο αποκλεισμός της Τουρκίας από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35. Σημείο τριβής είναι και η αμερικανική πολιτική στη Συρία, με αιχμή τη στήριξη των Κούρδων, τους οποίους ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλει να «εξαλείψει».

Παράλληλα, οι πολιτικές των δύο χωρών σε σχέση με το Ισραήλ είναι εκ διαμέτρου αντίθετες.

Ο Ντόναλντ Τραμπ στηρίζει παραδοσιακά το Τελ Αβίβ. Μάλιστα, στο συγχαρητήριο μήνυμά του προς τον νέο Αμερικανό πρόεδρο, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπένιαμιν Νετανιάχου μνημονεύει «πρωτοποριακές» στιγμές από την πρώτη θητεία του Τραμπ, όπως την από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, την μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ και την αναγνώριση της ισραηλινής κυριαρχίας στα Υψίπεδα τους Γκολάν.

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ζητεί την απόσυρση των Ισραηλινών από τη Συρία εκτοξεύοντας απειλές.

Την ίδια ώρα, η Άγκυρα ζητά από τον Ντόναλντ Τραμπ να ανατρέψει την απόφαση που υπέγραψε ο Τζο Μπάιντεν πριν αφήσει πίσω του το Οβάλ γραφείο για ένταξη της Κύπρου σε τρία αμυντικά προγράμματα των ΗΠΑ.

Υπενθυμίζεται, πώς ο Μάρκο Ρούμπιο, ο εκλεκτός του Προέδρου των ΗΠΑ για τη θέση του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας αποτελεί «κόκκινο πανί» για την Τουρκία. Θεωρείται «γεράκι» της εξωτερικής πολιτικής και έχει επικρίνει την κυβέρνηση Ερντογάν για τις επιθετικές δηλώσεις εναντίον της Ελλάδας σε σχέση με την Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, έχει προτείνει τη στρατιωτική ενίσχυση της Κύπρου και το «πάγωμα» των F-35 στην Τουρκία.