Τι έχει η Γροιλανδία και την ορέγεται ο Τραμπ;

Ο Ντόναλντ Τραμπ κλιμακώνει τις απειλές για κατάληψη της Γροιλανδίας, υποστηρίζοντας ότι αυτό έπρεπε να έχει γίνει εδώ και καιρό.

Το πρόβλημα είναι ότι η Γροιλανδία δεν τελεί υπό τον έλεγχο κάποιου «εχθρικού» προς τις ΗΠΑ κράτους, αλλά της συμμάχου Δανίας. Πού οφείλεται, όμως, το αυξημένο και διαρκές ενδιαφέρον του Τραμπ για αυτό το τεράστιο σε έκταση παγωμένο νησί, το μεγαλύτερο στον κόσμο;

Οι Times του Λονδίνου επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις σε μερικά καίρια σχετικά ερωτήματα.

Γιατί ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να πάρουν οι ΗΠΑ τη Γροιλανδία;

Ο Τραμπ άρχισε να ενδιαφέρεται για τη Γροιλανδία κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας στον Λευκό Οίκο, μετά από σχετική παρότρυνση του φίλου του Ρονάλντ Λοντέρ, κληρονόμου της φίρμας καλλυντικών Estée Lauder.

Greenland coming in hot… well, actually, really really cold!!!! pic.twitter.com/IhLKVOfYVM

— Donald Trump Jr. (@DonaldJTrumpJr) January 7, 2025

Ο Τραμπ έχει πει ότι βλέπει τη Γροιλανδία ως μια «μεγάλη συμφωνία ακινήτων» και πείστηκε περισσότερο όταν ενημερώθηκε για τη στρατηγική σημασία του νησιού και τον πλούτο των φυσικών πόρων της Αρκτικής. Ανέθεσε σε μια μικρή ομάδα να του παρουσιάσει διάφορες επιλογές, συμπεριλαμβανομένης μιας μακροπρόθεσμης μίσθωσης.

Ο Τραμπ, γράφουν οι Times, εξέθεσε τους γεωπολιτικούς λόγους στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε από το Μαρ-α-Λάγκο, λέγοντας ότι θέλει να εξασφαλίσει τη Γροιλανδία, «για την προστασία του ελεύθερου κόσμου», υποδηλώνοντας ότι απειλείται από την Κίνα και τη Ρωσία.

Ο εκλεγμένος πρόεδρος θεωρεί εδώ και καιρό ότι η Αμερική βρίσκεται σε μια παγκόσμια μάχη ισχύος με την Κίνα. Μέρος αυτής της αντίληψής του για τον κόσμο είναι και τα σχέδιά του για τη Διώρυγα του Παναμά.

Σε ποιον ανήκει η Γροιλανδία;

Η Γροιλανδία, το μεγαλύτερο νησί του κόσμου που δεν είναι ήπειρος, είναι μια αυτόνομη περιοχή εντός του Βασιλείου της Δανίας που έχει τη δική της γλώσσα, σημαία και πολιτικούς θεσμούς. Οι νομισματικές, αμυντικές και εξωτερικές υποθέσεις της, όμως, υπάγονται στον έλεγχο της Δανίας.

Τη Γροιλανδία κυβέρνησε αρχικά η Νορβηγία, βάσει συμφωνίας των σκανδιναβών αποίκων, το 1261. Αργότερα το νησί βρέθηκε υπό την ένωση της Δανίας, της Σουηδίας και της Νορβηγίας από το 1397 έως το 1523, έως ότου η Σουηδία αποχώρησε και τελικά περιήλθε στην αποκλειστική κυριαρχία της Δανίας, με τη Συνθήκη του Κιέλου, του 1814.

Το αποικιακό καθεστώς της Γροιλανδίας έληξε με το σύνταγμα της Δανίας του 1953, όμως παρέμεινε στη σφαίρα κυριότητας της Δανίας. Ο Νόμος Εσωτερικού Κανονισμού, του 1979, έδωσε στο νομοθετικό σώμα της Γροιλανδίας μεγαλύτερη αυτονομία και το 1985 το νησί αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, πρόδρομο της ΕΕ. Η Γροιλανδία απέκτησε αυτοδιοίκηση το 2009, αλλά συνεχίζει να λαμβάνει ετήσια επιχορήγηση από τη Δανία. Οι πολίτες της διατηρούν την ιθαγένεια της ΕΕ καθώς και της Δανίας, ως υπερπόντιο έδαφος της ΕΕ.

Ποια είναι η αξία της;

Το βασικό προϊόν της Γροιλανδίας είναι τα ψάρια, συνεχίζουν οι Times, αλλά είναι πλούσια και σε –εν πολλοίς αναξιοποίητους– πόρους ορυκτών και υδρογονανθράκων. Τα ψάρια και οι γαρίδες αποτελούν περισσότερο από το 95% των εξαγωγών και οι μεγαλύτερες αγορές της είναι η Δανία (49% το 2022) ακολουθούμενη από την Κίνα (24%), τη Βρετανία (6%) και την Ιαπωνία (5%).

Σχεδόν κανένα ορυκτό ή υδρογονάνθρακας δεν παράγεται για εξαγωγή, μετά την απαγόρευση όλων των νέων εξερευνήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου, το 2021. Πιστεύεται ότι το περιβαλλοντικό κόστος της εξόρυξης πετρελαίου είναι πολύ υψηλό παρά τις εκτιμήσεις για δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου που βρίσκονται κατά μήκος της δυτικής ακτής και κάτω από τον βυθό της ανατολικής ακτής του νησιού.

Η κυβέρνηση της Γροιλανδίας, σύμφωνα με τους Times, είπε ότι η απαγόρευση εξόρυξης επιβλήθηκε «για χάρη της φύσης μας, για χάρη της αλιείας μας, για χάρη της τουριστικής μας βιομηχανίας και για να εστιάσουμε τις δραστηριότητές μας σε βιώσιμες δυνατότητες». Το νησί έχει επίσης αλλάξει την ενεργειακή του ανάπτυξη, στρεφόμενο στην υδροηλεκτρική ενέργεια, λόγω ανησυχιών για την κλιματική αλλαγή.

Το 2021 το κοινοβούλιο της Γροιλανδίας ενέκρινε επίσης την απαγόρευση της εξόρυξης ουρανίου και της ανάπτυξης του ορυχείου Kuannersuit κοντά στη νότια πόλη Ναρσάκ, ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα σπάνιων γαιών στον κόσμο.

Ποια είναι η ιστορική σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Γροιλανδίας;

Η Γροιλανδία είναι γεωγραφικά μέρος της ηπείρου της Βόρειας Αμερικής, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να έχουν προσπαθήσει συχνά στο παρελθόν να την αγοράσουν. Ο Ουίλιαμ Στιούαρντ, τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, ο οποίος διαπραγματεύτηκε την αγορά της Αλάσκας από τη Ρωσία το 1867, προσφέρθηκε την ίδια χρονιά να πληρώσει σε χρυσό για τη Γροιλανδία και την Ισλανδία.

Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ ανανεώθηκε όταν αρκετοί ατρόμητοι αμερικανοί εξερευνητές ερεύνησαν το νησί, οδηγώντας σε αίτημα του πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Δανία, να εκχωρηθεί η Γροιλανδία στις ΗΠΑ, το 1910.

Το 1946 ο Πρόεδρος Τρούμαν πρότεινε την αγορά του έναντι 100 εκατομμυρίων δολαρίων σε χρυσό, αφού οι αρχηγοί του γενικού επιτελείου του, του είπαν ότι το νησί ήταν «εντελώς άχρηστο για τη Δανία», αλλά ζωτικής σημασίας για την Αμερική. Μια επίσημη προσφορά διαβιβάστηκε από τον Τζέιμς Μπερνς, τον τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, στον Γκούσταβ Ράσμουσεν, τον δανό ομόλογό του, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Ουάσιγκτον.

Αν και η Δανία απέρριψε την προσφορά, επέτρεψε στις ΗΠΑ να αναπτύξουν την αεροπορική τους βάση της Θούλης, που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη βορειοανατολική ακτή του νησιού. Τώρα γνωστή ως διαστημική βάση Πιτούφικ, η στρατηγικής σημασίας εγκατάσταση, που βρίσκεται περίπου 1.300 χιλιόμετρα βόρεια του Αρκτικού Κύκλου, έχει το πιο βόρειο λιμάνι βαθέων υδάτων στον κόσμο, καθώς και ένα διάδρομο προσγείωσης-απογείωσης τριών χιλιομέτρων και πολλά συστήματα προειδοποίησης για πυραύλους και διαστημική δραστηριότητα.

. . .