Τα 10 deals που άλλαξαν την αγορά ενέργειας το 2024

Το τοπίο στην αγορά ενέργειας αναδιατάσσεται, τα σενάρια για ανακατατάξεις ενισχύονται και ένα σκηνικό νέας συγκέντρωσης προδιαγράφεται στον χώρο, μετά και το περυσινό ρεκόρ εξαγορών που έφτασαν ούτε λίγο ούτε πολύ στο πρωτοφανές επίπεδο των περίπου 7 δισ. ευρώ.

Από το mega deal εξαγοράς της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από την Masdar και την επικείμενη είσοδο της Metlen στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, μέχρι τη διπλή κίνηση της Helleniq Energy και τις συναλλαγές της ΔΕΗ εντός και εκτός Ελλάδος, οι επιχειρηματικές συμφωνίες που έκλεισαν το 2024 στην ενέργεια ήταν περισσότερες παρά ποτέ και οι μεγαλύτερες από κάθε άλλο κλάδο της ελληνικής οικονομίας.

Τα deals αυτά δείχνουν την απόσταση που έχει διανύσει η ελληνική αγορά τα τελευταία χρόνια που διεθνοποιείται όλο και περισσότερο, ότι μπορεί πλέον να προσελκύει με μεγαλύτερη άνεση ξένα κεφάλαια, κυρίως όμως δείχνει τη δυναμική ενός χώρου που δεν πρέπει να αποτελέσει αιτία για επανάπαυση. Ειδικά όταν το κόστος της πράσινης μετάβασης μεγαλώνει συνεχώς, οι αβεβαιότητες αυξάνονται και οι μεταρρυθμίσεις πανευρωπαϊκά, αλλά και εντός Ελλάδας, επείγουν.

Ακτινογραφώντας τις περυσινές κινήσεις, οι ισχυροί παίκτες όχι μόνο γίνονται ισχυρότεροι και καθετοποιούνται περαιτέρω, αλλά κυρίως θωρακίζονται απέναντι στις ανατροπές που έρχονται στο χώρο της ενέργειας (περικοπές, αρνητικές τιμές, τέλος επιδοτήσεων) και τις μικρές ή μεγαλύτερες κρίσεις που από πολλούς θεωρούνται ως το μοτίβο που θα επαναλαμβάνεται στη νέα κανονικότητα.

Απέναντι στην «κινούμενη άμμο» των αγορών, σε ένα αβέβαιο 2025, όλο και πιο σύνθετο και με κυοφορούμενες αλλαγές, οι μεγάλοι επιλέγουν την επίθεση αντί για τη περιχαράκωση, όπως σε παλαιότερες εποχές.

Αυτό είναι και το πρίσμα υπό το οποίο πρέπει να δει κανείς τα μεγάλα περυσινά deals: Οι Ελληνες παίκτες αποκτούν περισσότερα «όπλα» αλλά και την ευελιξία για να φέρουν σε πέρας τη στρατηγική τους, που υλοποιείται βήμα βήμα, χωρίς ακόμη να έχουν μπει στη θέση τους τα κομμάτια του παζλ ενός χώρου που τόσο εντός, όσο και εκτός συνόρων, βρίσκεται σε φάση πλήρους μετασχηματισμού.

Από τις μεγαλύτερες εξαγορές στην Ευρώπη

Τη νέα κανονικότητα στην οποία έχει μπει η ενεργειακή αγορά διεθνώς αναδεικνύει η μεγαλύτερη συναλλαγή του κλάδου στην ιστορία του Χρηματιστηρίου Αθηνών και μια από τις μεγαλύτερες στον χώρο των ΑΠΕ εντός ΕΕ.

Τα 3,2 δισ ευρώ στα οποία αποτίμησε τον περασμένο Ιούνιο η εμιρατινή Masdar την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, συνδέονται ακριβώς με το εγγυημένο έσοδο που προσφέρει το μεγαλύτερο μέρος του πράσινου portfolio της εταιρείας, μαζί με την ποιότητα του pipeline και τη γεωγραφική του διασπορά.

Τα περισσότερα από τα 2,5 GW των εν λειτουργία και υπό κατασκευή έργων ΑΠΕ της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή έχουν «κλειδωμένες» ταρίφες. Διαθέτουν δηλαδή εγγυημένα έσοδα, όπως επίσης και πολλά από τα υπόλοιπα 3,5 GW του pipeline, έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του 2030 για συνολικά 6 GW εγκατεστημένης ισχύος. Αυτήν ακριβώς την ασφάλεια αποζητούν πλέον τα μεγάλα funds για να επενδύσουν στο σημερινό κόσμο της ενέργειας, που κυριαρχείται από ανατροπές, απρόοπτες διακυμάνσεις, αρνητικές τιμές και γενικώς υπερθέρμανση της πράσινης αγοράς.

Την ίδια σιγουριά προσφέρει και η γεωγραφική αλλά και τεχνολογική διασπορά. Αποτελεί ατού σε παρόμοιες συναλλαγές. Και τα αιολικά, φωτοβολταϊκά και υδροηλεκτρικά, όπως αυτά της ΤΕΡΝΑ, μαζί με τη παρουσία τους σε διαφορετικές περιοχές (Ελλάδα, Βουλγαρία, Πολωνία) συνθέτουν ένα ενεργειακό μείγμα με πιο σταθερή παραγωγή πράσινης ενέργειας κατά τη διάρκεια του 24ωρου. Οταν δεν έχει ήλιο σε μια περιοχή, έχει σε μια άλλη ή κάπου αλλού φυσάει. Είναι η φιλοσοφία που διέπει πλέον όλα τα μικρά ή μεγαλύτερα ενεργειακά deals.

Η είσοδος της Metlen στην αγορά του Λονδίνου

Η επικείμενη εισαγωγή της Metlen στον FTSE 100 της ανοίγει νέους ορίζοντες, ενισχύει την εξωστρέφειά της, δημιουργεί προϋποθέσεις για αύξηση της κεφαλαιοποίησής της, πολύ μεγαλύτερη ρευστότητα και διεύρυνση της μετοχικής της βάσης. Αυξάνοντας την εμπορευσιμότητα της μετοχής της και ενισχύοντας την πρόσβασή της στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, η εταιρεία θα μπορεί σταδιακά να στηρίζει ακόμη μεγαλύτερες επενδύσεις για την περαιτέρω της ανάπτυξη.

Σαν κίνηση αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη γεωγραφική παρουσία της Metlen όπου ήδη το 50% της δραστηριότητάς της πραγματοποιείται σε πέντε ηπείρους και 14 αγορές, στις οποίες πρόκειται σύντομα να προστεθεί άλλη μία, μακράν η μεγαλύτερη ευρωπαική, αυτή της Γερμανίας.

Η κίνηση εντάσσεται στην περαιτέρω παγκοσμιοποίηση του portfolio του ομίλου, που όχι μόνο επεκτείνεται στις ταχύτατα αναπτυσσόμενες αγορές, όπως της Λατινικής Αμερικής, αλλά και εξαπλώνεται σε όλες τις μεγάλες και ώριμες ευρωπαϊκές, όπως εκείνες της Μ. Βρετανίας, της Ισπανίας, και της Ιταλίας, έχοντας ήδη παρουσία με αντικείμενο την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών και μπαταριών. Τόσο για λογαριασμό πελατών της, με τους οποίους βρίσκεται ήδη σε συζητήσεις, όσο και στο πλαίσιο του ακολουθούμενου τα τελευταία χρόνια asset rotation. Του μοντέλου δηλαδή με το οποίο τα έσοδα από τα έργα που πουλάει, «αιμοδοτούν» νέα projects, έτσι ώστε τα κεφάλαια της Metlen να ανακυκλώνονται και το παγκόσμιο portfolio της, που σήμερα ξεπερνάει τα 11 GW, να είναι στην ουσία αυτοχρηματοδοτούμενο.

Τα δύο deals της Helleniq Energy

Με τη πρώτη από τις δύο συναλλαγές που έκλεισε τον Δεκέμβρη του 2024 η Helleniq Energy, αποκτώντας τον πλήρη έλεγχο της Elpedison έναντι τιμήματος που μπορεί να φτάσει τα 194 εκατ ευρώ, παύει να έχει από μικρά ποσοστά σε δύο ενεργειακές εταιρείες. Αποκτά το 100% σε μια και μόνο, γεγονός που λύνει τα χέρια στον όμιλο.

Βάζει πλώρη για να δημιουργήσει ένα νέo εύρωστο καθετοποιημένο πόλο στην αγορά ενέργειας με μερίδιο τουλάχιστον 10% στη προμήθεια, ισχυρότερο trading, και νέα ελκυστικά προϊόντα που θα πωλούνται ακόμη και μέσω του δικτύου των πρατηρίων της.

Με το δεύτερο deal, την πώληση του 35% της ΔΕΠΑ Εμπορίας στο ΤΑΙΠΕΔ έναντι 200 εκατ. ευρώ, κλείνει μια εκκρεμότητα από το παρελθόν και μπορεί να δει με άλλο μάτι, τόσο τη θέση της στην αγορά ενέργειας, όσο και την ευρύτερη στρατηγική της, σε θέματα όπως η ενίσχυση της ρευστότητας της μετοχής.

Ξεμπερδεύει ο όμιλος με μια υπόθεση που «κουβαλούσε» για χρόνια χωρίς να του αποφέρει πραγματικά οφέλη και κάνει focus στην Elpedison που αναλαμβάνει κάτι που του έλειπε μέχρι σήμερα. Ενα σχήμα που θα «τρέχει» όλο του το energy management, από τη προμήθεια και την ηλεκτροπαραγωγή με ΑΠΕ και φυσικό αέριο μέχρι τις μπαταρίες, την ηλεκτροκίνηση και άλλες νέες τεχνολογίες, όπως το υδρογόνο, σε ένα ενεργειακό σύμπαν πιο σύνθετο παρά ποτέ.

Τα οφέλη της ΔΕH από τα deals με Macquarie, Κοπελούζο

Το στοίχημα που «παίζει» πλέον η ΔΕΗ αφορά δύο επίπεδα. Την όλο και μεγαλύτερη τεχνολογική και γεωγραφική διασπορά του πράσινου portfolio της και αυτό της ευελιξίας στη παραγωγή. Ακριβώς τον πρώτο αυτό στόχο εξυπηρετεί το δίδυμο των μεγάλων περυσινών εξαγορών των πράσινων χαρτοφυλακίων της Macquarie στη Ρουμανία (Αυγουστος) και του ομίλου Κοπελούζου στην Ελλάδα (Σεπτέμβρης).

Αποκτώντας το portfolio των Αυστραλών στη Ρουμανία, έναντι 700 εκατ ευρώ, ενισχύεται μαζικά με 600 MW χερσαίων αιολικών, τεχνολογία ιδανική για να παράγει και να πουλάει στον «βαλκανικό διάδρομο» πράσινη ενέργεια 24ωρου βάσεως. Οχι μόνο μειώνει τα ρίσκα και αυξάνει τις ευκαιρίες για trading, αλλά και κάνει το διασυνοριακό εμπόριο πολύ πιο προβλέψιμο.

Αποκτώντας αντίστοιχα το χαρτοφυλάκιο ΑΠΕ του ομίλου Κοπελούζου, έναντι 176 εκατ ευρώ, μπαίνει στην ανεκμετάλλευτη αγορά αιολικών της Κρήτης. Ανάμεσα στα υπό ανάπτυξη 1,7 GW έργων που αγοράζει, είναι και 0,5 GW αδειοδοτημένων αιολικών στο νησί, με «κλειδωμένη» χωρητικότητα στη διασύνδεση Αττική – Κρήτη, που αναμένεται να μπει σε λειτουργία την άνοιξη του 2025. Αποκτά δηλαδή έργα με εγγύηση ότι «βρέξει- χιονίσει» θα πωλούν την παραγόμενη ενέργεια στο εθνικό ηλεκτρικό σύστημα, κάτι που δύσκολα βρίσκει κανείς σήμερα στην ελληνική αγορά.

Και επειδή όσο «πρασινίζει» ένα χαρτοφυλάκιο, τόσο περισσότερο πρέπει να θωρακίζεται για τις ώρες χωρίς παραγωγή από ΑΠΕ, εξ ου και το δεύτερο μεγάλο στοίχημα της ΔΕH στην «ευέλικτη» παραγωγή, όπως δείχνει το στρατηγικό πλάνο που παρουσίασε τον Νοέμβρη. Δηλαδή σε μπαταρίες, αντλησιοταμιευτικά, μικρά και μεγάλα υδροηλεκτρικά, αλλά και δύο-τρεις μικρές μονάδες φυσικού αερίου (peakers) που θα κατασκευαστούν στη Ρουμανία για να μπαίνουν άμεσα σε λειτουργία όταν λείπει η πράσινη παραγωγή και οι τιμές κάνουν peak, «σερβίροντας» με ενέργεια την περιοχή όταν την έχει ανάγκη.

Η συμφωνία ΔΕH – Metlen για τέσσερις χώρες

Ενα deal από μόνο του είναι η συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με ορίζοντα υλοποίησης τα επόμενα τρία χρόνια που ανακοίνωσαν τον περασμένο Απρίλιο η ΔΕH και η Metlen.

Επιγραμματικά η συμφωνία αφορούσε σε περίπου 90 φωτοβολταϊκά που κατέχει η Metlen σε Ιταλία (503 MW), Ρουμανία (516 MW), Βουλγαρία (500 MW) και Κροατία (445 MW) τα οποία βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Η Metlen έχει αναλάβει την ανάπτυξη και κατασκευή των εν λόγω έργων, τα οποία θα αποκτώνται από τον όμιλο ΔΕH με την ολοκλήρωση της σύνδεσής τους με τα ηλεκτρικά δίκτυα των ανωτέρω χωρών.

Το Δεκέμβρη μπήκαν ήδη «στην πρίζα» της Ιταλίας τα δύο πρώτα φωτοβολταϊκά, σηματοδοτώντας την επίσημη είσοδο της ΔΕΗ στη μεγάλη γειτονική ενεργειακή αγορά. Έπονται αντίστοιχες κινήσεις στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.

Οι αρχικές εκτιμήσεις τοποθετούσαν το ύψος της συμφωνίας, που εφόσον υλοποιηθεί στο σύνολό της θα αφορά έργα πέριξ των 2 GW, στα επίπεδα των 2 δισ ευρώ.

Eξαγορά της Ηλέκτωρ από την Motor Oil

Το πρώτο τρίμηνο του 2025 αναμένεται να ολοκληρωθεί η εξαγορά της Ηλέκτωρ από τη Motor Oil, καθώς η διαδικασία βρίσκεται σε φάση διερεύνησης από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Η εξαγορά του 94,4% της Ηλέκτωρ έναντι 115 εκατ. ευρώ δίνει στη Motor Oil τη δυνατότητα να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαχείριση αποβλήτων στην Ελλάδα.

Η θυγατρική της Ελλάκτωρ συγκαταλέγεται στις κορυφαίες εταιρείες διαχείρισης απορριμμάτων και παραγωγής βιομάζας στη ΝΑ Ευρώπη, με κύκλο εργασιών 123 εκατ. ευρώ (2022) και έργα σε Γερμανία (Bernburg, Crobern, Bayreuth), Κροατία (Mariscina), Ιορδανία και Ελλάδα, όπως ο σταθμός μεταφόρτωσης απορριμμάτων στον Ελαιώνα, οι μονάδες επεξεργασίας στραγγισμάτων ΧΥΤΑ Ανω Λιοσίων, κ.ά.

Η εξαγορά που ανακοινώθηκε τον Ιούνιο του 2024, πρέπει να ειδωθεί ως τμήμα ενός μεγαλύτερου παζλ που στήνει ο όμιλος Βαρδινογιάννη στη κυκλική οικονομία, το οποίο συνθέτουν η LPC (διαθέτει την μεγαλύτερη και πιο προηγμένη μονάδα λίπανσης και αναγέννησης στην Ευρώπη), η THALIS με αντικείμενο τη διαχείριση νερού και υγρών αποβλήτων, την εξοικονόμηση ενέργειας και τη χρήση ΑΠΕ στις υποδομές και η VERD στη παραγωγή και εμπορία βιοκαυσίμων.

Το «κλείδωμα» του 25% του FSRU από τη Venture Global

Η είδηση που έγινε γνωστή τον περασμένο Σεπτέμβριο για τη δέσμευση από την αμερικανική Venture Global του 25% της δυναμικότητας του FSRU Αλεξανδρούπολης ενίσχυσε τη συζήτηση ότι επίκεινται ακόμη μεγαλύτερες εξαγωγές LNG από τις ΗΠΑ στην υπό ρωσική ακόμη ενεργειακή «κυριαρχία» ΝΑ Ευρώπη.

Η αμερικανική εταιρεία, ένας από τους πιο δυναμικά αναπτυσσόμενους παίκτες στο LNG διεθνώς, βλέπει την αξιοποίηση της Αλεξανδρούπολης ως βασικού κόμβου μεταφοράς υγροποιημένου αερίου στην περιοχή της ευρύτερη γειτονιά μας και φυσικά στην Ουκρανία.

Βάσει της 5ετούς συμφωνίας με την Gastrade, τον φορέα λειτουργίας του FSRU, ένα εκατομμύριο μετρικοί τόνοι LNG ετησίως από τους τερματικούς σταθμούς της Venture Global στη Λουιζιάνα θα ξεφορτώνονται στις εγκαταστάσεις της Aλεξανδρούπολης για να επαναεριοποιηθούν και μέσω των αγωγών του ελληνικού συστήματος να φτάνουν στις αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Η κίνηση δείχνει ότι οι Αμερικανοί βλέπουν πως η κυριαρχία της Μόσχας στη περιοχή έχει ημερομηνία λήξης. Μια σειρά από εξελίξεις, όπως η επικείμενη διακοπή μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του ουκρανικού εδάφους, αλλάζει τα δεδομένα και δημιουργεί νέες ευκαιρίες για το αμερικανικό LNG.

Η επικείμενη ανάληψη από τον Ντόναλντ Τραμπ της αμερικανικής προεδρίας και η δεδηλωμένη πρόθεσή του να απελευθερώσει τις άδειες για νέα τερματικά στις ΗΠΑ, ώστε να αυξηθούν περαιτέρω οι αμερικανικές εξαγωγές στην ΕΕ, δείχνει ότι θα υπάρξει συνέχεια.

Η είσοδος της Meridiam στην διασύνδεση Ελλάδα- Κύπρος

Το τελευταίο deal της χρονιάς αφορά τη μετοχική είσοδο των Γάλλων της Meridiam με το εμφατικό 49,9% στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, και σε επόμενη φάση με το Ισραήλ. Η κίνηση δημιουργεί νέα δεδομένα σε γεωπολιτικό και επιχειρηματικό επίπεδο, που μένει να φανεί πώς θα επηρεάσουν τις από εδώ και πέρα εξελίξεις.

Αναμφίβολα το πρώτο δεδομένο έχει γεωπολιτικό στίγμα. Αφορά το γεγονός ότι η στήριξη της Γαλλίας στο έργο (προυπολογισμού 1,9 δισ.), που είχε διαφανεί με την τριμερή Μητσοτάκη – Μακρόν – Χριστοδουλίδη τον Σεπτέμβριο στη Σύνοδο του ΟΗΕ, δεν μένει στη θεωρία αλλά αποκτά ουσία. Το έργο γίνεται πλέον ελληνογαλλικό (50,1% ΑΔΜΗΕ, 49,9% Meridiam) και στον Great Sea Ιnterconnector εμπλέκονται πλέον δύο γαλλικές εταιρείες.

Ενας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές καλωδίων διεθνώς, η Nexans, για την οποία η σύμβαση (1,4 δισ.) με τον ΑΔΜΗΕ αντιπροσωπεύει περίπου το 20% του συνολικού ανεκτέλεστου υπολοίπου της. Και ο βασικός επενδυτής της υπό κατασκευή ηλεκτρικής διασύνδεσης Βρετανίας – Γερμανίας (NeuConnect), δηλαδή η Meridiam, με συνολικά υπό διαχείριση assets 22 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι περιορίζεται το γεωπολιτικό ρίσκο. To crash test θα γίνει στη θάλασσα όταν θα ξεκινήσουν κάποια στιγμή οι έρευνες στα διεθνή ύδατα για την πόντιση του καλωδίου, για ένα έργο όμως το οποίο θα φέρει και τη γαλλική σημαία, με ό,τι βαθμούς ευκολίας μπορεί αυτό πιθανώς να προσθέτει στις επαφές του ΥΠΕΞ με την απέναντι πλευρά.