Τα φάρμακα και οι ουρές του ΕΟΠΥΥ

Υπάρχουν (χιλιάδες) ασθενείς που περνούν μία ημέρα τον μήνα (σε ορισμένες περιπτώσεις συχνότερα) σε κάποιο από τα 38 φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ ανά την Ελλάδα για να πάρουν φάρμακα. Το «μία ημέρα» είναι κυριολεκτικό διότι πηγαίνουν το πρωί και υπολογίζουν ότι θα φύγουν αργά το μεσημέρι. Είναι ασθενείς (ή συγγενείς ασθενών) με καρκίνο, αιματολογικά νοσήματα, σπάνιες ασθένειες, σοβαρές αυτοάνοσες παθήσεις, μεταμοσχευμένοι και άλλοι. Και περιμένουν να παραλάβουν φάρμακα τα οποία διατίθενται μόνον από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ.

Είναι οι ασθενείς που σχηματίζουν τις ουρές έξω από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, οι οποίες κατά καιρούς μπαίνουν στο επίκεντρο των τηλεοπτικών πλάνων.

Μια τέτοια ουρά υπήρχε και την Τρίτη το πρωί έξω από το κλειδωμένο φαρμακείο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στην Αθήνα, όπου ταυτοχρόνως αρρώστησαν και οι τρεις φαρμακοποιοί αλλά δεν έκριναν σκόπιμο να ειδοποιήσουν την υπηρεσία τους ώστε αυτή να μεριμνήσει για την αντικατάστασή τους και την απρόσκοπτη λειτουργία του φαρμακείου.

Η συνέχεια είναι γνωστή: πήγε επιτόπου ο υπουργός Υγείας Αδωνις Γεωργιάδης, κλήθηκε κλειδαράς (ένας εκ των τριών νοσούντων υπαλλήλων είχε πάρει μαζί του τα κλειδιά…), κατηφόρισε από το Μαρούσι και η διοίκηση του ΕΟΠΥΥ, κέρασαν και μερικούς καφέδες και εξυπηρετήθηκαν οι αναμένοντες ασθενείς.

Και η υπόθεση των Φαρμάκων Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ) όμως είναι γνωστή: πρόκειται για ογκολογικά σκευάσματα και φάρμακα ειδικών παθήσεων, τα οποία, όπως λέει και η λέξη, κατά κανόνα είναι ακριβά, με κόστος που μπορεί να ισούται με αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Υπάρχουν, όμως, και φάρμακα που κοστίζουν 40-50 ευρώ (αναφέρεται και ένα για μεταμοσχευμένους ασθενείς με τιμή μόλις €16,58) για τα οποία οι ασθενείς περιμένουν στην ουρά του ΕΟΠΥΥ…

Μέχρι να δημιουργηθούν τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ –πριν από περίπου 15 χρόνια– τα ΦΥΚ ακολουθούσαν την ίδια οδό διάθεσης με κάθε άλλο φάρμακο, δηλαδή από τα ιδιωτικά φαρμακεία. Τότε δεν μιλούσαμε για ουρές, αλλά για τεράστια σπατάλη και για καρκινοπαθείς που δεν έβρισκαν το φάρμακό τους – διότι το φάρμακό τους είχε ταξιδέψει προς άλλες, πιο κερδοφόρες αγορές, με την καθ’ όλα νόμιμη διαδικασία των παράλληλων εξαγωγών (εισαγωγή για την ελληνική αγορά, επανεξαγωγή σε άλλη χώρα, με καλύτερες τιμές, άρα μεγαλύτερο κέρδος).

Σήμερα, τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ διαχειρίζονται πάνω από 3.000 κωδικούς φαρμάκων και σε ετήσια βάση διακινούν περίπου 1.425 σκευάσματα και εκτελούν 2,12 εκατομμύρια συνταγές.

Τι μπορεί να γίνει λοιπόν για την καλύτερη φροντίδα των ασθενών που ήδη ταλαιπωρούνται από μια βαριά ασθένεια και καλό θα ήταν να μην περιμένουν σε ουρές;

Για τις ουρές, η συζήτηση δεν άνοιξε αρμοδίως με το επεισόδιο στην Αλεξάνδρας. Ανοίγει και κλείνει κατά διαστήματα όπως οι συζητήσεις για μια σειρά άλλα θέματα του χώρου της Υγείας.

Στην πρώτη θητεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη, είχε υπογραφεί μνημόνιο συνεργασίας με τα ιδιωτικά φαρμακεία ώστε να διαθέτουν ορισμένα ΦΥΚ. Η διαδικασία ατόνησε σταδιακά διότι οι φαρμακοποιοί ζητούσαν κάποια αμοιβή η οποία δεν οριστικοποιήθηκε ποτέ.

Παράλληλα, προβλέπεται διαδικασία παράδοσης των ΦΥΚ κατ’ οίκον, κάτι που εξυπηρετεί ηλικιωμένους και κλινήρεις ασθενείς αλλά όχι εργαζόμενους ασθενείς (οι οποίοι αντί να περιμένουν σε κάποια ουρά, περιμένουν κούριερ στο σπίτι…).

Σημειωτέον, τα ΦΥΚ μπορούν να δίνονται και από τα νοσοκομειακά φαρμακεία. Ωστόσο, τα νοσοκομεία δεν έχουν αποθέματα διότι το κόστος των σκευασμάτων επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς τους.

Την Τρίτη, μετά τον… κλειδαρά, ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία υποστήριξε ότι το πρόβλημα θα αντιμετωπιστεί «και με την αξιοποίηση του πανελλαδικού δικτύου των 11.000 φαρμακείων», ώστε να διασφαλιστεί η εξυπηρέτηση και η αξιοπρέπεια των ασθενών.

Η ανακοίνωση δεν περιλαμβάνει αναφορά στην αμοιβή την οποία εξακολουθούν να ζητούν οι φαρμακοποιοί ώστε να μπουν στο δίκτυο διάθεσης των ΦΥΚ.

Είναι προφανές –και το έχει ξεκαθαρίσει και το υπουργείο Υγείας– ότι δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στο προ φαρμακείων ΕΟΠΥΥ καθεστώς, δηλαδή στην πλήρη διάθεση ΦΥΚ μέσω των ιδιωτικών φαρμακείων με όρους αντίστοιχους όπως όλα τα άλλα φάρμακα. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να εκτινάξει τη φαρμακευτική δαπάνη σε δημοσιονομικά απαγορευτικά ύψη και θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε ελλείψεις σκευασμάτων.

Είναι εξίσου προφανές ότι χωρίς τα ιδιωτικά φαρμακεία –που βρίσκονται παντού– οι ουρές δεν μπορούν να μειωθούν.

Εξάλλου, για ορισμένα φάρμακα λόγω… τιμής (βλ. χαμηλού κόστους) δεν υπάρχει λόγος να παραμένουν στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ.

Και επίσης προφανώς είναι απαραίτητη και η δυνατότητα κατ’ οίκον παράδοσης για ασθενείς που δεν μπορούν να μετακινηθούν.

Αρα, χρειάζεται ένας «συνδυασμός» μεθόδων διανομής των ΦΥΚ και οπωσδήποτε χρειάζονται δικλίδες ασφαλείας ώστε αν και όσα ΦΥΚ διατεθούν μέσω ιδιωτικών φαρμακείων να παραμένουν απρόσκοπτα στη διάθεση των ασθενών που τα χρειάζονται.

Η Ενωση Ασθενών Ελλάδας προτείνει:

α) να σχεδιαστεί εθνικός χάρτης σημείων πρόσβασης των ασθενών στα φάρμακα (που θα περιλαμβάνει τα φαρμακεία της γειτονιάς, τα νοσοκομειακά φαρμακεία, τα φαρμακεία ΕΟΠΥΥ, την κατ’ οίκον παράδοση φαρμάκων)

β) ενίσχυση των φαρμακείων του ΕΟΠΥΥ με αναγκαίο προσωπικό και επαρκείς υποδομές,

γ) κατ’ οίκον αποστολή φαρμάκων,

δ) διανομή ορισμένων κατηγοριών φαρμάκων από τα φαρμακεία των νοσοκομείων,

ε) διάθεση ορισμένων κατηγοριών φαρμάκων από τα ιδιωτικά φαρμακεία της κοινότητας.

Τι περιμένουμε τώρα από τον Αδωνι

Ο υπουργός Υγείας συγκάλεσε ευρεία σύσκεψη για το θέμα των ΦΥΚ το μεσημέρι της Τετάρτης, με εκπροσώπηση του ΕΟΠΥΥ, της φαρμακοβιομηχανίας και των φαρμακοποιών.

Ο ίδιος μας προϊδέασε για τα μέτρα που δρομολογεί, δηλώνοντας σε πολλαπλές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εμφανίσεις ότι αυτά θα κινηθούν σε τρεις άξονες:

Ενίσχυση του προσωπικού στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ: Σύμφωνα με τον υπουργό, έχουν προκηρυχθεί μόνιμες και επικουρικές θέσεις, με τους πρώτους υπαλλήλους να πιάνουν δουλειά σε περίπου έξι μήνες.

Επέκταση της κατ’ οίκον διανομής: «τρέχει» διεθνής διαγωνισμός για την πρόσληψη διανομέων που θα παραδίδουν τα φάρμακα κατ’ οίκον. Αφορά περί τις 120.000 ασθενείς.

Ενταξη των ιδιωτικών φαρμακείων στο δίκτυο διανομής: Ο υπουργός έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα επιτραπεί η διάθεση ορισμένων φαρμάκων, με κάποιου είδους πλαφόν στην αξία τους.

Προφανώς θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η θεραπευτική κατηγορία – για να μη βρεθούν, για παράδειγμα, ογκολογικοί ασθενείς να παίρνουν ένα φάρμακο από τον ΕΟΠΥΥ και ένα άλλο από το φαρμακείο της γειτονιάς.

Αυτονόητο θεωρείται ότι θα πρέπει να υπάρξουν δικλίδες ασφαλείας ώστε τα ΦΥΚ που θα μπουν στα φαρμακεία να είναι στη διάθεση των ασθενών που τα έχουν ανάγκη και να αποκλείονται από τη διαδικασία των παράλληλων εξαγωγών.

Βέβαιο πρέπει να θεωρείται πλέον ότι οι φαρμακοποιοί θα εξασφαλίσουν κάποια αμοιβή για τη συμμετοχή τους στο δίκτυο διανομής (θα τους τεθεί, άραγε, ως προαιρετική;). Οι πληροφορίες αναφέρουν αποζημίωση 20-25 ευρώ ανά σκεύασμα – αν και παράγοντες της αγοράς χαρακτήριζαν υψηλό αυτό το ποσό.

Πολλά θα εξαρτηθούν από τις θεραπευτικές κατηγορίες που τελικώς θα εγκριθούν προς διάθεση στα φαρμακεία της γειτονιάς.

Στις σχετικές συζητήσεις αναφέρθηκαν τα σκευάσματα που χορηγούνται σε ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση και ορισμένα ογκολογικά.

Προς το παρόν, η ηγεσία του υπουργείου «αφήνει απ’ έξω» τα νοσοκομειακά φαρμακεία.

. . .