Τα κύματα καύσωνα δοκιμάζουν τις αντοχές του πλανήτη

Οι κάτοικοι του βόρειου ημισφαιρίου ζουν κυριολεκτικά στο πετσί τους την αυξημένη θερμοκρασία του πλανήτη όλο το χρόνο. Ειδικά με την είσοδο του καλοκαιριού, όμως, τμήματα των ΗΠΑ προετοιμάζονται για ένα κύμα καύσωνα που θα αποτελεί ρεκόρ αυτή την εβδομάδα – ενώ οι πυρκαγιές εξαπλώνονται ήδη σε περιοχές της αμερικανικής Δύσης.

Δημοσίευμα της Washington Post επικεντρώνεται στον ελληνικό καύσωνα της περασμένης εβδομάδας, που οδήγησε τόσο στο κλείσιμο της Ακρόπολης και των αρχαιολογικών χώρων, όσο και στους πολλούς τουρίστες που καταρρέουν στη διάρκεια πεζοποριών τους στα ελληνικά νησιά – με αποκορύφωμα τον θάνατο του γιατρού και δημοφιλή παρουσιαστή του BBC, Μάικλ Μόσλι στη Σύμη.

Παράλληλα, περισσότεροι από δώδεκα μουσουλμάνοι προσκυνητές πέθαναν από θερμοπληξία στο δρόμο προς τη Μέκκα, καθώς το ετήσιο προσκύνημα, Χατζ, στη Σαουδική Αραβία πυρακτώθηκε από τις ακραίες θερμοκρασίες. Ολα αυτά συνθέτουν ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Πριν από την έναρξη του καλοκαιριού, τα κύματα καύσωνα είχαν ήδη χτυπήσει διαφορετικά τμήματα του πλανήτη – από την Μπανγκόκ έως τη Μπαρανκίγια της Κολομβίας.

Μέχρι τα τέλη Μαΐου, περισσότεροι από 1,5 δισεκατομμύριο άνθρωποι –σχεδόν το ένα πέμπτο του παγκόσμιου πληθυσμού– άντεξαν τουλάχιστον μια μέρα όπου η θερμοκρασία ξεπέρασε τους 39,4 βαθμούς Κελσίου, το όριο πάνω από το οποίο οι μετεωρολογικές υπηρεσίες θεωρούν ότι συνιστά απειλή για τη ζωή. Ο Μάιος σηματοδότησε επίσης τον 12ο συνεχόμενο μήνα κατά τον οποίο οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες ξεπέρασαν όλες τις καταγραφές από το 1850.

Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από ομάδα 57 επιστημόνων αυτόν τον μήνα, έδειξε ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες ευθύνονται για το 92% της υπερθέρμανσης που παρατηρήθηκε πέρυσι – τη χρονιά που ήταν η θερμότερη καταγεγραμμένη στον πλανήτη. Παράλληλα, όπως επισημαίνει η Post, οι επιστήμονες αναμένουν ότι τουλάχιστον μία χρονιά μέσα στην επόμενη πενταετία θα ξεπεράσει το ρεκόρ της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας που παρατηρήθηκε σε όλο τον κόσμο το 2023.

Οι ερευνητές έχουν συνδέσει την άνοδο της θερμοκρασίας με την κλιματική διαδρομή του φαινομένου Ελ Νίνιο, και με την παγκόσμια θέρμανση δεκαετιών από τις ανθρώπινες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Προ δεκαετίας, οι επιστήμονες θεωρούσαν μηδενικές τις πιθανότητες να θερμανθεί ο πλανήτης κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου –το όριο πριν την κλιματική καταστροφή του πλανήτη– μέχρι το 2020. Τώρα, η πιθανότητα αυτό να συμβεί μέχρι το 2028 είναι στο 80%.

Με άλλα λόγια, η κλιματική καταστροφή είναι από πολλές απόψεις ήδη εδώ. Στα μέσα του 21ου αιώνα, περίπου πέντε δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη θα εκτεθούν σε έναν μήνα απειλητικής για την υγεία τους υπερβολικής ζέστης, όταν θα βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους κάτω από τον ήλιο. Τέσσερα δισεκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν ήδη εκτεθεί σε αυτές τις συνθήκες μέχρι το 2030.

Τον περασμένο Απρίλιο, ένα κύμα καύσωνα-ρεκόρ στην Ασία εκτόξευσε τις θερμοκρασίες μεταξύ 37,8 και 49 βαθμών Κελσίου σε ένα τόξο από τις Φιλιππίνες μέχρι την Ινδία. Τα θερμοκρασιακά αυτά επίπεδα συνθλίβουν όλα τα προηγούμενα καταγεγραμμένα ρεκόρ στην ήπειρο και συνθέτουν μακράν το πιο ακραίο γεγονός στην παγκόσμια κλιματική ιστορία, όπως γράφει η Washington Post.

Οταν ο αέρας είναι υγρός, ο ιδρώτας δεν εξατμίζεται τόσο γρήγορα, επομένως η εφίδρωση δεν μας δροσίζει όπως σε πιο ξηρά περιβάλλοντα, επισημαίνουν περιβαλλοντολόγοι. Σε περιοχές της Μέσης Ανατολής, του Πακιστάν και της Ινδίας, οι καλοκαιρινοί καύσωνες συνδυάζονται με την υγρασία που φέρνει η θάλασσα – και αυτός ο συνδυασμός μπορεί να αποβεί θανατηφόρος. Οι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν εκεί έχουν ελάχιστη πρόσβαση σε εσωτερικό κλιματισμό.

Αυτή η επίδραση της κλιματικής αλλαγής καταδεικνύει και το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ του ανεπτυγμένου κόσμου και των αναπτυσσόμενων χωρών, επισημαίνει η Washington Post. Οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις δείχνουν ότι θα οδηγηθούμε σε ηπιότερους χειμώνες, γεγονός που ευνοεί τους κατοίκους του παγκόσμιου Βορρά, οι οποίοι είναι κατά κανόνα πιο εύποροι. Αντιθέτως, στις πιο ζεστές και φτωχές χώρες του πλανήτη, η διαβίωση θα γίνει πολύ πιο δύσκολη.

Οι ειδικοί στα θέματα δημόσιας υγείας ανησυχούν για τα επίπεδα αντοχής των κοινοτήτων που κινδυνεύουν από την κλιματική κρίση. Ο δείκτης ανθεκτικότητας, World Risk Poll Resilience Index, που χρησιμοποιεί δεδομένα έγκυρων δημοσκοπήσεων, ανέδειξε μια διεθνή αύξηση μεταξύ 147.000 ερωτηθέντων από 142 χώρες, στα «άτομα που λένε ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να προστατεύσουν τις οικογένειές τους από τον αντίκτυπο μιας μελλοντικής καταστροφής».

Η κλιματική αλλαγή πλανάται πάνω από αυτά τα συναισθήματα, τροφοδοτώντας αυτό που οι συντάκτες του δείκτη θεωρούν ως «μια παγκοσμίως αυξανόμενη αίσθηση αδυναμίας». Ο δείκτης βαθμολογεί τα επίπεδα ατομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας –που ορίζεται ως «η ικανότητα των ανθρώπων να χειρίζονται τα σοκ που αντιμετωπίζουν στη ζωή τους και να επανέρχονται σε πιο φυσιολογικά επίπεδα» – σε όλο τον κόσμο.

Η έρευνα δείχνει ξεκάθαρα ότι μερικοί άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι από άλλους, με το φτωχότερο 20% των νοικοκυριών να έχει δυσανάλογα περισσότερες πιθανότητες για χαμηλότερους βαθμούς ανθεκτικότητας από όσους ζουν σε καλύτερες οικονομικά κοινωνίες. Παράλληλα με το οικονομικό, εμφανίζεται και ένα φυλετικό χάσμα, καθώς οι βαθμολογίες ανθεκτικότητας των γυναικών είναι είτε ίσες, ή χαμηλότερες από αυτές των ανδρών και στις 141 χώρες του δείκτη.

Αλλά οι πολιτικές εξελίξεις στη Δύση δεν προκαλούν αισιοδοξία για αυτά τα ζητήματα. Στην Ευρώπη, οι πράσινες πολιτικές έχουν προκαλέσει ακροδεξιές εθνικιστικές αντιδράσεις, τόσο στις εθνικές, όσο και στις πρόσφατες ευρωπαϊκές εκλογές. Στις ΗΠΑ, επιστήμονες ομοσπονδιακών περιβαλλοντικών υπηρεσιών ψάχνουν απεγνωσμένα τρόπους για να προστατεύσουν το έργο τους από μία ενδεχόμενη επιστροφή του αρνητή της κλιματικής αλλαγής, Ντόναλντ Τραμπ, στο Λευκό Οίκο.

Ολα αυτά συμβαίνουν την ώρα που κρούουν οι κώδωνες του κλιματικού κινδύνου, όπως επισημαίνει η Washington Post. «Τον τελευταίο χρόνο, κάθε στροφή του ημερολογίου ανέβαζε το θερμόμετρο», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, αυτόν τον μήνα. «Ο πλανήτης μας προσπαθεί να μας πει κάτι, αλλά δεν φαίνεται να τον ακούμε».

. . .