Ταξίδια, ξενοδοχεία, επενδύσεις και μια «καταιγίδα»

Θα μπορούσε να είναι ένα μετα-Πρωταπριλιάτικο αστείο. Θα μπορούσε, αλλά δεν είναι.

Στις 2 Απριλίου ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε δασμούς στις εισαγωγές, ανατρέποντας κάθε υφιστάμενη εμπορική συμφωνία. Ταυτόχρονα με την «Hμέρα Απελευθέρωσης» των ΗΠΑ, ξεκίνησε στη Βρετανία η υποχρεωτική έκδοση ηλεκτρονικής ταξιδιωτικής άδειας εισόδου στη χώρα για Ευρωπαίους (ETA).

Θα μπορούσε να είναι μετα-Πρωταπριλιάτικο αστείο. Δεν είναι.

Στο lobby του Intercontinental Berlin, εκατοντάδες επενδυτές, operators φιλοξενίας, developers, σύμβουλοι, εκπρόσωποι προορισμών και στελέχη ξενοδοχειακών αλυσίδων είχαν ξεκινήσει από τη Δευτέρα τα πυκνά ραντεβού. Τα deals αδημονούν και ο τουρισμός στη μετα-Covid εποχή έδειξε εντυπωσιακή μεταστροφή.

Τα deals αδημονούν. Πηγαδάκια, χειραψίες, συζητήσεις, όλα σε έντονο ρυθμό, ώστε το πρόγραμμα να χωρέσει όσo περισσότερα γίνεται. Ταυτόχρονα όμως, ένα ερωτηματικό περιφέρεται στο γεμάτο αμφιθέατρο όπου ξεκινούν οι ομιλίες των ειδικών. «Και τώρα, τι;».

Αρμόδιοι να απαντήσουν, οικονομικοί και πολιτικοί αναλυτές, κεφαλές ξενοδοχειακών κολοσσών και σύμβουλοι επιχειρήσεων.

Τι θα σημάνει η προεδρία Τραμπ για τις επιδόσεις της φιλοξενίας;

Οι πρώτες εισηγήσεις άλλωστε στο εξαιρετικά επιδραστικό International Hospitality Investment Forum (IHIF) που πραγματοποιήθηκε από τις 31 Μαρτίου έως και 2 Απριλίου, παραδοσιακά δίνουν το μακροοικονομικό και πολιτικό πλαίσιο.

Κι όμως, αν υπήρξε ένα κοινό σημείο σε όλο το συνέδριο είναι το «εν οίδα, ότι ουδέν οίδα».

Η πιο σαφής πρόβλεψη για τις πολιτικές και τις ενέργειες του αμερικανού προέδρου ήταν ότι «κανείς δεν γνωρίζει τι θα συμβεί. Ούτε ο ίδιος ο Τραμπ. Οποιος σας πει ότι ξέρει, το σίγουρο είναι ότι μιλάει από τη φαντασία του», δήλωσε ο βρετανός δημοσιογράφος Τζον Σόπελ, εξειδικευμένος στα θέματα της Βόρειας Αμερικής στο BBC. «Εχουμε να κάνουμε με μια πολιτική ανατροπή επικής κλίμακας», πρόσθεσε. Η πολιτική του είναι «κινήσου γρήγορα και σπάσε πράγματα».

Το σίγουρο είναι ότι η παγκοσμιοποίηση βρίσκεται σε αποδρομή. Ή μάλλον, μιλάμε για απο-παγκοσμιοποίηση ή επανα-παγκοσμιοποίηση, σε μικρότερες ομάδες. Συγκεκριμένα τέσσερις, εξήγησε ο Αλεξάντερ Μπερς Chief Ecoomist της Deloitte Γερμανίας. Και θύμισε ότι από το 2020 έχουν υπογραφεί 163 διμερείς στρατιωτικές συμφωνίες.

Το εμπόριο ακολουθεί τη γεωπολιτική. Πλέον η Ασία κρατά το κλειδί της εξαγωγικής ανάπτυξης της Ευρώπης.

Μέσα σε όλο αυτό το ρευστό σκηνικό η φιλοξενία εξακολουθεί να είναι επιλέξιμη και αποδοτική επένδυση;

Ναι, είναι η απάντηση.

Τα ταξίδια και η φιλοξενία απέδειξαν την ανθεκτικότητά τους. Την ικανότητα επαναφοράς τους.

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει προοπτική, παρά την οικονομική και τη γεωπολιτική αναστάτωση.

Εξάλλου, τρεις είναι οι παράγοντες, τους οποίους ο Σεμπάστιεν Μπαζέν, πρόεδρος και CEO της Accor, αξιολογεί ως απαραίτητους πυλώνες για την ανάπτυξη: να αυξάνεται το δημογραφικό, να διευρύνεται η μεσαία τάξη και να ενισχύονται τα μέσα μεταφοράς.

Ο ίδιος, παρά τις εξελίξεις, δήλωσε αισιόδοξος, στο ακροατήριο που τον άκουγε ευλαβικά, βλέποντας το ποτήρι μισογεμάτο. «Αν αυτά τα τρία υπάρχουν, τότε δεν έχεις κανέναν λόγο να ανησυχείς. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ξέρεις πού και πώς να παίξεις». Ωστόσο έκανε έκκληση στους πολιτικούς να αφήσουν τον κόσμο να ταξιδεύει ελεύθερα, παρά τις δικές τους διεργασίες.

Η αγορά εξελίσσεται. Ο ίδιος διακρίνει τρεις τάσεις: «Ο κόσμος θα ταξιδεύει περισσότερο στο εσωτερικό». Οχι απαραίτητα εις βάρος των διεθνών ταξιδιών. «Οι διεθνείς ταξιδιώτες θα κάνουν ένα ταξίδι λιγότερο σε σχέση με το παρελθόν, αλλά θα μένουν δύο μέρες περισσότερο». Και τέλος, η νεότερη γενιά θέλει πολύ να ταξιδέψει, όμως θα δαπανήσει λιγότερα χρήματα στη μεταφορά, λιγότερα στη διαμονή και περισσότερα στη γαστρονομία και στις εκδηλώσεις. «Πρέπει να σκεφτούμε περισσότερο τις ηλικίες από 15 έως 30 ετών», είπε και πρόσθεσε ότι αυτός θα είναι ένας από τους στόχους της Accor.

Μια ακόμα κατεύθυνση στην οποία παρότρυνε τους παρισταμένους ήταν «να απομακρυνθούμε από τους τουρίστες και να πλησιάσουμε τους κατοίκους. Κάντε τα ξενοδοχεία προορισμούς και για εκείνους. Ακόμα και αν δεν μείνουν ποτέ. Θα έρθουν για να δοκιμάσουν το φαγητό, το ποτό, την αναψυχή». Ο τουρίστας θα τους ακολουθήσει.

Στην κορυφή της πυραμίδας, οι πολυτελείς διακοπές ανθίζουν. Η πολυτέλεια όμως δεν έχει περιθώριο για παιχνίδια. «Πρέπει να προβλέψεις και τις επιθυμίες και τις ανάγκες του πελάτη».

Η αύξηση του πλούτου είναι η βάση που υποστηρίζει την ανάπτυξη των πολυτελών προϊόντων, είπε ο Elie Maalouf CEO του ομίλου Intercontinental. «Οι γενιές γίνονται πιο πλούσιες και πιο υγιείς. Θέλουν και μπορούν να ταξιδέψουν». Ο πολιτισμός, το κλίμα και το φαγητό είναι αυτά που κατά τη γνώμη του προσελκύουν τον ταξιδιώτη. Σε κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη μετατοπίζεται στα ανατολικά. Στη Μέση Ανατολή και την Ασία. Ολες οι αλυσίδες στοχεύουν να πολλαπλασιάσουν την παρουσία τους. Ειδικά σε Ινδία και Ιαπωνία.

Αυτά σε ό,τι αφορά την εξέλιξη που μπορούμε να παρακολουθήσουμε. Γιατί από πλευράς Τεχνητής Νοημοσύνης, «η επόμενη δεκαετία θα είναι η πιο ανατρεπτική στην ανθρώπινη ιστορία», είπε ο Ντεξ Χάντερ – Τόρικ, ειδικός στις αναδυόμενες τεχνολογίες.

Οπως επίσης υπάρχουν και άλλες προκλήσεις. Το κόστος του κεφαλαίου και οι αυξημένες τιμές των περιουσιακών στοιχείων. Εδώ η συμβουλή για την περίοδο αβεβαιότητας είναι οι επενδυτές να προτιμήσουν ώριμες, εδραιωμένες αγορές, σημείωσε ο Τάσος Βεζυρίδης, Head of Thought Leadesrship for Europe της CBRE. Διαπιστώνοντας ευκαιρίες σε έργα μεικτής χρήσης, αστικά κέντρα, πολυτελή ξενοδοχεία, επώνυμες κατοικίες.

Στις ώριμες αγορές πλέον συγκαταλέγεται και η Αθήνα μετά τη δεύτερη εξαγορά του Grand Hyatt από τη Blackstone. Ενας θεσμικός επενδυτής κεφαλαιοποίησε και πούλησε σε άλλον θεσμικό. Ενώ στα πηγαδάκια του συνεδρίου συζητήθηκε έντονα η διάθεση για πώληση του χαρτοφυλακίου ξενοδοχείων του ομίλου Διβάνη από τη Citigroup.

Η Ελλάδα φιγουράρισε ως επιλέξιμη για επένδυση ξενοδοχίας στην κορυφή, μεταξύ άλλων χωρών, στην παρουσίαση των στατιστικών στοιχείων της STR, με ξενοδοχειακό τζίρο που αυξήθηκε 12% σε σχέση με το 2019. Κάτι που φάνηκε και από τη συμμετοχή στη συζήτηση που οργάνωσε το EnterpriseGreece το πρωί της Τετάρτης 2 Απριλίου, με εκπροσώπους της AGC Equity Partners, της Brookfield, της Hyatt. «Chosen by the investors», σχολίασε στην αίθουσα ο Δημήτρης Μανίκης, πρόεδρος της Wyndham Hotels & Resorts ΕΜΕΑ, παραφράζοντας το σύνθημα καμπάνιας της χώρας «Greece, chosen by the Gods», από το μακρινό 1991. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος είναι τα παραθεριστικά πρότζεκτ.

Στα θετικά που ακούστηκαν για τη χώρα συγκαταλέγονται ο πολιτισμός, η πολυμορφία του τοπίου, η γαστρονομία, το παράκτιο μέτωπο. Στις δυσκολίες που αναφύονται επισημάνθηκε το νομικό πλαίσιο, η έλλειψη εργατικού δυναμικού στην κατασκευή και στον τουρισμό. Αλλά και η επιβάρυνση προορισμών, η οποία επιτάσσει την ανάγκη χωροταξικού σχεδιασμού και την αποσαφήνιση του «πού χτίζουμε τι και πόσο», υπογράμμισε ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) Αλέξανδρος Βασιλικός.

Η σχέση προσφοράς – ζήτησης είναι ακόμα πολύ ευνοϊκή στη Μεσόγειο, εκτίμησε ο Λουίτζι Καρούζο, Senior Managing Director της Blackstone. «Οι σεζόν μεγαλώνουν. Οι μήνες των άκρων έχουν περισσότερες κρατήσεις». Ο τουρισμός επανήλθε πολύ γρήγορα, αν και ακόμα υπάρχουν προκλήσεις.

Ποιες είναι αυτές; Σε μακροοικονομικό επίπεδο, οι γεωπολιτικές συνέπειες, το κόστος του ταξιδιού σε συνάρτηση με τον πληθωρισμό. Ο στόχος για τη φιλοξενία είναι να γίνει όσο πιο συνεπής στις προσδοκίες του πελάτη, ο οποίος πληρώνει για την υπηρεσία. Και παράλληλα να εξελίσσεται. Βλέπουμε τα κέντρα spa να μετατρέπονται σε κέντρα ευζωίας και μακροζωίας. Πλέον οι διαχειριστές της φιλοξενίας εστιάζουν στις παροχές.

Η ρευστότητα, οι γεωπολιτικές αναταράξεις, η οικονομικοί τριγμοί σε παγκόσμιο επίπεδο θα επηρεάσουν, τόνισε η Καρίν Μπονζάν, Managing Director του ξενοδοχειακού τομέα Christie & Co. «Ομως μεγάλο μέρος του ξενοδοχειακού τζίρου στην Ευρώπη, γίνεται από την ίδια την Ευρώπη», σχολίασε.

Μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα πιο ανατολικά, η Ινδία έχει όλα τα εχέγγυα για επενδύσεις. Ολοι οι δείκτες δείχνουν ανάπτυξη. Θα μπορέσει να ξεπεράσει την οικονομία της Κίνας, η οποία ακόμα αναρρώνει; Αυτό παραμένει ερώτημα.

Οι άνθρωποι δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την ανάγκη τους για επιχειρείν και αναψυχή. Τα ταξίδια και στις δύο περιπτώσεις είναι αναντικατάστατα, πρόσθεσε ο Elie Maalouf. «Η προσφορά είναι ακόμα χαμηλή. Υπάρχει ευκαιρία για επένδυση».

Και ποια είναι η πυξίδα για τις επιχειρήσεις; Να αναπτύξουν γεωπολιτικό κριτήριο, για αρχή. Στη συνέχεια, να αναλύσουν τα αδύναμα σημεία τους και πώς αυτά μπορεί να επηρεαστούν από το οικονομικό ρίσκο της περιόδου.

Η φιλοξενία έχει λειτουργικό ρίσκο «αλλά γι’ αυτό διαφοροποιείς την έκθεση σε αυτό, με διάφορα προϊόντα και προτάσεις, π.χ. lifestyle brands, πολυτελείς κατηγορίες, παραθεριστική κατοικία, εκδηλώσεις.

«Τελικά πώς θα επηρεάσουν οι κινήσεις Τραμπ;» ήταν η τελευταία ερώτηση από το ακροατήριο, στο τελευταίο πάνελ στο κλείσιμο του συνεδρίου IHIF. «Δεν έχουμε ιδέα», απάντησαν τα στελέχη της Accor, Radisson, της Valor Hospitality και του operator HR Group Management.

Ισως ο μεγαλύτερος κίνδυνος από τις κινήσεις του αμερικανού προέδρου να είναι οι συνέπειες που θα προκύψουν στην ίδια την οικονομία των ΗΠΑ και τον περιορισμό της καταναλωτικής δύναμης των Αμερικανών. Αυτό θα επηρεάσει τις δαπάνες τους και τα ταξίδια τους στο εξωτερικό, ειδικά σε μακρινές αποστάσεις.

«Σήμερα ενημερώθηκα για κάποιες ακυρώσεις Αμερικανών στην Ιταλία», είπε κάποιος εκπρόσωπος της αγοράς φιλοξενίας από το κοινό.

«Οπότε, τι θα κάνουμε;» επανήλθε η ερώτηση.

«Θα ευχηθούμε να περάσει γρήγορα η καταιγίδα», ήταν η απάντηση.

. . .