Ταμείο Απαναθρακοποίησης Νησιών: Επενδύσεις 5 δισ. ευρώ σε διασυνδέσεις, ΑΠΕ και ύδρευση

Το ταμείο περιλαμβάνει κεφάλαια ύψους 1,6 δισ. ευρώ τα οποία με τη μόχλευση ιδιωτικών πόρων θα χρηματοδοτήσουν επενδύσεις άνω των 5 δισ. ευρώ σε τρεις τομείς:

1. Διασυνδέσεις των νησιών του ΒΑ Αιγαίου και των Δωδεκανήσων, που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ καθώς και μικρότερων νησιών (Κύμη, Πάτμος, Κύθνος, Αμοργός) από τον ΔΕΔΔΗΕ.

2. Έργα ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας από νοικοκυριά και επιχειρήσεις (φωτοβολταϊκά, μπαταρίες, αντλησιοταμίευση, υπεράκτια αιολικά, ταμιευτήρες για αποθήκευση νερού και παραγωγή ενέργειας). Για τα 6 μεγαλύτερα μη διασυνδεδεμένα νησιά (Ρόδος, Κως, Κάλυμνος, Σάμος, Χίος και Λέσβος) θα προκηρυχθούν το 2025 διαγωνισμοί για εγκατάσταση μονάδων ΑΠΕ σε συνδυασμό με μπαταρίες.

3. Υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και κυρίως ηλεκτρικής τροφοδοσίας των μεγάλων πλοίων (cold ironing) που προσεγγίζουν τα λιμάνια των νησιών.

Κατά την τοποθέτηση του, ο Πρωθυπουργός, κ. Κυριακός Μητσοτάκης, δήλωσε:

«Η απανθρακοποίηση των νησιών θα αποτελέσει το “κλειδί” για την ανάπτυξή τους, παρέχοντας φτηνότερο ρεύμα. Ενισχύοντας τον τουρισμό. Και προστατεύοντας, παράλληλα, το περιβάλλον και την ατμόσφαιρά τους. Πρόκειται για μία συνολική αντίληψη για την πρόοδο της νησιωτικής Ελλάδας.

Αντίληψη, με στόχευση διπλή: πρώτον, μία καλύτερη ζωή για τους κατοίκους. Με αιχμή την τόνωση της τοπικής παραγωγής και την ανάπτυξη ενός τουριστικού μοντέλου που θα έχει διάρκεια.

Γι’ αυτό, άλλωστε, παράλληλα προχωρούν τα τοπικά χωροταξικά σχέδια, όπως και τα μέτρα προστασίας των θαλασσών μας. Και δεύτερον, τη συμμετοχή του Αιγαίου στην πανελλαδική προσπάθεια για μία πράσινη οικονομία, όπως την θέλει η εποχή μας».

Μιλώντας στην εκδήλωση ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης τόνισε ότι για να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση χρειάζεται άφθονη και φθηνή ενέργεια, στόχος που υπηρετεί το νέο ταμείο, το οποίο επίσης βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα των νησιών και της ελληνικής οικονομίας συνολικά. Σημείωσε την πρωτοπορία της Ελλάδας στην πράσινη μετάβαση που σημαίνει ότι το ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα λειτουργεί όπως ένα είδος “πειραματόζωου” με υψηλή διείσδυση ΑΠΕ ενώ τόνισε ότι με την ολοκλήρωση των έργων τα ελληνικά νησιά θα είναι από τα ελάχιστα στον κόσμο που θα έχουν το “πράσινο σήμα” με ό,τι σημαίνει αυτό για την ελκυστικότητά τους ως τουριστικού προορισμού.

Όπως επεσήμανε οι νησιώτες θα διαπιστώνουν το όφελος στην καθημερινότητά τους αλλά και στο λογαριασμό του ηλεκτρικού.

Η υφυπουργός Αλεξάνδρα Σδούκου έκανε λόγο για ένα “μίνι Ταμείο Ανάκαμψης” σημειώνοντας ότι το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο δημιουργήθηκε αποκλειστικά για τα ελληνικά νησιά. “Αναβαθμίζουμε, είπε, συνολικά την ποιότητα ζωής των νησιωτών και εκατομμυρίων επισκεπτών”. Η ίδια εκτίμησε το όφελος των καταναλωτών από τη μείωση των ΥΚΩ σε 2,2 δισ. για τα Δωδεκάνησα και 1,6 δισ. από το Β.Αιγαίο σε βλαθος 25ετίας , με τις διασυνδέσεις που αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2029.

Ο αντιπρόεδρος της ΕΕ Μάρος Σέφκοβιτς εκτίμησε ότι το ποσό που μπορεί να εξασφαλίσει η χώρα μας από την πώληση δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων (είναι βασική πηγή χρηματοδότησης του Ταμείου) μπορεί να φθάσει στα 2 δισ. Ευρώ. Σημείωσε τη σημασία των έργων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στα νησιά και τόνισε ότι η ΕΕ αναμένει άμεσα τις προτάσεις για τα έργα που θα ενταχθούν.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων Γιάννης Τσακίρης ανέφερε ότι η συμφωνία αποδεικνύει τη δέσμευση της Ευρώπης αλλά και της Ελλάδας στην πράσινη μετάβαση και αποτελεί ορόσημο για τη συνεργασία της χώρας μας με την ΕΤΕπ η οποία έχει διαθέσει συνολικά 50 δισ. Ευρώ για πάνω από 400 έργα σε όλη τη χώρα.

Χαιρετισμούς στην εκδήλωση απηύθυναν ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος ο οποίος αναφέρθηκε στο σχέδιο και την πολιτική βούληση του πρωθυπουργού για την υλοποίηση του μεγαλύτερου πλέγματος έργων υποδομής στα νησιά, καθώς και ο Δήμαρχος Νάξου Δημήτρης Λιανός που τόνισε την ανάγκη ισορροπίας ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και την περιβαλλοντική προστασία.

Τι περιλαμβάνει το έργο

Ειδικότερα όσον αφορά στο έργο, μέσω του Ταμείου Απανθρακοποίησης των Νησιών διατίθενται στην Ελλάδα, προς δημοπράτηση, 25 εκατ. δικαιώματα εκπομπών CO₂ από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την απανθρακοποίηση των ενεργειακών συστημάτων των ελληνικών νησιών.

Οι καταρχήν διαθέσιμοι πόροι του νέου αυτού Ταμείου, στο βασικό σενάριο τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών, διαμορφώνονται στα 1,6 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά το Ταμείο εκτιμάται πως θα κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους 3,8 δισ. ευρώ για το χρονικό διάστημα 2025 – 2032.

Εφόσον, μάλιστα, ληφθούν υπόψη οι προβλέψεις για την αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων, τα επόμενα 2 χρόνια, όταν και θα δημοπρατηθούν τα δικαιώματα εκπομπών της χώρας μας, στα ποσά αυτά μπορούν να προστεθούν έως και 1,5 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων και 3,5 δισ. ευρώ συνολικών επενδύσεων επιπλέον, αντιστοίχως.

Οι τρεις πυλώνες

Το Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών διαρθρώνεται στους εξής τρεις βασικούς πυλώνες:

1. Νέες εγκαταστάσεις Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)

Τουλάχιστον το 50% του συνολικού προϋπολογισμού του Ταμείου αφορά σε έργα ανάπτυξης συστημάτων ΑΠΕ και αποθήκευσης στα νησιά, που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο αυτού του πυλώνα.

Στα επιλέξιμα έργα συμπεριλαμβάνονται μικρές επενδύσεις, που στοχεύουν σε αυτοκατανάλωση κατοικιών και επιχειρήσεων, αλλά και μεγαλύτερες, όπως είναι τα υβριδικά συστήματα παραγωγής ενέργειας, τα οποία συνδυάζουν ΑΠΕ με συστήματα αποθήκευσης. Επίσης, έμφαση δίνεται στη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων.

1. Διασυνδέσεις των Νησιών

Στο πλαίσιο του δεύτερου πυλώνα θα χρηματοδοτηθούν έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων των νησιών. Μεταξύ αυτών είναι η ηλεκτρική διασύνδεσης των Δωδεκανήσων, ενώ παράλληλα επιταχύνεται η ολοκλήρωση επιμέρους διασυνδέσεων των Κυκλάδων.

1. Εγκαταστάσεις για την αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ

Στον τρίτο πυλώνα θα κατευθυνθούν πόροι για την ανάπτυξη συστημάτων cold-ironing σε λιμάνια νησιών, με σκοπό την τροφοδότηση των πλοίων με ηλεκτρική ενέργεια όσο παραμένουν στο λιμάνι, καθώς και για την ανάπτυξη υποδομών φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα στα νησιά. Σημαντικά έργα του τρίτου πυλώνα είναι, επίσης, αυτά για την κατασκευή ταμιευτήρων στα νησιά, που ταυτόχρονα στοχεύουν τόσο στην ηλεκτροπαραγωγή και στην αποθήκευση όσο και στην καλύτερη διαχείριση των υδάτινων αποθεμάτων των νησιών.

Η διαχείριση του Ταμείου θα γίνεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα αξιολογεί την πρόοδο, αλλά και τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη όλων των υπό ένταξη έργων και θα διενεργεί τις εκταμιεύσεις.

Μετά την υπογραφή της σύμβασης, το επόμενο βήμα για την κινητοποίηση των πόρων του Ταμείου περιλαμβάνει την προετοιμασία και υποβολή, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, των λεπτομερών φακέλων των έργων και προγραμμάτων προς ένταξη.