Σύνοδος Κορυφής ΕΕ: «Ταμείο Ανάκαμψης» για την Άμυνα προτείνει ο Μητσοτάκης

Με πρόταση δύο σημείων για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και την χρηματοδότησή της πέρα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς προσέρχεται στην άτυπη Σύνοδο των Ευρωπαίων ηγετών ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές.

Στη σκιά της επιστροφής Τραμπ στο Λευκό Οίκο και με τον εμπορικό πόλεμο να λαμβάνει ήδη σάρκα και οστά και να απειλεί την Ευρώπη, οι ευρωπαίοι ηγέτες τρέχουν για να προλάβουν το ενδεχόμενο να μείνουν «ξεκρέμαστοι» σε έναν συνεχώς εξελισσόμενο και ολοένα πιο επικίνδυνο γεωπολιτικό τοπίο.

Σε ένα τοπίο ασφάλειας που χαρακτηρίζεται από τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, τις αυξανόμενες υβριδικές επιθέσεις και τις κυβερνοεπιθέσεις κατά κρατών μελών και την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, οι ηγέτες και οι ηγέτιδες της ΕΕ θα συζητήσουν για την ευρωπαϊκή άμυνα και τρόπους ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων.

Η συζήτηση θα περιστραφεί γύρω από τρεις άξονες.

Την ανάπτυξη των αμυντικών δυνατοτήτων, τη χρηματοδότηση (συμπεριλαμβανομένων της κινητοποίησης ιδιωτικής χρηματοδότησης, του βέλτιστου τρόπου χρήσης των ενωσιακών μέσων και του προϋπολογισμού της ΕΕ και των πρόσθετων κοινών επιλογών που θα μπορούσαν να εξεταστούν) και την ενίσχυση και εμβάθυνση των εταιρικών σχέσεων.

Με δύο προτάσεις η Ελλάδα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ανάμεσα στους ηγέτες που πρότειναν πριν λίγους μήνες να γίνει η σημερινή συνάντηση, η οποία λαμβάνει εν τέλει χώρα στο Palais d’Egmont στις Βρυξέλλες.

Ο Πρωθυπουργός σύμφωνα με πληροφορίες εισηγείται την δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού εργαλείου ύψους 100 δισ. ευρώ, το οποίο θα μπορεί να χρηματοδοτήσει τις απαιτήσεις της συλλογικής ευρωπαϊκής ασφάλειας πέρα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς, στα πρότυπα της θετικής εμπειρίας του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).

Ταυτόχρονα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προτείνει αυξημένη ευελιξία στους δημοσιονομικούς κανόνες, ώστε να δοθεί δημοσιονομικός χώρος στα κράτη-μέλη για τις επενδύσεις στην άμυνα: η εξαίρεση δηλαδή των επενδύσεων στην άμυνα από τους δημοσιονομικούς στόχους- να γίνεται εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων (όπως ισχύει με το τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο, σύμφωνα με το οποίο οι δαπάνες για αμυντικές επενδύσεις μπορούν να εξαιρούνται όταν εκκινεί η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος έναντι μιας χώρας).

Κάτι τέτοιο, τονίζουν από την Κυβέρνηση, θα αύξανε τον δημοσιονομικό χώρο στα κράτη-μέλη που επιθυμούν να επενδύσουν στην άμυνα, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη δημοσιονομική τους αξιοπιστία.

Σε αναζήτηση ενιαίας στάσης έναντι του Τραμπ η Ευρώπη

Η συζήτηση για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας ενόψει των προτάσεων που αναμένεται να καταθέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα μέσα Μαρτίου (white paper), πραγματοποιείται σε ένα νέο τοπίο, όπου όπως λένε με νόημα κυβερνητικές πηγές, η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ευρώπη είναι να αναζητήσει ενιαία στάση και τρόπους εποικοδομητικής συνεργασίας με τη νέα αμερικανική διοίκηση, ενώ με αφορμή τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, έχει ανοίξει η συζήτηση για την αύξηση των αμυντικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Παρόντες ο γγ του ΝΑΤΟ και ο Κιρ Στάρμερ

Στο γεύμα του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα συζητηθεί η συνεργασία Ε.Ε. – ΝΑΤΟ με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, ενώ στο δείπνο των 27 θα συμμετάσχει ο Βρετανός Πρωθυπουργός σερ Κιρ Στάρμερ – καθώς συζητούνται οι σχέσεις Ε.Ε. – Ηνωμένου Βασιλείου στην ασφάλεια και την άμυνα.

Στο επίκεντρο οι ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες

Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά στη συζήτηση για την αναγκαιότητα μιας ισχυρής ευρωπαϊκής άμυνας, καθώς ήδη οι αμυντικές δαπάνες της ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ σημειώνουν από την Κυβέρνηση, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι από τους πρώτους ευρωπαίους ηγέτες που έχουν υποστηρίξει την στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης και την ανάγκη για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας εν μέσω πολλαπλών προκλήσεων.

Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Μάιο ο Πρωθυπουργός – από κοινού με τον Πρωθυπουργό της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ – με επιστολή προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, είχε προτείνει την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας με ένα εγχείρημα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, μια ευρωπαϊκή αντιαεροπορική ασπίδα που θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί με κοινοτικούς πόρους.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν επίσης ανάμεσα στους 19 ηγέτες της Ε.Ε που – με πρωτοβουλία της Φινλανδίας- υπέγραψαν την επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για αύξηση της χρηματοδότησης για την ευρωπαϊκή άμυνα.

Τα δεδομένα στην Ευρώπη

Αξίζει να σημειωθεί πως μεταξύ 2021 και 2024 οι συνολικές αμυντικές δαπάνες των κρατών μελών της ΕΕ αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 30%. Το 2024 εκτιμάται ότι ανήλθαν σε 326 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου στο 1,9% του ΑΕΠ της ΕΕ. Οι δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά περισσότερο από 100 δισ. ευρώ σε πραγματικούς όρους έως το 2027.

Το 2023, οι επενδύσεις στον τομέα της άμυνας αυξήθηκαν με εντυπωσιακό ρυθμό. Σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος αυξήθηκαν κατά 17%, σημειώνοντας ρεκόρ ύψους 72 δισ. ευρώ ή 26% των συνδυασμένων αμυντικών δαπανών των κρατών μελών. Συνεπώς, τα κράτη μέλη υπερβαίνουν κατά πολύ τον συμφωνηθέντα συλλογικό δείκτη αναφοράς του 20%.

«Εκτόξευση» αμυντικού εξοπλισμού

Το 2023, πάνω από το 80% των αμυντικών επενδύσεων, περίπου 61 δισ. ευρώ, διατέθηκε πανευρωπαϊκά για την προμήθεια νέων αμυντικών προϊόντων. Σε σύγκριση με το 2022, οι δαπάνες για την αγορά νέων αμυντικών προϊόντων αυξήθηκαν κατά 19%.

Η αυξητική τάση επιβεβαιώθηκε το 2024, καθώς οι δαπάνες για την προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού υπερέβησαν τα 90 δισ. ευρώ. Αυτό όπως επισημαίνουν στοιχεία από τις Βρυξέλλες αντιστοιχεί σε δυνητική ετήσια αύξηση άνω του 50%.

Τέλος, οι συνολικές δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα της άμυνας, οι οποίες περιλαμβάνουν τυχόν πληρωμές έως το σημείο έναρξης των δαπανών για την παραγωγή ειδών, ανήλθαν σε 11 δισ. ευρώ το 2023 (6% περισσότερο από ό,τι το 2022) και σε 13 δισ. ευρώ το 2024.