Στον ίδιο μονοπάτι η Ακροδεξιά σε ΗΠΑ και Ρωσία

Εως πολύ πρόσφατα η ρωσοφιλία ήταν κάτι το μεμπτό στην κεντρική πολιτική σκηνή των ΗΠΑ, ένα σχεδόν αμάρτημα τυφλών οπαδών της Αριστεράς και σοσιαλιστών που δικαιολογούσαν τον σταλινισμό και τον σοβιετικό αυταρχισμό. Οχι πλέον, όμως, όπως διαβάζουμε στον Economist.

Οι δημοσιογράφοι του αναφέρουν ενδεικτικά ότι πριν από έναν μήνα ο Γκλεν Γκρίνγουολντ, ένας αιρετικός δημοσιογράφος που κάποτε λατρευόταν από την Αριστερά, ενώ σήμερα θαυμάζεται από τη συνωμοσιολογική Δεξιά, μετέβη στη Μόσχα για να συναντηθεί και να  συνομιλήσει με τον Αλεξάντερ Ντούγκιν, έναν επιφανή ανελεύθερο στοχαστή που είναι γνωστός και ως «ο Ρασπούτιν του Πούτιν».

Τον Ντούγκιν συνάντησε πέρυσι στη Μόσχα και ο Τάκερ Κάρλσον – τον βρήκε, μάλιστα, ακαταμάχητο: «Είχαμε μια συνομιλία που δεν επρόκειτο να κινηματογραφηθεί… αλλά αυτό που είπε ήταν τόσο ενδιαφέρον που πήραμε μερικές κάμερες και το κανονίσαμε» εξήγησε αμερικανός δημοσιογράφος-τηλεπερσόνα του κινήματος MAGA προλογίζοντας τη συνέντευξη που πήρε, τελικά, από τον μέντορα του Πούτιν. Στη συνέχεια δεν σταμάτησε να γνέφει καταφατικά, καθώς εκείνος απαριθμούσε τις αποτυχίες του φιλελευθερισμού και επέκρινε την κουλτούρα της αφύπνισης.

«Δεν πρόκειται απλώς για εκκεντρικές προκλήσεις από οπαδούς του MAGA που επιδιώκουν την προσοχή. Αποκαλύπτεται μια σοβαρή φιλοσοφική σύμπνοια μεταξύ τμημάτων της αμερικανικής και της ρωσικής Δεξιάς» κρίνει ο Economist.

Η πιο προφανής ευθυγράμμιση μεταξύ των δύο μερών αφορά, φυσικά, τη γεωπολιτική, ειδικά τη μοίρα της Ουκρανίας. Η σκληροπυρηνική πτέρυγα του MAGA εναντιωνόταν σθεναρά στη στρατιωτική αρωγή της Ουκρανίας από την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, όχι μόνο για κομματικούς λόγους, αλλά και επειδή οι εκπρόσωποί της πιστεύουν πως το Κίεβο θα έπρεπε να λάμβανε υπόψη πολύ πιο σοβαρά τα όποια αιτήματα της υπερδύναμης στη συγκεκριμένη περιοχή του κόσμου, δηλαδή της Ρωσίας.

«Ακριβώς όπως η Αμερική αρχίζει να υπαγορεύει όρους εντός της σφαίρας επιρροής της, στον Καναδά για το εμπόριο ή στον Παναμά για τη διώρυγά του, η Ρωσία έχει δικαιώματα στην Ουκρανία, σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό. Οι υποστηρικτές του “America First” είναι ρεαλιστές, όχι ιδεαλιστές όπως οι νεοσυντηρητικοί προκάτοχοί τους. Βλέπουν τον παρεμβατισμό στο εξωτερικό ως μάταιο τυχοδιωκτισμό. Η άποψή τους για τον κόσμο είναι πολυπολική, όπως και του Ντούγκιν» γράφει ο Economist.

Αλλά η περιφρόνηση του «Ρασπούτιν του Πούτιν» για την Ουκρανία είναι πολύ βαθύτερη. Στα «Θεμέλια της Γεωπολιτικής», το πιο διάσημο έργο του, που δημοσιεύθηκε το 1997, ο Αλεξάντερ Ντούγκιν εξέθεσε τα θεμέλια του αποκαλούμενου «ευρασιανισμού». Σύμφωνα με τον  υπερεθνικιστή ρώσο στοχαστή, η επιρροή μιας νέας εκ νέου ισχυρής Ρωσίας δεν περιορίζεται στην Ασία, αλλά επεκτείνεται και στην ευρωπαϊκή επικράτεια, η δε Ουκρανία αποτελούσε «τεράστια απειλή» για την επίτευξη αυτού του στόχου. «Η Ουκρανία ως κράτος δεν έχει καμία γεωπολιτική αξία. Δεν έχει ούτε κάποιο ξεχωριστό πολιτιστικό μήνυμα καθολικής σημασίας, ούτε γεωγραφική μοναδικότητα, ούτε εθνική αποκλειστικότητα» έγραφε.

Κατά την εισβολή του Πούτιν στην Κριμαία το 2014, η ζέση του Ντούγκιν για την κατάκτηση ολόκληρης της Ουκρανίας ξεπέρασε κάθε όριο, τόσο που έχασε τη θέση του στο περίφημο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Ωστόσο, αν και Ρασπούτιν μάλλον δεν είναι, «εξακολουθεί να εργάζεται ως πρεσβευτής ανελεύθερων δεξιών κινημάτων» γράφει το βρετανικό έντυπο, προσθέτοντας πως η απόπειρα δολοφονίας του –με παγιδευμένο, μάλλον από τους Ουκρανούς, αυτοκίνητο–, στην οποία όμως δεν σκοτώθηκε εκείνος αλλά η κόρη του, αύξησε περαιτέρω την επιρροή του. Ωστόσο η ευθυγράμμιση του MAGA με την υπερεθνικιστική Ακροδεξιά της Ρωσίας δεν περιορίζεται στη γεωπολιτική.

«Οι ιδέες που εκφράστηκαν για να δικαιολογήσουν τον τρόπο που κυβερνούν ο Τραμπ και ο Πούτιν […] παρουσιάζουν εντυπωσιακές ομοιότητες» αναφέρεται στο βρετανικό δημοσίευμα. «Στη Δύση ο διεθνής συνασπισμός των εθνικιστών συντηρητικών –που εκτείνεται από την Αμερική και τον τραμπισμό έως τη Βραζιλία και τον μπολσοναρισμό και την Ουγγαρία και τον ορμπανισμό– απορρίπτει τις βασικές αρχές του πεφωτισμένου φιλελευθερισμού, όπως είναι ο ατομικισμός και η οικουμενικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτή την κρίση τη συμμερίζονται οι ρώσοι απολογητές του Πούτιν, οι οποίοι θεωρούν [πως υφίσταται] μια συμμαχία ενάντια στην παρακμή και τη φθορά που επιφέρει ο φιλελευθερισμός. Περιφρονούν την παγκοσμιοποίηση και την κουλτούρα της αφύπνισης, τις οποίες βλέπουν ως το λογικό τελικό σημείο του Δυτικού φιλελευθερισμού».

Επιδιώκοντας να αποτρέψουν κάθε είδους παγκόσμια ηγεμονία, οι εκπρόσωποι του εθνικιστικού συντηρητισμού στην Αμερική, στη Γαλλία, στην Ουγγαρία και στην Ιταλία υποστηρίζουν ότι η κυριαρχία του έθνους-κράτους πρέπει να είναι υπέρτατη. Και ενώ ο Ντούγκιν δήλωνε κάποτε ότι η Ρωσία θα έπρεπε να σχηματίσει έναν άξονα με τη Γερμανία και την Ιαπωνία («διαμελίζοντας» την Κίνα στη διαδικασία) για να αντισταθεί στην αμερικανική ηγεμονία, τώρα αναγνωρίζει ότι τέτοιες προσπάθειες είναι περιττές. «Κάθε μέρα γίνεται ολοένα πιο εμφανές ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία είναι στο ίδιο μήκος κύματος, αλλά οι υπέρμαχοι της παγκοσμιοποίησης στην ΕΕ εκπέμπουν στο αντίθετο» έγραψε πρόσφατα στο X.

Εντούτοις θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως υπάρχουν αγεφύρωτες διαφορές μεταξύ του MAGA και της εθνικιστικής Ακροδεξιάς στη Ρωσία, καθώς ο Ντούγκιν και οι ομοϊδεάτες του δεν κρύβουν ότι αυτό που οραματίζονται είναι ένα αυταρχικό κράτος που θα λειτουργεί από κοινού με την Εκκλησία, φτάνοντας στο σημείο να προτείνουν ακόμη και την επανασύσταση της Οπριτσνίκι, της μυστικής αστυνομίας που ίδρυσε ο Ιβάν ο Τρομερός. «Δεν πρέπει να αναγνωρίσουμε την απολυταρχία, την πατριαρχία και το αυταρχικό σύστημα, όχι μόνο ντε φάκτο αλλά και ντε γιούρε; Δεν πρέπει η Εκκλησία και οι θεσμοί της παραδοσιακής κοινωνίας να ανακτήσουν την κυρίαρχη θέση τους στην κοινωνία;» ανέφερε ο Ντούγκιν το 2022.

Ομως στην Αμερική και στην Ευρώπη το εθνικιστικό συντηρητικό κίνημα εδράζεται «στον πλειοψηφικό λαϊκισμό, εκφράζοντας τη δημοκρατική βούληση των πολιτών, ενώ επιβάλλει ολοένα λιγότερα όρια στην εξουσία των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους» εξηγεί ο Economist. Ειδικά στις ΗΠΑ, ο στόχος είναι η συντριβή του φιλελεύθερου κράτους. «Στη Ρωσία το κράτος είναι η ενσάρκωση του έθνους. Δεν συμβαίνει αυτό στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ διαλύει το ομοσπονδιακό κράτος, [ενώ] στόχος του Πούτιν είναι να το ενισχύσει» σημειώνει η Μαρλέν Λαρουέλ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον.

Από αυτή την άποψη, η ρωσική Ακροδεξιά εκφράζει απόψεις που δεν τις συμμερίζεται, τουλάχιστον ιδεολογικά, το κυρίαρχο ρεύμα της τραμπικής Δεξιάς. Ωστόσο ορισμένες από τις ιδέες των ρώσων υπερεθνικιστών έχουν απήχηση μεταξύ πιο περιθωριακών εκπροσώπων του κινήματος MAGA.

O Economist αναφέρει ενδεικτικά πως μία από τις θεωρίες της δεξιάς μεταφιλελεύθερης σκέψης στην Αμερική είναι ο πολιτικο-θρησκευτικός ολοκληρωτισμός (integralism). Οι οπαδοί του τάσσονται υπέρ της ενοποίησης της Καθολικής Εκκλησίας με το κράτος. Ορισμένοι, μεταξύ των οποίων και ο Πάτρικ Ντενίν, επικριτής του φιλελευθερισμού και καθηγητής στο καθολικό Πανεπιστήμιο Νοτρ Νταμ, υποστηρίζουν τον «αριστολαϊκισμό» (aristopopulism), στο πλαίσιο του οποίου προβλέπεται η αντικατάσταση της σημερινής παρακμιακής ελίτ από μια διαφορετική, δεξιόστροφη άρχουσα τάξη.

Υπάρχουν επίσης οι στοχαστές που συνδέονται με τον αποκαλούμενο «Σκοτεινό Διαφωτισμό» ή «νεο-αντιδραστικό κίνημα», οι οποίοι επιχειρηματολογούν ανοιχτά κατά της ισότητας και της δημοκρατίας. Ο Κέρτις Γιάρβιν, για παράδειγμα, τάσσεται υπέρ της εγκαθίδρυσης μιας αμερικανικής μοναρχίας που θα κυβερνάται από έναν δικτάτορα-πρόεδρο ή αλλιώς «εθνικό CEO», σύμφωνα με τον αμερικανό στοχαστή. Οσον αφορά το ποιόν του, ο Economist αναφέρει ενδεικτικά πως ο Τζέι Ντι Βανς, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, τον χαιρέτισε πρόσφατα σε μια εκδήλωση αποκαλώντας τον «αντιδραστικό φασίστα!».

Οι Δημοκρατικοί κατάφεραν να πείσουν τους εαυτούς τους ότι ο Τραμπ ήταν, κατά κάποιο τρόπο, υποχείριο των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών και ότι η παρέμβαση του Πούτιν στην εκλογική διαδικασία τού εξασφάλισε τη νίκη το 2016. Ωστόσο, όπως θυμίζει ο Economist, ποτέ δεν παρουσιάστηκαν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για κανέναν από τους δύο ισχυρισμούς. Ομως και μόνο οι υποψίες παρείχαν στους Δημοκρατικούς μια αρκετά πειστική δικαιολογία ώστε να υποτιμήσουν την ισχύ του τραμπισμού, έως ότου επικράτησε ξανά το 2024, αυτή τη φορά και με τη λαϊκή ψήφο. Σύμφωνα με τον Economist, αυτή η υπόθεση ενδέχεται να έφερε ακόμη πιο κοντά τον Τραμπ στη Ρωσία και τον πρόεδρό της.

«Ο Πούτιν πέρασε πολλά μαζί μου. Πέρασε ένα ψεύτικο κυνήγι μαγισσών» είπε ο Τραμπ καθώς τραμπούκιζε τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο. «Εχοντας ανυπόστατα κάνει λόγο μια φορά στο παρελθόν για ρωσοποίηση, οι φιλελεύθεροι μπορεί να μην αντιλαμβάνονται κάτι πιο σοβαρό που βρίσκεται σε εξέλιξη σε κοινή θέα» σχολιάζουν οι Βρετανοί.

. . .