Σασπένς στις ιρανικές κάλπες: Θα γίνει πρόεδρος ο μεταρρυθμιστής Πεζεσκιάν;

Οι Ιρανοί προσήλθαν στις κάλπες, την Παρασκευή, για να ψηφίσουν για νέο πρόεδρο, έχοντας να επιλέξουν από μια στενά ελεγχόμενη ομάδα τεσσάρων υποψηφίων πιστών στον αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Μετά την ψήφο του, σε ζώνη υψηλής ασφαλείας στο κέντρο της Τεχεράνης, ο Χαμενεΐ έκανε δηλώσεις στους δημοσιογράφους και κάλεσε το έθνος να συμμετάσχει ενεργά στην ψηφοφορία για να «αποδείξει την ορθότητα και την εντιμότητα του συστήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας».

Σύμφωνα με το BBC, στην τελευταία δημοσκόπηση πριν τις εκλογές, προηγούνταν ο μεταρρυθμιστής Μασούντ Πεζεσκιάν έναντι των σκληροπυρηνικών του αντιπάλων.

Περίπου 61 εκατομμύρια ψηφοφόροι καλούνται να εκλέξουν τον διάδοχο του Εμπραχίμ Ραϊσί, που σκοτώθηκε κατά τη συντριβή του ελικοπτέρου του.

Οι κάλπες άνοιξαν στις 8 το πρωί (7:30 π.μ. ώρα Ελλάδας) και θα κλείσουν στις 6 το απόγευμα  (17:30 ώρα Ελλάδας), αλλά συνήθως η ψηφοφορία παρατείνεται μέχρι και τα μεσάνυχτα.

Οι εκλογές συμπίπτουν με την κλιμάκωση της περιφερειακής έντασης λόγω του πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και τους συμμάχους του Ιράν, τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, καθώς και με την αύξηση των δυτικών πιέσεων επί του Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμά του που επιταχύνεται.

Οι εκλογές δεν θεωρείται πιθανό να φέρουν κάποια μείζονα αλλαγή στην πολιτική της Τεχεράνης, αλλά η έκβασή τους θα μπορούσε να επηρεάσει τη διαδοχή του 85χρονου αγιατολάχ, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία ως ανώτατος ηγέτης της χώρας από το 1989.

Η δια χειρός καταμέτρηση των ψήφων σημαίνει πως το τελικό αποτέλεσμα δεν θα ανακοινωθεί παρά μόνο έπειτα από δύο ημέρες, αν και τα αρχικά ποσοστά μπορεί να γίνουν γνωστά νωρίτερα.

Αν κανένας υποψήφιος δεν κερδίσει τουλάχιστον 50% συν μία ψήφο από το σύνολο των καταμετρηθέντων, περιλαμβανομένων των λευκών, ένας δεύτερος γύρος μεταξύ των δύο πρώτων υποψηφίων θα πραγματοποιηθεί την πρώτη Παρασκευή μετά την ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος.

Τρεις υποψήφιοι είναι σκληροπυρηνικοί και ένας θεωρείται μετριοπαθής και υποστηρίζεται από τη μεταρρυθμιστική παράταξη, η οποία έχει σε μεγάλο βαθμό περιθωριοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στο Ιράν.

Επικριτές της διακυβέρνησης του Ιράν από τους μουλάδες υποστηρίζουν πως η χαμηλή συμμετοχή στις πρόσφατες εκλογές, η οποία μάλιστα βαίνει μειούμενη, δείχνει πως η νομιμότητα του συστήματος έχει διαβρωθεί.

Μόλις 48% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων συμμετείχαν το 2021 στις εκλογές που έφεραν τον Ραϊσί στην εξουσία και η συμμετοχή σημείωσε χαμηλό ρεκόρ 41% στις βουλευτικές εκλογές πριν από τρεις μήνες.

Ο επόμενος πρόεδρος δεν μοιάζει πιθανό να φέρει οποιαδήποτε μείζονα αλλαγή πολιτικής στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ή στην ιρανική υποστήριξη προς ένοπλες οργανώσεις πολιτοφυλακής σε όλη τη Μέση Ανατολή, καθώς ο Χαμενεΐ είναι αυτός που παίρνει τις τελικές αποφάσεις στα κορυφαία κρατικά ζητήματα.

Ωστόσο, ο πρόεδρος είναι αυτός που ασχολείται με την καθημερινή διακυβέρνηση και μπορεί να επηρεάζει τον τόνο στην εξωτερική και την εσωτερική πολιτική του Ιράν.

Μία επιτροπή αποτελούμενη από έξι μουλάδες και έξι νομικούς, όλους συμμάχους του Χαμενεΐ, ασκεί βέτο στις υποψηφιότητες. Ενέκρινε μόλις έξι από τις 80 που είχαν υποβληθεί αρχικά. Στη συνέχεια αποχώρησαν δύο σκληροπυρηνικοί υποψήφιοι.

Οι κορυφαίοι μεταξύ των σκληροπυρηνικών υποψηφίων που απέμειναν, είναι ο Μοχαμάντ Μπαγέρ Γαλιμπάφ, πρόεδρος του Κοινοβουλίου και πρώην διοικητής των ισχυρών Φρουρών της Επανάστασης, και ο Σαΐντ Τζαλιλί, πρώην διαπραγματευτής για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα ο οποίος έχει υπηρετήσει τέσσερα χρόνια στο γραφείο του Χαμενεΐ.

Ο μόνος συγκριτικά μετριοπαθής και φερόμενος ως μεταρρυθμιστής, ο Μασούντ Πεζεσκιάν, είναι πιστός στο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, όμως υποστηρίζει την βελτίωση των σχέσεων με τη Δύση, τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, την κοινωνική φιλελευθεροποίηση και τον πολιτικό πλουραλισμό.

O πρώην καρδιοχειρουργός και υπουργός Υγείας αναμένεται να λάβει ψήφους από γυναίκες, καθώς έχει χαρακτηρίσει «ανήθικες» τις ενέργειες της αστυνομίας ήθους του Ιράν, η οποία επιβάλλει αυστηρούς ενδυματολογικούς κώδικες στις γυναίκες και ευθύνεται για τη δολοφονία της Μαχσά Αμινί, αλλά και άλλων γυναικών.

Οι κανόνες για τη χρήση του χιτζάμπ παραβιάζονται πλέον τακτικά από τις γυναίκες και ο 69χρονος Πεζεσκιάν δήλωσε: «Αν η χρήση ορισμένων ρούχων είναι αμαρτία, η συμπεριφορά απέναντι στις γυναίκες και τα κορίτσια είναι 100 φορές μεγαλύτερη αμαρτία. Πουθενά στη θρησκεία δεν υπάρχει καμία άδεια να φερθείς βίαια σε κάποιον εξαιτίας της ενδυμασίας του».

Οι πιθανότητές του εξαρτώνται από το αν θα κινητοποιήσει τον ενθουσιασμό των ψηφοφόρων οι οποίοι υποστηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις και είχαν σε μεγάλο βαθμό απέχει από τις εκλογικές αναμετρήσεις τα τέσσερα τελευταία χρόνια, καθώς προηγούμενοι πραγματιστές πρόεδροι δεν είχαν φέρει μεγάλες αλλαγές.

Μπορεί επίσης να επωφεληθεί από την αποτυχία των αντιπάλων του να συσπειρώσουν την ψήφο των σκληροπυρηνικών.

. . .