Πώς το ReArmEurope «στριμώχνει» τη Μελόνι

Οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν διαφορετικές απόψεις για τα νέα σχέδια της ΕΕ για επανεξοπλισμό, αλλά και για τον ρόλο που πρέπει να παίξει η Ευρώπη στην Ουκρανία εφεξής, όμως για την ιταλίδα πρωθυπουργό, Τζόρτζια Μελόνι, η κατάσταση έχει μετατραπεί σε εφιάλτη, καθώς προσπαθεί να ισορροπήσει και να κρατήσει ενωμένη τη δεξιά κυβέρνηση συνασπισμού της.

Ως επικεφαλής της τρίτης σε μέγεθος οικονομίας της ΕΕ, η Μελόνι, υπέρμαχος της διατλαντικής συμμαχίας η ίδια, δεν ασπάζεται τη ρητορική της Γερμανίας και της Γαλλίας ότι έχει έρθει η ώρα της Ευρώπης να οικοδομήσει τους δικούς της στρατούς και να αντικαταστήσει την Αμερική ως τον κύριο εγγυητή της ασφάλειας της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας.

«Εν μέρει», γράφει το Politico, «η επιφυλακτικότητα της Μελόνι σχετικά με τον ευρωπαϊκό επανεξοπλισμό αντανακλά την ειλικρινή της πεποίθηση ότι η Ρώμη δεν πρέπει να βρεθεί στη θέση να επιλέξει ανάμεσα στην ΕΕ και τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ».

Υπάρχουν και άλλα ζητήματα, όμως, λιγότερο ιδεολογικού χαρακτήρα: στη δεξιά πλευρά της Μελόνι, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Ματέο Σαλβίνι, προσπαθεί να κερδίσει πολιτικά οφέλη, πατώντας στον σκεπτικισμό των ιταλών ψηφοφόρων για τον ειρηνευτικό ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η χώρα στην Ουκρανία· μόνο το 6% των Ιταλών πιστεύει ότι είναι καλή ιδέα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Η Μελόνι δεν θέλει να φανεί ότι παρασύρεται προς αυτήν την κατεύθυνση από τις φιλοδοξίες του Παρισιού και του Βερολίνου.

Η πρωθυπουργός της Ιταλίας είναι σε δύσκολη θέση. Πρέπει να εξισορροπήσει τα συμφέροντα του ακροδεξιάς Λέγκας του Σαλβίνι, ο οποίος είναι θαυμαστής του Τραμπ και του Πούτιν, με εκείνα ενός εξίσου σημαντικού εταίρου της, του κεντροδεξιού κόμματος Forza Italia, του Αντόνιο Ταγιάνι, ο οποίος είναι πολύ πιο φιλοευρωπαίος και υποστηρίζει τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού.

Ενώ η κυβέρνηση της Μελόνι είναι ασυνήθιστα σταθερή για τα ιταλικά πρότυπα, γράφει το Politico, τώρα πρέπει να κάνει τον διαιτητή ανάμεσα στον Σαλβίνι και τον Ταγιάνι. Οι δύο τους έχουν ήδη συγκρουστεί για τον ευρωπαϊκό στρατό και ο Σαλβίνι έχει πει ότι μια τέτοια δύναμη «δεν πρέπει ποτέ να έχει επικεφαλής τον τρελό γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν».

Αυτές οι πολιτικές πιέσεις είναι ευδιάκριτες στη μεταβαλλόμενη ρητορική της Μελόνι, τις τελευταίες εβδομάδες. Υποβαθμίζει, πλέον, σταθερά την προηγούμενη πεποίθησή της ότι η Ουκρανία θα νικήσει, εγείρει σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με τα σχέδια της ΕΕ να επανεξοπλιστεί και απαξιώνει την προοπτική των ευρωπαϊκών χωρών να προχωρήσουν μόνες τους, χωρίς τη δύναμη πυρός των ΗΠΑ.

«Δεν νομίζω ότι χρησιμοποίησα τη λέξη “νίκη” σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία», είπε στο ιταλικό κοινοβούλιο τον περασμένο μήνα.

Στη συνέχεια κατήγγειλε ένα από τα ιδρυτικά κείμενα της ΕΕ και μίλησε για «παιδική και ψευδή» διάσταση μεταξύ Ευρώπης και Βρυξελλών.

Οι φιλοευρωπαίοι σύμμαχοί της στον συνασπισμό είπαν στο Ρolitico ότι η Μελόνι παραμένει «αφοσιωμένη φιλοευρωπαία στην καρδιά» και ότι τα πρόσφατα σχόλιά της είχαν στόχο να ηρεμήσουν τον Σαλβίνι. Για την ίδια, παρ’ όλα αυτά, το μεγάλο ερώτημα είναι αν έχει υποτιμήσει τον βαθμό στον οποίο ο Τραμπ γυρίζει πραγματικά την πλάτη του στην Ευρώπη.

«Με τον τρόπο που ενήργησε ο Τραμπ τους τελευταίους δύο μήνες, πώς μπορεί κάποιος να σταθεί στη μέση;», αναρωτήθηκε ο Τζιοβάνι Ορσίνα, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Luiss της Ρώμης. «Η Μελόνι κινδυνεύει, από εκεί που ήταν φίλη και με τις δύο πλευρές, να γίνει εχθρός και των δύο», εξήγησε στο Politico.

Επιφυλακτικότητα για τον επανεξοπλισμό

Η αλλαγή ρητορικής της Μελόνι αντικατοπτρίζει τον γνήσιο σκεπτικισμό της Ρώμης για την κλίμακα των σχεδίων επανεξοπλισμού της ΕΕ, σύμφωνα με ιταλούς αξιωματούχους, που μίλησαν στο Politico υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Το κύριο ζήτημα είναι το προτεινόμενο σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί με 150 δισ. ευρώ σε φθηνά δάνεια και μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία έως και 650 δισ. ευρώ για χώρες που δεν έχουν αρκετό δημοσιονομικό περιθώριο.

Σύμφωνα με δύο άτομα που γνωρίζουν τη θέση της κυβέρνησης, «η Ρώμη γνωρίζει ότι είναι πιο αδύναμη και μικρότερη από τη Γαλλία και τη Γερμανία και έχει μια πιο ρεαλιστική άποψη για τον αμυντικό τομέα της Ευρώπης και τις περιορισμένες πιθανότητες των Ευρωπαίων έναντι της Ρωσίας χωρίς τις ΗΠΑ». Οπως ανέφερε το Politico τον περασμένο μήνα, η Ιταλία πιέζει για περισσότερη εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στο σχέδιο επανεξοπλισμού, καθώς φοβάται ότι διαφορετικά θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους δανεισμού σε μια εποχή που η ίδια πιέζεται να συρρικνώσει το υπέρογκο χρέος της.

Η στενή σχέση της Ιταλίας με τις ΗΠΑ μείωσε την εξάρτησή της από τους ευρωπαίους γείτονές της, είπε μια πηγή στο Ρolitico, προσθέτοντας ότι η χώρα δεν θέλει να βρεθεί στο «έλεος» της Γαλλίας και της Γερμανίας, σε περίπτωση που η διατλαντική συμμαχία καταρρεύσει.

«Καμία ιταλική κυβέρνηση δεν αμφισβήτησε ποτέ τη σχέση της με τις ΗΠΑ στον τομέα της άμυνας», είπε στο Ρolitico ο στρατηγός Λεονάρντο Τρικάρικο, ο οποίος υπήρξε στρατιωτικός σύμβουλος αρκετών ιταλών πρωθυπουργών.

Μετά την ήττα της Ιταλίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η χώρα κατάλαβε ότι δεν υπάρχει θέση για αυτήν ως παγκόσμια υπερδύναμη. «Μπορούμε να παίξουμε ρόλο παντού στον κόσμο, αλλά μπορούμε να το κάνουμε μόνο αν είμαστε μαζί με τις ΗΠΑ. Σίγουρα πρέπει να το κάνουμε και εντός της ΕΕ, αλλά όχι μόνο εντός της ΕΕ», εξηγεί διπλωματική πηγή από τη Ρώμη.

Οι Ευρωπαίοι έχουν επίγνωση της δυσφορίας της Ιταλίας. Σε πρόσφατη συνέντευξή της στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προσπάθησε να πείσει τη Ρώμη ότι η κορυφαία αμυντική εταιρεία της, Leonardo, θα «ωφεληθεί πολύ» από την άνοδο των αμυντικών δαπανών και θα παίξει σημαντικό ρόλο στον επανεξοπλισμό. Επιπλέον, η τελευταία ενημέρωση των σχεδίων επανεξοπλισμού της ΕΕ, η οποία περιλαμβάνει διατάξεις για χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα, κάπως κατευνάζει τις ανησυχίες της Ρώμης.

Ομως, σημειώνει το Politico, τίποτα από αυτά δεν είναι πιθανό να καθησυχάσει πλήρως τη Μελόνι. Ο Στέφανο Στεφανίνι, πρώην κορυφαίος διπλωμάτης και πρεσβευτής της Ιταλίας στο ΝΑΤΟ, λέει ότι οι ενέργειες της Μελόνι αντικατοπτρίζουν την ακλόνητη πίστη της ότι η διατλαντική συμμαχία μπορεί ακόμη να σωθεί. Ο κεντροαριστερός βουλευτής και πρώην υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Εντσο Αμεντόλα, συμφωνεί, λέγοντας στο Ρolitico ότι οι προσπάθειες συμφιλίωσης της πρωθυπουργού θα αφήσουν την Ιταλία σε μια «νεκρή ζώνη μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ».

Οι απόψεις στην ιταλική πολιτική σκηνή είναι εξαιρετικά διχασμένες: μια πηγή πολύ κοντά στην κυβέρνηση ανέφρε στο Politico ότι «οπορτουνιστές γάλλοι και γερμανοί ηγέτες εκμεταλλεύονται τις εντάσεις με τις ΗΠΑ» και ότι «μια επανεξοπλισμένη Γερμανία είναι στην πραγματικότητα πιο επικίνδυνη από τη Ρωσία ή τις ΗΠΑ».

Ενδοκυβερνητικές συγκρούσεις

Αυτές οι ευρύτερες γεωπολιτικές ανησυχίες πιθανώς απασχολούν τη Μελόνι, αλλά όχι τόσο όσο τα εσωτερικά της προβλήματα και ιδιαίτερα η αυξανόμενη τάση του Σαλβίνι να «ξεφεύγει από τη γραμμή».

Ο Σαλβίνι έχει σαφώς επισκιαστεί από τη Μελόνι τα τελευταία χρόνια, γράφει το Politico και το συνέδριο της Λέγκας, που θα διεξαχθεί στη Φλωρεντία τον επόμενο μήνα, απειλεί να αποκαλύψει διχασμούς και μέσα στο ίδιο του το κόμμα. Ετσι, ο Σαλβίνι προσπαθεί να επιδείξει τα λαϊκιστικά του διαπιστευτήρια και να αναζωογονήσει την υποστήριξή του στην εκλογική του βάση. Τον περασμένο μήνα μίλησε τηλεφωνικά με τον –μισητό στην Ευρώπη– αμερικανό αντιπρόεδρο τζ. Ντ. Βανς, προκαλώντας το θυμό της Ρώμης, από την οποία δεν είχε προηγουμένως πάρει την άδεια για να το κάνει.

Ο Σαλβίνι είναι απίθανο να τινάξει τον συνασπισμό στον αέρα, λέει στο Politico ο γερουσιαστής της Λέγκας, Κλαούντιο Μπόργκι και προσθέτει ότι η μεταστροφή της Μελόνι για την Ουκρανία ικανοποίησε σε μεγάλο βαθμό τους νομοθέτες του κόμματός του.

Ωστόσο, ακόμη και καθώς η Μελόνι προσπαθεί να διασφαλίσει τη δεξιά πλευρά της, οι πρόσφατες ενέργειές της υποδηλώνουν ότι μπορεί διερευνά φιλοευρωπαϊκές εναλλακτικές, γράφει το Ρolitico. Το περασμένο Σαββατοκύριακο επαίνεσε τον κεντρώο πολιτικό αντίπαλό της, Κάρλο Καλέντα, ο οποίος ηγείται του μικρού κόμματος Azione, που είναι μισητό στην Ακροδεξιά και υποστηρίζει ένθερμα τον επανεξοπλισμό της ΕΕ.

Η Μελόνι αρνείται ότι επιδιώκει μια επίσημη συμμαχία με τον Καλέντα. Η θετική στάση της απέναντι στον φιλικό προς την ΕΕ ηγέτη αποτελεί προσώρας απλή υπενθύμιση της δικής της συνεχούς υποστήριξης προς το μπλοκ.

Ομως καθώς η σκιά του Τραμπ απλώνεται πάνω από την ήπειρο, καταλήγει το Politico, τα όρια αυτής της υποστήριξης δοκιμάζονται σκληρά.

Αν φτάσει στο σημείο να πρέπει να διαλέξει μεταξύ της υποστήριξης ή της μη υποστήριξης προς την Ουκρανία, είναι απίθανο η Μελόνι να εγκαταλείψει το Κίεβο. Για όσο μπορεί, όμως, θα προσπαθήσει να αποφύγει να κάνει οποιαδήποτε επιλογή.

. . .