Πώς σχεδιάζει ο Νετανιάχου να αλλάξει τη Μέση Ανατολή

Ο ισραηλινός στρατός χρειάστηκε χρόνια για να ανεγείρει ένα τεράστιο τσιμεντένιο τείχος ύψους επτά μέτρων στα βόρεια σύνορά του, με στόχο την προστασία των παραμεθόριων χωριών του από τους μαχητές της Χεζμπολάχ. Το τείχος, που μια μέρα επρόκειτο να εκτείνεται κατά μήκος πολλών εκ των 130 χλμ. της μεθοριακής γραμμής ανάμεσα στον Λίβανο και στο Ισραήλ, αποτελούσε μέρος της στρατηγικής της ανάσχεσης του Τελ Αβίβ: σε συνδυασμό με τα ενισχυμένα οχυρωματικά έργα γύρω από τη Γάζα, στη Δυτική Οχθη, κατά μήκος των κατεχόμενων Υψωμάτων του Γκολάν και των αιγυπτιακών συνόρων, το Ισραήλ επεδίωκε να κρατάει σε απόσταση ασφαλείας τους εχθρούς του, ενισχύοντας συγχρόνως το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.

Ωστόσο, στους μήνες που ακολούθησαν τις αιματηρές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου «το τείχος του Λιβάνου, όπως και το δόγμα του Ισραήλ έγιναν κειμήλια» γράφουν οι Αντριου Ινγκλαντ και Νέρι Ζίλμπερ των Financial Times. «Σε όλη τη Μέση Ανατολή το Ισραήλ βλέπει τώρα μια ευκαιρία να πολεμήσει τους εχθρούς του στις επικράτειές τους και να προσπαθήσει να επιβάλει μια νέα τάξη πραγμάτων» προσθέτουν σε ανταπόκρισή τους από το Τελ Αβίβ, αναφερόμενοι στη «στρατηγική στροφή» για την οποία έκανε λόγο ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, με στόχο να αλλάξει «η πραγματικότητα ασφάλειας στην περιοχή μας για τις επόμενες γενιές».

«Το Ισραήλ δεν είναι πλέον παθητικό. Είμαστε ενεργοί, παίρνουμε πρωτοβουλίες και θα συνεχίσουμε να παίρνουμε και στο μέλλον — οι προληπτικοί πόλεμοι δεν είναι πλέον αμάρτημα» ανέφερε σχετικά ο Γιάκοβ Αμιντρορ, ένας απόστρατος ισραηλινός στρατηγός, μιλώντας στο Εβραϊκό Ινστιτούτο για την Εθνική Ασφάλεια της Αμερικής, μια δεξαμενή σκέψης που εδρεύει στην Ουάσινγκτον. «Θα αποτρέψουμε οποιαδήποτε απόπειρα οποιουδήποτε από τους εχθρούς μας να είναι το τέρας κοντά στα σύνορά μας» πρόσθεσε.

Οπως εξηγούν οι δημοσιογράφοι των Financial Times, οι επιτυχίες στο πεδίο τους τελευταίους 12 μήνες τόνωσαν την αυτοπεποίθηση του Ισραήλ, ενισχύοντας το αίσθημα της στρατιωτικής του ανωτερότητας. Ετσι, οι αρχικοί πολεμικοί στόχοι της εξάλειψης της Χαμάς και της απελευθέρωσης των ομήρων μετατράπηκαν σε μια πολυμέτωπη εκστρατεία εναντίον του Ιράν και των πληρεξουσίων του.

Ο Νετανιάχου, ο οποίος πριν από τις επιθέσεις της Χαμάς έτεινε να αποφεύγει τους κινδύνους, μιλώντας στην Κνεσέτ την προηγούμενη εβδομάδα δήλωσε πως στόχος του Ισραήλ είναι πλέον να «διαλύσει τον άξονα αντίστασης» του Ιράν και των πληρεξουσίων του, δηλαδή της  Χεζμπολάχ, της Χαμάς, των Χούθι στην Υεμένη και των σιιτικών πολιτοφυλακών στο Ιράκ και στη Συρία.

Ο ισραηλινός πρωθυπουργός επικαλέστηκε τα πρόσφατα αντίποινα κατά του Ιράν ως παράδειγμα αυτής της «στρατηγικής στροφής». Ηταν η πρώτη φορά που οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις αναγνώρισαν ότι έβαλαν άμεσα κατά του άσπονδου εχθρού τους, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε ένας μήνας έντονης ισραηλινής στρατιωτικής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή. Και έπειτα από έναν χρόνο ανταλλαγής διασυνοριακών πυρών, το Ισραήλ επέκτεινε δραστικά την εκστρατεία του εναντίον της Χεζμπολάχ, σφυροκοπώντας στόχους σε όλον τον Λίβανο και εξαπολύοντας την πρώτη χερσαία επίθεση/εισβολή στον βόρειο γείτονά του εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες.

Τις τελευταίες εβδομάδες οι ισραηλινές δυνάμεις άρχισαν επίσης να επιτίθενται εκ νέου με απίστευτη σφοδρότητα στη βόρεια Γάζα, εξαπέλυσαν αεροπορικές επιδρομές στη Συρία και βομβάρδισαν στόχους των Χούθι στην Υεμένη. «Το σκεπτικό στο Ισραήλ είναι πως με τη σοβαρή εξασθένιση της Χαμάς και της Χεζμπολάχ έχει αποδυναμωθεί η πρώτη αμυντική γραμμή της Ισλαμικής Δημοκρατίας ενάντια στο εβραϊκό κράτος» συνοψίζουν οι απεσταλμένοι των Financial Times στο Τελ Αβίβ.

Ο Αμίρ Αβίβι, ένας άλλος απόστρατος στρατηγός και ιδρυτής του Ισραηλινού Φόρουμ Αμυνας και Ασφάλειας, ανέφερε ότι το Ισραήλ «αντιλαμβάνεται πως υπάρχει μια ιστορική ευκαιρία, όχι μόνο να εξαλειφθεί η Χαμάς, αλλά και να διαλυθεί η Χεζμπολάχ», καθώς και να πληγεί το Ιράν.

«Το Ιράν απώλεσε το στρατηγικό του βάθος… και αυτή είναι η στιγμή να τους βγάλουμε πραγματικά από την εξίσωση» είπε ο ισραηλινός ειδικός, ο οποίος έχει στενές επαφές με την ακροδεξιά κυβέρνηση της χώρας. «Οταν [ο Νετανιάχου] μιλάει για ολοκληρωτική νίκη σήμερα, αυτό αφορά πραγματικά τη διάλυση του άξονα των Σιιτών» πρόσθεσε, προβλέποντας μια «μακρά εκστρατεία», η οποία «δεν πρόκειται να σταματήσει, έως ότου να γονατίσει το [ιρανικό] καθεστώς όπως η Χεζμπολάχ».

Ενα κρίσιμο ερώτημα είναι αν το Ισραήλ θα επιχειρήσει να πλήξει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, με τον Νετανιάχου να λέει την περασμένη εβδομάδα ότι ο «υπέρτατος στόχος» των ισραηλινών υπηρεσιών ασφαλείας είναι να αποτρέψουν το Ιράν να αποκτήσει δικά του πυρηνικά όπλα. Επί τούτου ο Αμίρ Αβίβι εξήγησε πως το Ισραήλ θεωρεί ότι ένα Ιράν με την πλάτη στον τοίχο θα κάνει τα πάντα ώστε να πετύχει αυτόν τον στόχο, οπότε «είτε θα αποκτήσουν πυρηνικά είτε θα καταστρέψουμε τις εγκαταστάσεις».

Η ισχυρή αίσθηση της στρατιωτικής υπεροχής των Ισραηλινών διαμορφώνει επίσης τη στάση της ισραηλινής κυβέρνησης απέναντι στις διπλωματικές προσπάθειες των ΗΠΑ για τον τερματισμό των συρράξεων σε Γάζα και Λίβανο. Ο Νετανιάχου αρνείται να αποδεχτεί τους όρους της Χαμάς περί συμφωνίας για μόνιμη κατάπαυση του πυρός και απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Γάζα με αντάλλαγμα την απελευθέρωση των ομήρων. Και επιμένει ότι το Ισραήλ διατηρεί το δικαίωμα να επιβάλει μονομερώς οποιαδήποτε συμφωνία που θα οδηγούσε στην αποχώρηση της Χεζμπολάχ από τον νότιο Λίβανο.

«Αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε μια μοναδική ευκαιρία – υπερέχουμε της Χεζμπολάχ. Δεν μπορούν να αντισταθούν» δήλωσε στους Financial Times ο Γιόαβ Γκάλαντ, υπουργός Αμυνας του Ισραήλ. «Η ικανότητά τους να αμύνονται στον νότιο Λίβανο καταρρέει. Σε αντίθεση με [τον τελευταίο πόλεμο] το 2006, σήμερα τα στρατιωτικά επιτεύγματα του Ισραήλ μάς επιτρέπουν να απαιτήσουμε από τη Χεζμπολάχ να αποσύρει τις δυνάμεις της».

Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι στο στόχαστρο του Ισραήλ βρίσκεται και η Συρία, όπου έχουν αναπτυχθεί ιρανικές δυνάμεις και μαχητές της Χεζμπολάχ για την υποστήριξη του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Ασαντ, καθώς ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται στη χώρα. «Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε [την παρουσία] του ιρανικού στρατού στη Συρία» σημείωσε ο Γκάλαντ. «Πρέπει να σταματήσουμε τη μεταφορά όπλων, ιδιαίτερα ισχυρών όπλων, από το Ιράν στον Λίβανο μέσω της Συρίας και του Ιράκ».

Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ αναδιαμορφώνουν ήδη την περιοχή, με καταστροφικές συνέπειες για εκατομμύρια Παλαιστίνιους και Λιβανέζους. Μεγάλο μέρος της Γάζας είναι πλέον ακατοίκητο, ενώ παραπάνω από το 90% των 2,3 εκατομμυρίων πολιτών της Λωρίδας έχει εκτοπιστεί. Περισσότεροι από 1 εκατομμύριο άνθρωποι έχουν επίσης εκτοπιστεί στον Λίβανο, καθώς οι συνεχείς και ανελέητοι ισραηλινοί βομβαρδισμοί καταστρέφουν περιοχές στον Νότο και στην κοιλάδα Μπεκάα.

Μιλώντας στους Financial Times, ο Μάικλ Ουαχίντ Χάνα, διευθυντής του προγράμματος για τις ΗΠΑ στη δεξαμενή σκέψης Crisis Group, είπε ότι η Μέση Ανατολή φαίνεται να βρίσκεται σε μια «νέα, ανοιχτή φάση περιφερειακών συγκρούσεων» καθώς το Ισραήλ «διακρίνει μια ευκαιρία» να αναδιαμορφώσει την περιοχή κατά βούληση. «Αυτές οι προσπάθειες θα μπορούσαν να επιταχυνθούν ακόμη περισσότερο εάν εκλεγεί ο Τραμπ» είπε.

Πρόσθεσε επίσης ότι έως σήμερα το κόστος για το Ισραήλ είναι «διαχειρίσιμο» –από την άποψη των απωλειών και της φήμης–, παρά το γεγονός ότι «σε ορισμένες γωνιές του κόσμου θεωρείται κράτος-ταραξίας». «Εφόσον έχουν την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ και μεγάλου μέρους της Ευρώπης, μπορούν να τη βγάλουν καθαρή» είπε. Λόγω, όμως, της βαναυσότητας του πολέμου που συνεχίζεται, οι σχέσεις του Ισραήλ με τα αραβικά κράτη θα παραμείνουν κατά πάσα πιθανότητα «πολύ ψυχρές», ενδεχόμενο που κάθε άλλο παρά απασχολεί την ισραηλινή ηγεσία, η οποία ενδιαφέρεται σχεδόν αποκλειστικά για το τι θα ακολουθήσει και πότε.

Σύμφωνα με τον απόστρατο στρατηγό Γιακόβ Αμιντρορ, ο οποίος ανήκει στον στενό κύκλο του Μπενιαμίν Νετανιάχου, το Ισραήλ θα συνεχίσει να επιχειρεί στη Γάζα και τον επόμενο χρόνο, ώστε να «καθαρίσει» τη Λωρίδα «από όλα τα απομεινάρια [της Χαμάς]». Ο Νετανιάχου επιμένει επίσης ότι το Ισραήλ θα έχει τον απόλυτο έλεγχο ασφαλείας στη Γάζα, με ή χωρίς μια κατάπαυση του πυρός.

Το καθεστώς θα είναι πιθανώς παρόμοιο με την κατάσταση που έχει εδραιωθεί σε περιοχές της Δυτικής Οχθης, οι οποίες επίσημα τελούν υπό παλαιστινιακή διοίκηση, χωρίς όμως αυτό να εμποδίζει το Ισραήλ να βάλλει κατά βούληση εναντίον όποιων χαρακτηρίζονται επικίνδυνοι για την ασφάλειά του. Ο απόστρατος στρατηγός προέβλεψε επίσης ότι το Ισραήλ θα συνεχίσει να πλήττει και στόχους της Χεζμπολάχ.

Οσον αφορά την κατάληξη, ερωτηθείς για τον κίνδυνο μιας ατέρμονης σύρραξης, ανέφερε χαρακτηριστικά πως «δεν τις χάφτουμε πια αυτές τις ιστορίες. Είναι η ίδια ιστορία που μας έλεγαν εντός και εκτός του Ισραήλ πριν την 7η Οκτωβρίου». Ωστόσο άλλοι Ισραηλινοί ανησυχούν ότι η χώρα τους βρίσκεται στον δρόμο ενός ατέρμονου πολέμου, χωρίς ξεκάθαρη στρατηγική για το πώς να μεταφραστούν οι επιτυχίες στο πεδίο σε μόνιμα πολιτικά οφέλη.

«Επικράτηση ή νίκη, δεν είμαι σίγουρος ότι μπορούμε να χρησιμοποιούμε αυτούς τους όρους σε αυτόν τον πόλεμο» είπε ο Μάικλ Μιλστάιν, πρώην αξιωματικός των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών. «Αυτό είναι το πιο δύσκολο πράγμα: καθημερινά βλέπουμε στρατιωτικά επιτεύγματα, σκοτώνεται ο [ηγέτης της Χαμάς Γιαχία] Σινουάρ, καταστρέφονται [οι υποδομές] της Χεζμπολάχ, αλλά πότε θα δούμε το τέλος; Πότε θα μπορούμε να σχεδιάσουμε κάτι;» διερωτήθηκε.

. . .