Πώς ξεδιψούν τα τελευταία 100 χρόνια οι Αθηναίοι: Οι τέσσερις σταθμοί υδροδότησης και η «εφεδρεία»

Τα φαινόμενα λειψυδρίας που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, όμως δεν αποτελούν κάτι που βιώνουμε για πρώτη φορά. Στο σχετικά πρόσφατο, παρελθόν, τη δεκαετία του ‘90, η Ελλάδα κλήθηκε να αντιμετωπίσει μια εξαιρετικά κρίσιμη συνθήκη. Μια συνθήκη που απαντήθηκε, τόσο με τη λήψη έκτακτων μέτρων μείωσης της κατανάλωσης, όσο και με εκτεταμένα έργα υδροδότησης, ιδιαίτερα στο κλεινόν άστυ.

Οι τέσσερις σταθμοί υδροδότησης του λεκανοπεδίου

Ποια είναι, άραγε, η διαδρομή του νερού, οι «σταθμοί» υδροδότησης του μεγαλύτερου καταναλωτή της χώρας, της Αττικής;

Σκιαγραφώντας στο CNN Greece τα έργα που συνέδραμαν στην ανθεκτικότητα του λεκανοπεδίου σε φαινόμενα ανομβρίας, ο Γενικός Διευθυντής Ύδρευσης της ΕΥΔΑΠ, Γιώργος Καραγιάννης, περιγράφει τα τέσσερα μεγάλα έργα των τελευταίων δεκαετιών.

Η πρώτη υδροδότηση της Αθήνας 100 χρόνια πριν

«Η πρώτη υδροδότηση της Αθήνας ερχόταν από φράγμα του Μαραθώνα, μέσω της σήραγγας Μπογιατίου και της Μονάδας Επεξεργασίας Νερού στο Γαλάτσι» όπως ενημερώνει ο κ. Καραγιάννης.

Το φράγμα κατασκευάστηκε τα έτη 1926-1929 για να καλύψει τις υδρευτικές ανάγκες της πρωτεύουσας.

«Η πόλη όμως μεγάλωνε. Ο Μαραθώνας, ο οποίος συλλέγει τα νερά δύο παραποτάμων, της ευρύτερης περιοχής, αυτών του Βαρνάβα και του Χαράδρου, δεν επαρκούσε για την κάλυψη στην υδροδοτικών αναγκών της πόλης» εξηγεί.

Όσο, λοιπόν, μεγάλωνε η πόλη αναζητήθηκαν νέες πηγές νερού. «Ανάμεσα σε αυτές τις πηγές ήταν στη λίμνη Υλίκη, η οποία είναι μία φυσική λίμνη όπου με ένα σύστημα αντλιοστασίων νερών και αγωγών, το νερό μεταφερόταν στην Αθήνα» .

Εντάχθηκε το 1956 στο υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας. «Με δεδομένο όμως ότι η Υλίκη είναι ένας φυσικός ταμιευτήρας, μια φυσική λίμνη, δεν κατασκευάστηκε δηλαδή για τον λόγο αυτό, αλλά υπήρχε στην περιοχή» αναφέρει ο γενικός διευθυντής Ύδρευσης.

Ήταν ένα ταμιευτήρας, ο οποίος έχει φυσικές καταβόθρες και ταυτόχρονα είναι σε χαμηλότερο υψόμετρο από την Αθήνα, με αποτέλεσμα, όπως προσθέτει ο ίδιος, το νερό να «είναι ακριβό, γιατί έπρεπε να αντλείται και να μεταφερθεί στην Αθήνα».

Παρόλα αυτά ήταν η δεύτερη απόπειρα υδροδότησης της Αθήνας. Οι πληθυσμιακές ανάγκες, λόγω της αστικοποίησης, όμως συνέχισαν να μεγαλώνουν, επομένως χρειάστηκε να αναζητηθούν νέοι πόροι, νέοι, ταμιευτήρες.

«Τότε, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, δημιουργήθηκε ο ταμιευτήρας Μόρνου, ο οποίος βρίσκεται στον Νομό Βοιωτίας».

Η τεχνητή λίμνη του Μόρνου, έχει χωρητικότητα 550 εκατομμυρίων κυβικών και μέσω εξωτερικών ανοιχτών υδραγωγείων μεταφέρει το νερό στην πόλη.

«Για πολλά χρόνια η υδροδότηση της πόλης γινόταν από το σύστημα Μόρνου και η Υλίκη σε μεγάλο βαθμό άρχισε να εγκαταλείπεται».

Από την εγκατάλειψη της Υλίκης στο φράγμα Ευήνου

Φτάνοντας στη λειψυδρία του 1990, κρίθηκε ότι πρέπει να υπάρχουν νέες εισροές νερού και νέες ταμιευτήρες. Τότε λοιπόν φτιάχτηκε ο ταμιευτήρας σε Ευήνου, ο οποίος διασυνδέεται με τον ταμιευτήρα Μόρνου.

«Έκτοτε η ΕΥΔΑΠ έχει σαν εφεδρεία, λοιπόν, τον Εύηνο, τον Μόρνο, τον Μαραθώνα, την Υλίκη, το οποίο είναι κατι το σημερινό της υδροδοτικό σύστημα».

Το φράγμα των Κρεμαστών απέναντι σε νέες προκλήσεις

Με τις βροχές να παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα για μια ακόμη χρονιά, στα «σκαριά» βρίσκεται ένα νέο έργο το οποίο «υπόσχεται» να «ξεδιψάσει» τους Αθηναίους εάν αυτό κριθεί αναγκαίο.

Όπως εξηγεί ο κ. Καραγιάννης, το νέο αυτό έργο «είναι καταρχάς είναι σημαντικό γιατί αν συνεχιστεί η ανομβρία που φαίνεται να επιμένει και τη φετινή υδρολογική χρονιά, η οποία ξεκινάει από την 01/10/24 και τελειώνει τον Μάιο του 2025, είναι ξεκάθαρο ότι θα πρέπει να αναζητήσουμε νέες πηγές νερού από άλλους και από άλλες εισροές στο δίκτυό μας για να μεταφέρουμε στην Αθήνα».

Διευκρινίζει, όμως: «Όχι πρωτογενώς, αλλά συμπληρωματικά».

«Τα Κρεμαστά είναι μία λεκάνη απορροής που αποτελείται από δύο ποτάμια, τον Κρικελιώτη και τον Καρπενησιώτη». «Είχε αποτελέσει μελετητικά ένα έργο, το οποίο υπήρχε στο τραπέζι και τη δεκαετία του ‘90. Όταν όμως έγινε ταμιευτήρας Ευήνου, κρίθηκε ότι είναι επαρκής και ήταν επαρκής και πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα».

«Η λύση του ‘90 που επανέρχεται στο προσκήνιο»

Πλέον, όμως, όπως καθιστά σαφές ο ίδιος δημιουργούνται νέα δεδομένα και το σύστημα αυτό αρχίζει πλέον να μην είναι επαρκές εάν συνεχιστούν οι υπάρχουσες καιρικές συνθήκες.

«Μία λύση που είχε μελετηθεί σε ένα βαθμό και τη δεκαετία του ‘90 επανέρχεται στο προσκήνιο και συζητιέται η ένταξη και του συστήματος αυτού, στο σύστημα μεταφοράς νερού στην Αθήνα.

«Το πότε θα γίνει το έργο αυτό είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων. Χρειάζεται μελετητική ωριμότητα, έκδοση των απαραίτητων αδειών και κατασκευαστικά χρειάζεται ένα ικανό χρονικό διάστημα» συμπληρώνει.

«Πρακτικά υπάρχει μία λεκάνη απορροής η οποία σε πρώτη φάση δύναται να φέρει 150 εκατομμύρια κυβικά» αλλά όπως τονίζει δεν πρόκειται για «αφαίμαξη της λεκάνης αυτής».

Απεναντίας πρόκειται για μια «συγκυριακή και χρονικά προσδιορισμένη λήψη νερών από την περιοχή αυτή, με σκοπό την ενίσχυση των υδατικών αποθεμάτων που υδροδοτούν την Αθήνα».