Πώς θα κυνηγούν οι εισπρακτικές όσους χρωστούν στον ΕΦΚΑ

Με στόχο την βελτίωση της εισπραξιμότητας αλλά και την ενίσχυση της δικαιοσύνης μεταξύ μεταξύ των ασφαλισμένων, το υπουργείο Εργασίας, σε συνεργασία με τον ΕΦΚΑ και το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) προωθούν τη σύμπραξη μεταξύ του δημοσίου και ιδιωτικών εταιρειών.

Η διάταξη που κατατέθηκε χθες, στο νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας για την ενίσχυση της Κεφαλαιαγοράς, δίνει στον ΕΦΚΑ τη δυνατότητα να αναθέτει σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου υποστηρικτικές υπηρεσίες σχετικές με τη διαχείριση των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών.

Η είσπραξη θα συνεχίσει να πραγματοποιείται αποκλειστικά και μόνο από το ΚΕΑΟ, όπως και τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης. Η ανάθεση θα γίνεται σε ιδιώτες, κατόπιν διεθνούς διαγωνισμού και στις σχετικές συμβάσεις θα προβλέπονται ειδικοί όροι για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των ασφαλισμένων.

Η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως, η Διοίκηση του ΕΦΚΑ αλλά και το ΚΕΑΟ εκτιμούν πως μέσω της επιδιωκόμενης βελτίωση της εισπραξιμότητας των ασφαλιστικών οφειλών, θα ενισχυθεί η δικαιοσύνη και η ισότητα ανάμεσα σε όλους τους ασφαλισμένους και θα ενισχυθεί η βιωσιμότητα του συστήματος.

Μετά από πολυετή απραξία στο θέμα των συνεχώς αυξανόμενων οφειλών, και παρά τις προσπάθειες του ΚΕΑΟ, που με παρωχημένα εργαλεία κατάφερε, για παράδειγμα, να εισπράξει το 2024 ποσό της τάξης των 2 δισ. ευρώ, το υπουργείο Εργασίας προχωρά στη συγκεκριμένα ρύθμιση, εκτιμώντας ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης.

Για παράδειγμα δεκάδες χιλιάδες μικροοφειλέτες με χρέη της τάξης των 500 – 1.000 ευρώ αγνοούν την ύπαρξή τους, παρ’ ότι, στην περίπτωση των φυσικών προσώπων, οι ασφαλιστικές οφειλές αντιστοιχούν σε «χαμένο» ασφαλιστικό χρόνο. 

Κατά πληροφορίες στον σχεδιασμό προβλέπεται η ενημέρωση, τηλεφωνικά των οφειλετών, ο διαχωρισμός τους με βάση τις δυνατότητες καταβολής μέρους των οφειλών και η χρήση τεχνολογικών εργαλείων για εξεύρεση των στρατηγικών κακοπληρωτών. 

Με τη νέα διάταξη, επιδιώκεται επίσης, να γεφυρωθεί το κενό που υπάρχει στην Ελλάδα όσον αφορά την παρακολούθηση της οικονομικής συμπεριφοράς των οφειλετών και την ανταλλαγή σχετικών πληροφοριών με άλλους οργανισμούς πιστοληπτικής αξιολόγησης. Κάτι, που γίνεται κατά κανόνα σε χώρες του εξωτερικού.

Οι βέλτιστες πρακτικές

Σύμφωνα με πληροφορίες, το υπουργείο Εργασίας προχώρησε στη συγκεκριμένη διάταξη, έχοντας καταγράψει τις βέλτιστες πρακτικές που ακολουθούνται σε κράτη μέλη της ΕΕ, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Σουηδία, καθώς και χώρες του ΟΟΣΑ εκτός Ευρώπης, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, που έχουν υιοθετήσει συνεργασίες μεταξύ φορέων κοινωνικής ασφάλισης και του ιδιωτικού τομέα, για την ανάπτυξη συστημάτων ανάλυσης δεδομένων, την έγκαιρη ανίχνευση καθυστερήσεων πληρωμών και την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων είσπραξης.

Παράλληλα, στο κυβερνητικό επιτελείο επικρατεί η άποψη πως η συνεργασία του δημοσίου (ΚΕΑΟ) και του ιδιωτικού τομέα, μέσω της αυξημένης εισπραξιμότητας οφειλών, θα ενισχύσει τη βιωσιμότητα αλλά και την ανταποδοτικότητα του ασφαλιστικού συστήματος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως χαρακτήρισε τη διάταξη ως μια σημαντική τομή δικαιοσύνης και ισότητας για τους ασφαλισμένους, καθώς αναβαθμίζονται οι διαδικασίες και η λειτουργία του KΕΑΟ «αξιοποιώντας εμπειρία, τεχνογνωσία αλλά και σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία από τον ιδιωτικό τομέα».

Σύμφωνα με την υπουργό, τα πρόσθετα έσοδα θα μπορούν να αξιοποιηθούν για τη βελτίωση των παροχών προς τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους ακόμη και μέσω έκτακτων οικονομικών ενισχύσεων. Ένα ακόμη όφελος προς την κατεύθυνση αυτή, είναι, σύμφωνα με την κ. Κεραμέως, η υιοθέτηση πρακτικών ήπιας προσέγγισης, σε αντίθεση με πρακτικές πίεσης και απειλών περί αναγκαστικών μέτρων κατάσχεσης.

Η ακτινογραφία οφειλών και οφειλετών

Να σημειωθεί ότι, σήμερα, οι οφειλές προς τον ΕΦΚΑ αγγίζουν τα 49 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μόλις τα 32 δισ. ευρώ είναι κύριες, ενώ τα υπόλοιπα προσαυξήσεις. Το πλήθος των οφειλετών (φυσικών και νομικών προσώπων) ανέρχεται σε 2.186.900.

Τα φυσικά πρόσωπα απαρτίζουν το 92,1% των οφειλετών κατέχοντας το 60,4% της συνολικής οφειλής, ενώ τα νομικά πρόσωπα αποτελούν το 7,9% των οφειλετών κατέχοντας το 39,6% της συνολικής οφειλής. Είναι δε, ενδεικτικό ότι, το 72% των φυσικών προσώπων και το 50,5% των νομικών προσώπων χρωστούν από 500 έως 3.000 ευρώ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ηλικιακή διάρθρωση των οφειλετών (φυσικών προσώπων), καθώς έχει διαπιστωθεί ότι το 37,6% του συνόλου είναι κάτω των 50 ετών και οφείλουν το 23,8% της συνολικής οφειλής. Είναι άλλωστε οι ίδιοι, που αποδίδουν το 43,7% των οικειοθελών εισπράξεων, εμφανίζοντας τα μεγαλύτερα ποσοστά εισπραξιμότητας.

Αντίστοιχα, ως προς τα νομικά πρόσωπα, παρατηρείται ότι η υψηλότερη εισπραξιμότητα παρατηρείται στις επιχειρήσεις που κατέβαλαν την τελευταία τους Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (ΑΠΔ) εντός του τελευταίου έτους (51.400 οφειλέτες με 3,6 δισ. ευρώ συνολική οφειλή), καθώς έχουν συνεισφέρει το 74,2% των συνολικών πληρωμών του τελευταίου δωδεκαμήνου. Επίσης, είναι πιθανότερο να έχουν προβεί σε ενεργή ρύθμιση των οφειλών τους.

Σημαντική είναι επίσης, η διαπίστωση ότι, όσο πιο πρόσφατο είναι το έτος εκκίνησης της οφειλής, τόσο αυξάνεται το ποσοστό εισπραξιμότητάς της, με αυξανόμενη συμμετοχή των οικειοθελών έναντι των αναγκαστικών πληρωμών, στοιχείο που υπογραμμίζει την σπουδαιότητα της ταχείας διαχείρισης των οφειλών που ανακύπτουν. Ενδεικτικά, οι οφειλέτες από το 2021 και μετά έχουν αποφέρει το 43,6% των συνολικών εισπράξεων, ενώ οι οφειλέτες προ του 2015 μόλις το 7,2% των συνολικών πληρωμών.

Πως θα μπορούσε να λειτουργήσει το σύστημα

Ο τρόπος και το μέγεθος της συνεργασίας με τις ιδιωτικές εταιρείες θα καθοριστούν από το υπουργείο Εργασίας και τον ΕΦΚΑ, με βάση το τί επιθυμούν να πετύχουν κάθε φορά. «Μπούσουλας» υπάρχει, καθώς ήδη είναι καταγεγραμμένες οι βέλτιστες πρακτικές σε χώρες εντός και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Έτσι, μεταξύ των χωρών της ΕΕ, η Γερμανία συνεργάζεται με ιδιωτικές εταιρείες για την ανάπτυξη συστημάτων ανάλυσης δεδομένων, που επιτρέπουν την παρακολούθηση της οικονομικής συμπεριφοράς των ασφαλισμένων. Αυτό επιτρέπει την έγκαιρη ανίχνευση καθυστερήσεων πληρωμών και την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων είσπραξης.

Η Γαλλία συνεργάζεται με ιδιωτικές εταιρείες για την ανάπτυξη συστημάτων ανάλυσης δεδομένων, προκειμένου να βελτιωθεί η παρακολούθηση των πληρωμών ασφαλιστικών εισφορών και η έγκαιρη ανίχνευση καθυστερήσεων.

Στη Σουηδία, οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης συνεργάζονται με ιδιωτικές εταιρείες πληροφορικής για την ανάπτυξη αλγορίθμων που αναλύουν τα δεδομένα πληρωμών, εντοπίζοντας πρότυπα συμπεριφοράς και προβλέποντας πιθανές καθυστερήσεις, επιτρέποντας την έγκαιρη παρέμβαση.

Η Αυστραλία έχει εφαρμόσει συστήματα που συνδυάζουν δεδομένα από διάφορους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών αρχών, για την παρακολούθηση της οικονομικής συμπεριφοράς των πολιτών. Αυτό επιτρέπει την ολοκληρωμένη αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας και την εφαρμογή στρατηγικών είσπραξης.

Η Νέα Ζηλανδία χρησιμοποιεί αναλυτικά εργαλεία για την παρακολούθηση των πληρωμών ασφαλιστικών εισφορών, συνεργαζόμενη με ιδιωτικές εταιρείες για την ανάπτυξη συστημάτων που εντοπίζουν καθυστερήσεις και προβλέπουν μελλοντικές τάσεις, βελτιώνοντας την εισπραξιμότητα.

Τέλος, στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης συνεργάζονται με ιδιωτικές εταιρείες για την ανάπτυξη συστημάτων ανάλυσης δεδομένων που επιτρέπουν την παρακολούθηση της οικονομικής συμπεριφοράς των ασφαλισμένων. Αυτό επιτρέπει την έγκαιρη ανίχνευση καθυστερήσεων πληρωμών και την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων είσπραξης.