Πόσο και ποιους προστατεύει η ασπιρίνη

Λίγη ασπιρίνη την ημέρα θα μπορούσε να μειώνει τον κίνδυνο να αναπτυχθεί καρκίνος του παχέος εντέρου στα άτομα με ανθυγιεινό τρόπο ζωής, σύμφωνα με νέα μελέτη του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση JAMA Oncology. Οι επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα 30 ετών, τα οποία είχαν συλλεχθεί από 107.655 εθελοντές.

Στους συμμετέχοντες συμπεριλαμβάνονταν εθελοντές που ζούσαν υγιεινά και άλλοι οι οποίοι είχαν συνήθειες που είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

Όσοι ζούσαν ανθυγιεινά και έπαιρναν τακτικά ασπιρίνη, είχαν κατά ένα τρίτο χαμηλότερο κίνδυνο έναντι όσων δεν λάμβαναν το φάρμακο. Ωστόσο ανάλογο όφελος δεν παρατηρήθηκε σε όσους διήγαν υγιεινή ζωή.

Η μελέτη αυτή είναι η πιο πρόσφατη για τα οφέλη της ασπιρίνης από την επιστημονική ομάδα του Dr. Andrew T. Chan, καθηγητή Ανοσολογίας & Λοιμωδών Νόσων στο Χάρβαρντ.

Από τη δεκαετία του 1980

Ωστόσο η πιθανότητα να μπορεί η ασπιρίνη να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου, άρχισε να διερευνάται επιδημιολογικώς από τη δεκαετία του 1980. Εκείνη την εποχή επιστήμονες είχαν παρατηρήσει ότι οι ασθενείς με αρθρίτιδα, οι οποίοι  έπαιρναν ασπιρίνη, φαινόταν να έχουν χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου.

Στις αρχές της δεκαετίας, εμφανίστηκαν οι πρώτες τυχαιοποιημένες μελέτες που συνέκριναν τα ποσοστά καρκίνου σε άτομα που τους χορηγήθηκε ασπιρίνη με αυτά που τους χορηγήθηκε εικονικό φάρμακο. Μεταξύ αυτών των μελετών συμπεριλαμβανόταν πρωτοποριακή μελέτη που έδειξε ότι τα άτομα που λάμβαναν ασπιρίνη είχαν χαμηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν προκαρκινικούς πολύποδες του παχέος εντέρου.

Το 2016, ομάδα εμπειρογνωμόνων στην πρόληψη ασθενειών που συνεστήθη από το αμερικανικό Υπουργείο Υγείας, συνέστησε σε ορισμένους ασθενείς ηλικίας μεταξύ 50 και 59 ετών να λαμβάνουν τακτικά ασπιρίνη για την πρόληψη τόσο της καρδιοπάθειας όσο και του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Το 2022, ωστόσο, ο οργανισμός ανέτρεψε αυτή τη σύσταση εν μέσω ανησυχιών για παρενέργειες, όπως η αιμορραγία. Έτσι εγέρθηκε το ερώτημα ποιος μπορεί να ωφεληθεί περισσότερο από την ασπιρίνη.

Η νέα μελέτη

Στη νέα μελέτη αναλύθηκαν δεδομένα που συνέλλεξε η Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ σε δύο διαχρονικές μελέτες. Η μία άρχισε το 1976 σε 121.700 νοσηλεύτριες, ηλικίας 30-55 ετών. Η δεύτερη μελέτη άρχισε το 1986 σε 51.519 άνδρες επαγγελματίες Υγείας, ηλικίας 40-75 ετών.

Οι ερευνητές εξέτασαν τα δεδομένα έως το 2018 που αφορούσαν την ασπιρίνη και τον τρόπο ζωής των εθελοντών. Εστίασαν ιδιαιτέρως σε πέντε συνήθειες/παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο αναπτύξεως καρκίνου του παχέος εντέρου και είναι:

1. Η διατροφή
2. Το κάπνισμα
3. Η κατανάλωση αλκοόλ
4. Η σωματική δραστηριότητα
5. Η παχυσαρκία (μέσω του δείκτη μάζας σώματος)

Οι εθελοντές συμπλήρωναν ανά διετία σχετικά ερωτηματολόγια για τον τρόπο ζωής τους. Είχαν επίσης αν λάμβαναν ασπιρίνη και πόσο συχνά.

Τα ευρήματα

Με βάση τις απαντήσεις τους, οι ερευνητές χώρισαν τους συμμετέχοντες σε δύο ομάδες. Στη μία ήσαν όσοι δεν έπαιρναν ασπιρίνη τακτικά και στην άλλη όσοι έπαιρναν μια τυπική δόση (δύο δισκία ασπιρίνης των 325 mg την εβδομάδα).

Οι επιστήμονες κατέγραψαν τους εθελοντές που διαγνώστηκαν με καρκίνο του παχέος εντέρου και ύστερα εξέτασαν τον τρόπο ζωής τους.

Όπως διαπίστωσαν, η ασπιρίνη ωφελούσε όσους είχαν ανθυγιεινές συνήθειες. Στην πραγματικότητα, σε όσους την λάμβαναν το ποσοστό καρκίνου του παχέος εντέρου σε περίοδο 10 ετών ήταν 2,1%. Σε όσους δεν έπαιρναν το φάρμακο, όμως, ήταν 3,4% (ή 3,4 περιπτώσεις για κάθε 100 άτομα).

Αντίστοιχα, από τους εθελοντές με υγιεινό τρόπο ζωής το ποσοστό καρκίνου του παχέος εντέρου ήταν:

• Περίπου 1,62% όταν δεν έπαιρναν ασπιρίνη
• Σχεδόν 1,5% όταν έπαιρναν το φάρμακο

Η μείωση του κινδύνου καρκίνου του παχέος εντέρου με την ασπιρίνη ήταν περίπου 38% στους εθελοντές με ανθυγιεινό τρόπο ζωής. Σε όσους όμως ζούσαν υγιεινά ήταν μόλις 7,4%.

Πάντως σε αυτή τη μελέτη δεν αξιολογήθηκαν οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την ασπιρίνη (π.χ. αιμορραγία) ή η αναλογία «κόστους-οφέλους».

Πώς μπορεί να δρα η ασπιρίνη

Ο Dr. Chan ανέφερε ότι η τρέχουσα εργασία είναι μεταξύ των πρώτων που επισημαίνουν μεταβλητές που υποδηλώνουν πότε η χρήση ασπιρίνης μπορεί να είναι πιο ωφέλιμη.

Προηγούμενη μελέτη της ίδιας ερευνητικής ομάδας είχε δείξει ότι η ασπιρίνη είναι πιο αποτελεσματική στην πρόληψη του καρκίνου και με λιγότερες παρενέργειες όταν λαμβάνεται από ασθενείς κάτω των 70 ετών.

Ως φαίνεται η ασπιρίνη παρεμβαίνει σε μοριακό επίπεδο στη δημιουργία ορισμένων βασικών δομικών στοιχείων, τα οποία είναι απαραίτητα για την παραγωγή μιας κατηγορίας φλεγμονωδών πρωτεϊνών που ονομάζονται προσταγλανδίνες. Οι προσταγλανδίνες είναι γνωστό ότι προάγουν τον καρκίνο.

Η ασπιρίνη φαίνεται επίσης να αναστέλλει συγκεκριμένες κυτταρικές οδούς που μπορούν να προάγουν την ανώμαλη ανάπτυξη των κυττάρων. Ενισχύει επίσης τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος με τρόπους που επιτρέπουν στο σώμα να καταπολεμά καλύτερα τον καρκίνο.

Συνοψίζοντας ο Dr. Chan τόνισε πως είναι δύσκολο να αλλάξει κανείς ριζικά τον τρόπο ζωής του. Ελλείψει της ικανότητας να προβεί κάποιος σε ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής, υπάρχει μια άλλη επιλογή που βοηθά στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου για συγκεκριμένη ομάδα πληθυσμού.

Αυτή η επιλογή αφορά την λήψη ασπιρίνης από άτομα υψηλού κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου παχέος εντέρου. Φυσικά δεν εξαλείφει εντελώς τον κίνδυνο, αλλά ίσως τον απομακρύνει.

Τα κυριότερα σημεία της μελέτης συνόψισαν οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Δρ. Μαρία Καπαρέλου (παθολόγος-ογκολόγος), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (τ. πρύτανης ΕΚΠΑ, καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής)

Φωτογραφία: iStock