Πως θα αντιδράσει η Κίνα στο νέο κύκλο αμερικανικών δασμών από τις 2 Απριλίου

Πέντε χρόνια αφότου ο Πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ έκλεισε την πρώτη του εμπορική συμφωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ πρόκειται να εκθέσουν την άποψή τους για τη συμμόρφωση του Πεκίνου με τη συμφωνία αυτή, σε μια εβδομάδα υψηλών διακυβευμάτων που ενδέχεται να προκαλέσει εντάσεις.

Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν προθεσμία μέχρι σήμερα (1.4.25) για να υποβάλουν μια δίμηνη έρευνα σχετικά με τη συμφωνία της «πρώτης φάσης», η οποία δέσμευε την Κίνα να αγοράσει επιπλέον αμερικανικά προϊόντα αξίας 200 δισ. δολαρίων, στόχος που σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία έχασε, μεταδίσει το Bloomberg.

Οι επικεφαλής του εμπορίου θα αξιολογήσουν επίσης άλλα διμερή ζητήματα, όπως το αν οι ΗΠΑ θα πρέπει να ανακαλέσουν το κανονικό εμπορικό καθεστώς της Κίνας – μια κίνηση που οι οικονομολόγοι έχουν αποκαλέσει ισοδύναμη με δασμό 30%.

Η επανεξέταση της εμπορικής πολιτικής «Πρώτα η Αμερική» που διέταξε ο Τραμπ την 1η ημέρα της δεύτερης θητείας του θα μπορούσε να αποτελέσει αφετηρία για συνομιλίες σχετικά με το μέλλον μιας εμπορικής σχέσης αξίας 690 δισ. δολαρίων πέρυσι. Δεν είναι σαφές αν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θα δημοσιεύσουν τα πορίσματά τους στο διαδίκτυο ή, αντιθέτως, θα τα παρουσιάσουν κατ’ ιδίαν στον Λευκό Οίκο, με τις συστάσεις να τροφοδοτούν τις μελλοντικές αποφάσεις για τους δασμούς και άλλες πολιτικές. 

«Ο Τραμπ πιθανότατα θα χειριστεί την αναθεώρηση σαν να κρατάει τσεκούρι στο χέρι του», δήλωσε ο He Weiwen, πρώην εμπορικός σύμβουλος στις κινεζικές διπλωματικές αποστολές στη Νέα Υόρκη και το Σαν Φρανσίσκο. «Θα χρησιμοποιήσει τα αποτελέσματα της επανεξέτασης ως απειλή για να επιβάλει περισσότερους δασμούς στην Κίνα».

Αν οι ΗΠΑ ανακαλέσουν το μόνιμο κανονικό εμπορικό καθεστώς της Κίνας, πρόσθεσε, αυτό θα είναι «αρκετό για να σκοτώσει το εμπόριο». Η επανεξέταση είναι μόνο μία από τις πολλές αποφάσεις που διαφαίνονται και θα μπορούσαν να διαμορφώσουν τις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας. Μόλις 24 ώρες μετά την υποβολή της έκθεσης -την «Ημέρα της Απελευθέρωσης»- ο Τραμπ πρόκειται να εξαπολύσει σχέδια για τους λεγόμενους αμοιβαίους δασμούς στους εταίρους των ΗΠΑ, στους οποίους πιθανότατα θα περιλαμβάνεται και η Κίνα.

Το Σάββατο (5.4.2025), εκπνέει η προθεσμία για την κινεζική εταιρεία τεχνολογίας ByteDance προκειμένου να καταλήξει σε συμφωνία για την εκποίηση της πλατφόρμας βίντεο TikTok σε αμερικανική εταιρεία λόγω ανησυχιών για την εθνική ασφάλεια, αφού ο Τραμπ έθεσε επί τάπητος την επιλογή της μείωσης των δασμών για να κερδίσει την υποστήριξη του Πεκίνου για μια τέτοια συμφωνία.  

«Αυτή θα μπορούσε κάλλιστα να αποδειχθεί η πιο σημαντική εβδομάδα για τις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του ο Τραμπ», δήλωσε ο Christopher Beddor, αναπληρωτής διευθυντής έρευνας για την Κίνα στην Gavekal Dragonomics στο Χονγκ Κονγκ. «Η βασική μας υπόθεση είναι ότι αυτό τελικά καταλήγει με μια καλλωπιστική συμφωνία που μοιάζει περισσότερο με κατάπαυση του πυρός παρά με μια μεγάλη συμφωνία». Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Πεκίνου και της Ουάσινγκτον έχουν κολλήσει σε χαμηλότερα επίπεδα. Παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ έδειξε επανειλημμένα προθυμία να συνομιλήσει, ο Σι δεν έχει μιλήσει με τον Αμερικανό ομόλογό του και το Πεκίνο έχει χτυπήσει τους ισχυρισμούς Αμερικανών αξιωματούχων ότι δεν κάνει αρκετά για να εξαλείψει το λαθρεμπόριο φαιντανύλης – το ζήτημα που έχει επικαλεστεί ο Τραμπ για να επιβάλει δύο φορές γενικούς δασμούς στην Κίνα.

Οι διαμάχες που θα ακολουθήσουν είναι πιθανό να περιλαμβάνουν τη διαμάχη για το σχέδιο ενός ομίλου του Χονγκ Κονγκ να πουλήσει τα λιμάνια του Παναμά υπό την πίεση των ΗΠΑ, μια κίνηση που έχει κάνει το Πεκίνο να ετοιμάζεται να εμποδίσει νέες συμφωνίες με την οικογένεια του ιδρυτή της CK Hutchison Holdings Ltd., ανέφερε το Bloomberg.

Μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να υπονομεύσει τις προσπάθειες του Σι να παρουσιάσει την Κίνα ως σταθερό εταίρο, ένα μήνυμα που τόνισε την Παρασκευή σε μια σπάνια συνάντηση με παγκόσμιους διευθύνοντες συμβούλους. Μια άλλη ιδιωτική εταιρεία που βρέθηκε στα διασταυρούμενα πυρά είναι η ByteDance. Οι δημόσια γνωστοί πλειοδότες για την πλατφόρμα της TikTok, την οποία το Πεκίνο εκτιμά για τον πολύτιμο αλγόριθμό της, περιλαμβάνουν μια ομάδα υπό την ηγεσία του δισεκατομμυριούχου Φρανκ ΜακΚορτ και του συνιδρυτή του Reddit Αλέξις Οχανιάν. Αλλά δεν είναι σαφές ποιος θα ήταν αποδεκτός από την κινεζική κυβέρνηση, η οποία πρέπει να υπογράψει οποιαδήποτε συμφωνία. 

Ο Σι έχει πει στους αξιωματούχους να «διατηρήσουν την ψυχραιμία τους» καθώς ο εμπορικός πόλεμος εξελίσσεται, με το Πεκίνο να διαμορφώνει τη δασμολογική του αντίδραση με μετρημένες ενέργειες που θα αποφύγουν την ανάσχεση σε μια οικονομία που ήδη παλεύει με την κατάρρευση των ακινήτων και τον αποπληθωρισμό. Αυτή η προσέγγιση έρχεται σε αντίθεση με τον Καναδά και την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμμάχους των ΗΠΑ που έχουν επιστρέψει με όρκους αντιποίνων στους δασμούς του Τραμπ.

Κινέζοι αξιωματούχοι προειδοποίησαν τον επικεφαλής του εμπορικού τμήματος των ΗΠΑ Τζέιμισον Γκριρ σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν την περασμένη εβδομάδα ότι το Πεκίνο θα προβεί σε «αποφασιστικά αντίποινα» εάν ο Τραμπ προχωρήσει σε αμοιβαία μέτρα. Αυτό θέτει τις βάσεις για τεταμένες συζητήσεις όταν ανώτεροι αξιωματούχοι ταξιδέψουν στην Ουάσινγκτον για τις ετήσιες συνεδριάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας αυτόν τον μήνα, δίνοντάς τους την ευκαιρία για τις πρώτες τους προσωπικές συνομιλίες με την ομάδα Τραμπ. 

Ενώ οι αμοιβαίοι ή οι τομεακοί δασμοί θα μπορούσαν να είναι λιγότερο σημαντικοί για την Κίνα, η αναθεώρηση της εμπορικής πολιτικής «America First» από μόνη της θα μπορούσε να οδηγήσει σε άλλη μια αύξηση των δασμών κατά 10% – 20% για τη χώρα πριν από την επίτευξη μιας νέας εμπορικής συμφωνίας, έγραψαν οικονομολόγοι της Citigroup, συμπεριλαμβανομένου του Xiangrong Yu, σε σημείωμα της Δευτέρας (31.3.2025).

Το Πεκίνο θα απαντήσει με συγκρατημένο τρόπο, είπαν, όπως με την επιβολή στοχευμένων δασμών σε περισσότερα αμερικανικά προϊόντα, την επέκταση του ελέγχου των εξαγωγών κρίσιμων ορυκτών, την προσθήκη περισσότερων αμερικανικών εταιρειών που σχετίζονται με την άμυνα σε έναν κατάλογο αναξιόπιστων οντοτήτων και τη διερεύνηση της λειτουργίας αμερικανικών εταιρειών στην Κίνα. Οι όποιες συνομιλίες θα δώσουν πιθανότατα το έναυσμα για μια μακροχρόνια διαδικασία.

Οι διαπραγματεύσεις διήρκεσαν χρόνια στον πρώτο εμπορικό πόλεμο, ταράζοντας τις χρηματοπιστωτικές αγορές και ρίχνοντας ένα σύννεφο αβεβαιότητας πάνω από τις επενδυτικές αποφάσεις που έβλαψε την ανάπτυξη και στα δύο έθνη. Η τελική συμφωνία δέσμευσε την Κίνα σε ένα όργιο δαπανών για να προσπαθήσει να καλύψει την εμπορική ανισορροπία της με τις ΗΠΑ – αλλά αυτό κατέρρευσε όταν η πανδημία λίγο αργότερα ανέτρεψε το παγκόσμιο εμπόριο.  

Ο Λευκός Οίκος έχει ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Κίνα παρέλειψε τις υποχρεώσεις της και πιστεύει ότι απαιτείται τιμωρία, δήλωσε ο Σκοτ Κένεντι, ειδικός σε θέματα Κίνας στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών που εδρεύει στην Ουάσιγκτον. Ενώ οι Αμερικανοί αξιωματούχοι «λένε ότι θέλουν μια συμφωνία, μπορεί επίσης να αισθάνονται άνετα με μια ουσιαστική αποσύνδεση», πρόσθεσε. «Αυτό θα ήταν κακό για την αμερικανική οικονομία και την εθνική μας ασφάλεια». Ένας άλλος τομέας που θα καλύψει η επανεξέταση είναι η χειραγώγηση του νομίσματος.

Η Κίνα κατηγορείται εδώ και καιρό από Αμερικανούς πολιτικούς ότι διατηρεί τεχνητά χαμηλή την ισοτιμία του γουάν έναντι του δολαρίου για να ευνοεί τους εξαγωγείς της. Όμως, όπως και με τους δασμούς, αυτή τη φορά η Κίνα δεν θα είναι το μοναδικό έθνος υπό έλεγχο. Το Υπουργείο Οικονομικών πρόσθεσε τον Νοέμβριο τη Νότια Κορέα σε έναν «κατάλογο παρακολούθησης» για τις συναλλαγματικές πρακτικές που περιλαμβάνει την Κίνα, την Ιαπωνία, το Βιετνάμ και τη Γερμανία. 

Μόλις οι δύο πλευρές βρεθούν τελικά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η επίτευξη συμφωνίας θα αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις: Η πολυετής προσπάθεια της Κίνας να διαφοροποιήσει τις εισαγωγές της μακριά από τις ΗΠΑ και η «ψυχρή οικονομία» έχουν αφήσει στον Σι λιγότερα περιθώρια ελιγμών.

Κινέζοι μελετητές λένε επίσης ότι η επέκταση των τεχνολογικών ελέγχων στις ΗΠΑ υπό τον Τζο Μπάιντεν παραβίασε τις προσδοκίες της συμφωνίας της πρώτης φάσης, ωστόσο οι απαιτήσεις για χαλάρωση των περιορισμών που λαμβάνονται στο όνομα της εθνικής ασφάλειας «θα ήταν σταθερά αντίθετες» από πολλούς στην κυβέρνηση του Τραμπ, σύμφωνα με τον Μάρτιν Τσορζέμπα, ανώτερο συνεργάτη στο Ινστιτούτο Peterson για τα Διεθνή Οικονομικά στην Ουάσινγκτον.

Οι οικονομολόγοι της Citigroup είναι λιγότερο απαισιόδοξοι, ωστόσο, λέγοντας ότι μια συμφωνία «δεύτερης φάσης» παραμένει εύλογη μεσοπρόθεσμα. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να μαλακώσουν τη στάση τους λόγω ανησυχιών για τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Κίνας θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε παραχωρήσεις, όπως με τη βελτίωση των ελέγχων στα ναρκωτικά και την αγορά περισσότερων αμερικανικών προϊόντων.