Προς απαγόρευση τα «παντοτινά χημικά» στα καταναλωτικά προϊόντα

Πρόταση με την οποία θα εισηγείται να πάψουν να χρησιμοποιούνται «παντοτινά χημικά» στα καταναλωτικά προϊόντα, με εξαίρεση ορισμένες βασικές βιομηχανικές χρήσεις, ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τα παντοτινά χημικά είναι μία ομάδα 4.700 τεχνητών χημικών ενώσεων. Η επιστημονική ονομασία τους είναι υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS). Αποκαλούνται «παντοτινά» επειδή είναι εξαιρετικά ανθεκτικά στο περιβάλλον και στους οργανισμούς. Η ιδιότητα αυτή εγείρει ανησυχίες για τις επιπτώσεις από τη συσσώρευσή τους:

• Στα οικοσυστήματα
• Στο πόσιμο νερό
• Στο ανθρώπινο σώμα

Τα παντοτινά χημικά χρησιμοποιούνται από τα μέσα του 20ου αιώνα σε χιλιάδες καταναλωτικά προϊόντα, που κυμαίνονται από καλλυντικά και αρώματα έως αντικολλητικά τηγάνια και τουρμπίνες αεροσκαφών.

Με την πάροδο του χρόνου όμως σχετίσθηκαν με πολλά προβλήματα υγείας στα οποία συμπεριλαμβάνονται:

• Καρδιολογικά προβλήματα
• Νοσήματα του ήπατος
• Παθήσεις του θυρεοειδούς
• Ορισμένοι καρκίνοι (π.χ. των όρχεων)

Έχει επίσης βρεθεί ότι είναι ιδιαιτέρως τοξικά για την ανάπτυξη των παιδιών. Μάλιστα πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι μπορεί να περάσουν στο αίμα και το γάλα εγκύων που χρησιμοποιούν προϊόντα περιποίησης, όπως βαφές μαλλιών, βερνίκια νυχιών κ.ά.

Εδώ και δύο χρόνια

«Εξετάζουμε την επιβολή απαγόρευσης στα καταναλωτικά προϊόντα», δήλωσε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters η κυρία Jessika Roswall, επίτροπος Περιβάλλοντος της Κομισιόν. «Αυτό είναι σημαντικό τόσο για τους ανθρώπους, όσο και για το περιβάλλον, αλλά και για τη βιομηχανία, ώστε να ξέρει πως θα καταργήσει σταδιακά τη χρήση τους».

Την πρόταση για ευρείες απαγορεύσεις στα παντοτινά χημικά υπέβαλλαν πριν από δύο χρόνια η Δανία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Νορβηγία και η Σουηδία. Η πρόταση της Κομισιόν, όμως, είναι απίθανο να κατατεθεί πριν από το 2026 το νωρίτερο, διότι πρέπει να καθοριστούν «βασικές» εξαιρέσεις, σύμφωνα με το Reuters.

Μερικές από αυτές τις εξαιρέσεις είναι οι εισπνευστήρες για το άσθμα και οι ημιαγωγοί που χρησιμοποιούνται στις πράσινες τεχνολογίες (π.χ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα). Ωστόσο και γι’ αυτές θα υπάρξουν περιορισμοί, είπε η κυρία Roswall. Οι περιορισμοί θα συμπεριλαμβάνουν τον τρόπο απόρριψής τους.

Πάντως οι βιομηχανικές εφαρμογές, όπως η παραγωγή πλαστικών και ηλεκτρονικών, αντιπροσωπεύουν την μεγαλύτερη χρήση των PFAS.

Η δημόσια διαβούλευση που πραγματοποίησε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (ECHA) για να αξιολογήσει το εύρος των απαγορεύσεων, προσέλκυσε πάνω από 5.600 σχόλια από φορείς, εταιρείες και άτομα που εκπροσωπούν τομείς όπως αυτοί:

• Των αυτοκινήτων
• Της καθαρής ενέργειας
• Των πλαστικών

Οι φορείς ζητούν εξαιρέσεις σε παντοτινά χημικά όπως τα φθοροπολυμερή, που χρησιμοποιούνται σε εκατοντάδες προϊόντα – από τα αδιάβροχα ρούχα μέχρι τα ηλιακά φωτοβολταϊκά συστήματα.

Φωτογραφία: iStock