Ποιοι φόροι θα μειωθούν στον δρόμο προς τις κάλπες

Η είδηση της Τρίτης ότι τους δύο πρώτους μήνες του 2025 ο κρατικός προϋπολογισμός παρουσίασε πλεόνασμα 629 εκατ. ευρώ  (έναντι στόχου για έλλειμμα 51 εκατ. ευρώ) μπορεί να δείχνει ότι τα κρατικά ταμεία γεμίζουν από φόρους, αλλά συνάμα λειτουργεί ως μοχλός πίεσης στο νέο οικονομικό επιτελείο να προχωρήσει σε μειώσεις φορολογικών βαρών για τα νοικοκυριά, τους συνταξιούχους και τους ελεύθερους επαγγελματίες.  

Το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός είχε σε δύο μήνες πρωτογενές πλεόνασμα 2,7 δισ. ευρώ (που είναι τα έσοδα μείον τις δαπάνες του Δημοσίου χωρίς να υπολογίζονται οι τόκοι των δανείων) σημαίνει ότι το κράτος έχει λεφτά…

Και το ζήτημα που έθεσε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός κατά την τοποθέτηση του κ. Πιερρακάκη στη θέση του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών (παρουσία του αντιπροέδρου Κωστή Χατζηδάκη) είναι πώς η «δημοσιονομική αισιοδοξία» θα φτάσει στα νοικοκυριά και σε όλους όσοι διαμαρτύρονται για την αύξηση του κόστους ζωής, των ενοικίων και των φόρων, που επιβάρυναν τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους συνταξιούχους με αποδοχές πάνω από 1.700 ευρώ τον μήνα.

Αυτές είναι και οι ομάδες πληθυσμού που είτε διαμαρτύρονται δημόσια (όπως οι ελεύθεροι επαγγελματίες) είτε αθόρυβα παίρνουν αποστάσεις από την κυβέρνηση (όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις), με κύρια αιτία την ακρίβεια που περιορίζει το διαθέσιμο εισόδημά τους.

Με αυτά τα δεδομένα, στα οποία συμφώνησαν όλοι οι υπουργοί, στο επίκεντρο του νέου κυβερνητικού σχήματος μπαίνουν μέτρα και πολιτικές για την ανακούφιση της μεσαίας τάξης, στην οποία απευθύνεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με αλλαγές στη φορολογική κλίμακα που θα οδηγήσουν στην ελάφρυνση της φορολογίας για τις εξής ομάδες:

1. Μισθωτούς και συνταξιούχους με ετήσιο εισόδημα έως 40.000 ευρώ.
2. Υψηλοσυνταξιούχους που πληρώνουν «διπλό φόρο», καθώς διατηρήθηκε και εφέτος η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (από 3% έως 14%) για όλες τις συντάξεις που ξεπερνούν τα 1.700 ευρώ τον μήνα
3. Η κατάργηση των αντικειμενικών κριτηρίων υπολογισμού εισοδήματος των επαγγελματιών, με τη δημιουργία μιας ξεχωριστής φορολογικής κλίμακας για τους ελεύθερους επαγγελματίες, η οποία θα προβλέπει ότι θα φορολογούνται με τον ίδιο συντελεστή (9%) των μισθωτών από το πρώτο ευρώ εισοδήματος που δηλώνουν.

Η λύση που εξετάζεται είναι να μην ισχύει για αυτή την κατηγορία το αφορολόγητο όριο, το οποίο αναμένεται να διευρυνθεί για μισθωτούς και συνταξιούχους, και επιπλέον να δημιουργηθεί ένα πλέγμα ηλεκτρονικών υποχρεώσεων και ελέγχων, ώστε να δηλώνουν –κατά προσέγγιση  τουλάχιστον– τα πραγματικά τους εισοδήματα 

Το ζήτημα αυτό είναι ίσως το πιο λεπτό, καθώς ναι μεν απαντά στις διαμαρτυρίες των επαγγελματιών και στις πιέσεις των βουλευτών για κατάργηση των κριτηρίων, ένα μέτρο αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής που επέβαλε ο Κωστής Χατζηδάκης, αλλά θα πρέπει να εξασφαλιστεί η σύμφωνη γνώμη του. 

Κοινωνικός διάλογος για τους φόρους

Το σχέδιο του κ. Πιερρακάκη, προτού η κυβέρνηση καταλήξει στα οριστικά μέτρα αλλαγής και μείωσης της φορολογία τα οποία, όπως είναι προφανές, θα αποτελέσουν και τον «βαρύ οπλισμό» στον δρόμο της κυβέρνησης προς τις κάλπες, είναι να υπάρξει ευρύς κοινωνικός διάλογος για τις αλλαγές, οι οποίες στη συνέχεια θα κοστολογηθούν από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.

Στο πλαίσιο αυτό εξυφαίνονται ήδη τα πρώτα σενάρια, που βλέπουν μάλιστα το φως της δημοσιότητας ως προτάσεις υπουργών, υφυπουργών, συμβούλων, ακόμη και φοροτεχνικών. 

Η κύρια παρέμβαση θα προέλθει μέσω της αλλαγής της φορολογικής κλίμακας. Η τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας με στόχο την ελάφρυνση των φορολογουμένων με εισοδήματα μεταξύ 20.000 και 40.000 ευρώ θα αποτελέσει το «κλειδί» της όποιας μεταρρύθμισης, καθώς ο καθένας μπορεί να μετρήσει το όφελος ή την επιβάρυνση για την τσέπη του. 

Η τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας των εισοδημάτων, η οποία ισχύει από το 2019, προβλεπόταν από το τρίτο μνημόνιο, αλλά λόγω της πανδημίας και στη συνέχεια της ανάγκης αύξησης των εσόδων μέχρι να επανέλθει η οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης, έμεινε «παγωμένη».

Το αποτέλεσμα ήταν (τα τελευταία δύο χρόνια) ότι η έκρηξη του πληθωρισμού σε συνδυασμό με τη μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας επιβάρυνε τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους σε τέτοιο σημείο που, ενώ δίνονταν αυξήσεις της τάξης του 3% κατ’ έτος στους χαμηλούς μισθούς και στις συντάξεις, να μη φτάνουν στην τσέπη των νοικοκυριών.

Μάλιστα, η αύξηση των εισοδημάτων οδήγησε πολλούς φορολογούμενους σε υψηλότερο φορολογικό κλιμάκιο, χωρίς αυτό να συνοδευτεί από ουσιαστικές φορολογικές αλλαγές προς όφελός τους.

Αυτά που εξετάζονται είναι:

♦ Η αύξηση της μείωσης φόρου που αντιστοιχεί στο σημερινό αφορολόγητο όριο. Σήμερα είναι 777 ευρώ για τον φορολογούμενο χωρίς παιδιά, 900 ευρώ για τον φορολογούμενο με ένα εξαρτώμενο τέκνο, 1.120 ευρώ για δύο εξαρτώμενα τέκνα και 1.340 ευρώ για τρία εξαρτώμενα τέκνα.

♦ Μείωση του συντελεστή στο κλιμάκιο από 10.001 έως 20.000 ευρώ, ο οποίος ανέρχεται σήμερα στο 22%.

♦ Αύξηση του εισοδήματος πάνω από το οποίο θα εφαρμόζεται ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής. Σήμερα ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής 44% επιβάλλεται στο τμήμα του εισοδήματος που υπερβαίνει τα 40.000 ευρώ. Μπορεί ο ανώτατος συντελεστής (44%) να μην είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη, όμως ενεργοποιείται από πολύ χαμηλά επίπεδα, τουλάχιστον αναλογικά με τον μέσο μισθό.

Νέες ελαφρύνσεις για τους ιδιοκτήτες

Στο ίδιο πακέτο θα περιληφθούν και τα εξής μέτρα:

♦ Μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων για τους ιδιοκτήτες ακινήτων, με αλλαγές στην κλίμακα φορολόγησης των εισοδημάτων από ενοίκια ή νέες στοχευμένες μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ (π.χ. για όσους ανακαινίσουν το κλειστό σπίτι τους και το ενοικιάσουν).

♦ Κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος και για τις επιχειρήσεις και τα υποκαταστήματά τους. Σήμερα καταβάλλουν ποσά που ξεκινούν από 800 ευρώ για νομικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική επιχείρηση και έχουν την έδρα τους σε τουριστικούς τόπους και σε πόλεις ή χωριά με πληθυσμό έως 200.000 κατοίκους, και φθάνουν τα 1.000 ευρώ για νομικά πρόσωπα που ασκούν εμπορική επιχείρηση και έχουν την έδρα τους σε πόλεις με πληθυσμό πάνω από 200.000 κατοίκους.

♦ Μείωση κατά 30% των τεκμηρίων διαβίωσης από το 2026, τα οποία θεωρούνται ήδη ξεπερασμένα και αφορούν μερικές χιλιάδες φορολογουμένων (κατά βάση εισοδηματιών, αγροτών και επαγγελματιών), οι οποίοι δεν μπορούν με κανένα τρόπο να δικαιολογήσουν το επίπεδο διαβίωσής τους με τα χαμηλά εισοδήματα που δηλώνουν.

«Να μην την πατήσουμε»

Είναι προφανές ότι με τις αλλαγές αυτές, στον δρόμο προς τις κάλπες του 2027 –αν δεν γίνουν νωρίτερα–, η κυβέρνηση θέλει να επιστρέψει στην αρχική φιλοσοφία της και στα όπλα με τα οποία νίκησε κατά κράτος τον ΣΥΡΙΖΑ σε διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις. Συμπυκνώνονται, δε, στο «λιγότεροι φόροι, λιγότερο κράτος».

Σε πολιτικό επίπεδο η κυβέρνηση δεν θέλει να την… πατήσει όπως ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος, ενώ πήγαινε στις εκλογές του 2019, έκλεισε ισοσκελισμένο τον προϋπολογισμό του 2018 με πρωτογενές πλεόνασμα 8,8% του ΑΕΠ (όπως επιβεβαίωσε επίσημα η Eurostat) λίγους μήνες αργότερα. Εκ των υστέρων, βέβαια, η εξέλιξη αυτή καταλογίστηκε στον τότε υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο και στον υφυπουργό Γιώργο Χουλιαράκη, ως «ιστορικό» οικονομικό και πολιτικό λάθος.

. . .