Ποια είναι τα δεδομένα στον κλάδο Ορυχείων-Λατομείων

Η νέα μελέτη της σειράς Sectors in Focus της Alpha Bank εξετάζει τον εγχώριο κλάδο των ορυχείων και λατομείων, εστιάζοντας στην εξορυκτική βιομηχανία και την παραγωγή πρώτων υλών. Βασισμένη στα πιο πρόσφατα δεδομένα, χαρτογραφεί τη δομή και τη δυναμική των εγχώριων εξορυκτικών δραστηριοτήτων, κατηγοριοποιεί τα παραγόμενα υλικά και πρώτες ύλες και αποτυπώνει την τρέχουσα επιχειρηματική δραστηριότητα του κλάδου.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα λιγνιτωρυχεία, τα οποία τροφοδοτούν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και στις οικονομικές και κοινωνικές προοπτικές που διαμορφώνονται μετά το κλείσιμό τους.

Παράλληλα, αναλύεται η δυναμική και άλλων ενεργειακών πρώτων υλών στη χώρα. Τέλος, η μελέτη διερευνά πρακτικές που μπορούν να ενισχύσουν τη βιωσιμότητα του κλάδου, με έμφαση στον σεβασμό προς το περιβάλλον, την ενσωμάτωση αρχών κυκλικής οικονομίας στην εξόρυξη πρώτων υλών και την προσαρμογή του κλάδου στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.

Διάρθρωση του κλάδου ορυχείων- λατομείων, εξόρυξη και χρήση πρώτων υλών

Ο κλάδος της εξόρυξης και των λατομείων περιλαμβάνει την εξαγωγή φυσικών ορυκτών σε στερεά μορφή (άνθρακας και μεταλλεύματα), υγρή (πετρέλαιο) και αέρια (φυσικό αέριο). Το 2022, η προστιθέμενη αξία του κλάδου μειώθηκε σημαντικά σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και παρέμεινε αρκετά χαμηλότερη από τα υψηλά επίπεδα προηγούμενων ετών.

Παρότι ο κλάδος αποτελεί βασικό προμηθευτή πρώτων υλών, η συμβολή του στη συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της οικονομίας παρέμεινε περιορισμένη. Ενώ η προστιθέμενη αξία μειώθηκε, η αξία της παραγωγής σημείωσε σημαντική ετήσια άνοδο και έχει αυξηθεί αισθητά σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία. Αυτή η απόκλιση δείχνει ότι, παρά την αύξηση της παραγωγής, η αποδοτικότητα του κλάδου μειώθηκε.

Ο κλάδος της εξόρυξης και των λατομείων έχει υψηλές κεφαλαιουχικές απαιτήσεις, καθώς απαιτεί μεγάλες επενδύσεις για την διερεύνηση του περιβάλλοντα χώρου, τις εξορύξεις και τον κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, γεγονός που δημιουργεί υψηλά εμπόδια εξόδου για τις επιχειρήσεις.

Η πανδημία COVID-19 προκάλεσε σημαντικές διαταραχές στην οικονομική δραστηριότητα του κλάδου, οδηγώντας σε κατακόρυφη πτώση των επενδύσεων το 2020, λόγω αυξημένης αβεβαιότητας και οικονομικής ύφεσης. Ωστόσο, το 2022 οι επενδύσεις ανέκαμψαν, συμβαδίζοντας με την αύξηση της παραγωγής του κλάδου και σηματοδοτώντας μερική ανάκαμψη.

Το 2024, ο κλάδος της εξόρυξης απασχολούσε περίπου 9,5 χιλιάδες άτομα, εκ των οποίων το 86% ήταν άνδρες και το 14% γυναίκες. Η απασχόληση μειώθηκε σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, με τη μεγαλύτερη πτώση να καταγράφεται στην εξόρυξη άνθρακα και λιγνίτη, όπου οι θέσεις εργασίας μειώθηκαν κατά 75% λόγω του σημαντικού περιορισμού της χρήσης του λιγνίτη στην παραγωγή ηλεκτρισμού στην Ελλάδα και την στροφή προς το φυσικό αέριο και τις ΑΠΕ.

Οι Λογαριασμοί Ροών Υλικών σε Εθνικό Επίπεδο (EW-MFA) παρακολουθούν τη φυσική κίνηση των υλικών που εισέρχονται και εξέρχονται από μια οικονομία. Αυτοί οι λογαριασμοί κατατάσσουν τα υλικά ανά τύπο ροής και υλικού.

Σύμφωνα με την ταξινόμηση του MFA, τα ορυκτά υλικά – προϊόντα εξόρυξης και λατομείων – χωρίζονται σε τρεις βασικές ομάδες: (α) μεταλλεύματα, (β) μη μεταλλικά ορυκτά και (γ) ενεργειακές ορυκτές πρώτες ύλες, τα οποία αντιπροσωπεύουν την ευρεία γκάμα των πρώτων υλών που είναι απαραίτητες για βιομηχανικές διαδικασίες, τις κατασκευές και την ενέργεια. Η εγχώρια εξόρυξη ορυκτών πρώτων υλών ανήλθε το 2023 σε 73.917 χιλιάδες τόνους, μειωμένη ωστόσο κατά 29% από το 2013 και κατά 60% σε σχέση με το 2008, υποδηλώνοντας σημαντικές αλλαγές στις στρατηγικές και τις επιλογές εξόρυξης ορυκτών πόρων της χώρας.

Τα μεταλλεύματα, δηλαδή τα ορυκτά που περιέχουν μέταλλα απαραίτητα για βιομηχανικές και κατασκευαστικές εφαρμογές, αποτελούν το 3% της εξόρυξης ορυκτών υλικών, ενώ τα μη μεταλλικά ορυκτά, η μεγαλύτερη κατηγορία ορυκτών πόρων με ποσοστό 83%, περιλαμβάνουν υλικά όπως διακοσμητικούς και οικοδομικούς λίθους, ασβεστόλιθο και γύψο. Οι ενεργειακές ορυκτές πρώτες ύλες, κρίσιμες για την παραγωγή ενέργειας, αντιστοιχούσαν στο 14% της εγχώριας εξόρυξης το 2023.

* Δείτε τη μελέτη στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.