Πειραματικό φάρμακο εξουδετερώνει την κληρονομική «κρυφή» χοληστερίνη

Μία και μόνη δόση από ένα ερευνητικό (πειραματικό) φάρμακο μπορεί να εκμηδενίζει σχεδόν τα επίπεδα μιας επικίνδυνης μορφής χοληστερόλης, η οποία έως τώρα θεωρείται ανίατη.

Η μορφή αυτή λέγεται λιποπρωτεΐνη-α ή Lp(a). Δεν μετριέται με τις κλασικές εξετάσεις αίματος, ούτε επηρεάζεται από τα υπάρχοντα φάρμακα, την διατροφή ή την άσκηση. Τα υψηλά επίπεδά της (τιμές πάνω από 50 mg/dl) είναι κληρονομικά και επικίνδυνα για καρδιαγγειακά προβλήματα.

Υπολογίζεται ότι το 20% των Ευρωπαίων (ή 148 εκατομμύρια άτομα) και 1,4 δισ. άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν πολύ υψηλή λιποπρωτεΐνη-α. Οι ασθενείς αυτοί διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν στενώσεις στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς τους (αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσος). Έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν στένωση στην αορτική βαλβίδα.

Η λιποπρωτεΐνη-α σχετίζεται επίσης με την περιφερειακή αρτηριακή νόσο. Μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιακής ανεπάρκειας.

Το νέο φάρμακο μπορεί να προστατεύει από τα προβλήματα αυτά όσους έχουν γενετική προδιάθεση στα υψηλά επίπεδά της, λένε οι ειδικοί. Ωστόσο αυτό πρέπει να επιβεβαιωθεί με περαιτέρω κλινικές μελέτες.

Τα ευρήματα

Τα νέα ευρήματα προέρχονται από το δεύτερο στάδιο των κλινικών δοκιμών (μελέτη Φάσης 2) με το ενέσιμο φάρμακο lepodisiran. Δημοσιεύθηκαν στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine. Παρουσιάσθηκαν επίσης στο ετήσιο συνέδριο του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας (ACC), στο Σικάγο.

Στη μελέτη συμμετείχαν 320 εθελοντές από 10 χώρες του κόσμου. Η μέση ηλικία τους ήταν τα 62 έτη. Χωρίστηκαν τυχαία σε ομάδες, ώστε άλλοι να λαμβάνουν το φάρμακο και άλλοι μία ανενεργό ουσία (εικονικό φάρμακο).

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, μία δόση των 400 mg από το lepodisiran μείωνε κατά σχεδόν 94% την λιποπρωτεΐνη-α για τους επόμενους έξι μήνες. Στη συνέχεια, η επίδρασή του μειωνόταν λίγο, με τη μείωση να είναι 88,5% στον έναν χρόνο. Η επανάληψη της δόσης, όμως, ξαναμείωνε την λιποπρωτεΐνη-α κατά το 94% στον χρόνο.

Με τη μία δόση από το φάρμακο, η λιποπρωτεΐνη-α παρέμενε κατά 53,4% χαμηλότερη 1,5 χρόνο αργότερα. Με τις δύο δόσεις, η μείωση ήταν 74,2% στον 1,5 χρόνο.

Δεν υπήρξαν σοβαρές παρενέργειες στη διάρκεια της μελέτης. Ωστόσο το 10% των συμμετεχόντων παρουσίασαν παροδικές, ήπιες αντιδράσεις στο σημείο της έγχυσης (π.χ. πόνο, κοκκίνισμα).

Τριπλή απειλή

Η λιποπρωτεΐνη-α απειλεί την καρδιαγγειακή υγεία με τρεις τρόπους. Κατ’ αρχάς ενώνεται με την LDL, καθιστώντας την πιο ικανή να αποφράσσει στις αρτηρίες. Προκαλεί επίσης φλεγμονή, ενώ τείνει να οδηγεί και στην ανάπτυξη θρομβώσεων στο αίμα.

Αν και τα επίπεδά της μπορούν να μετρηθούν με απλή αιματολογική εξέταση, δεν συνηθίζεται να μετριούνται. Και αυτό διότι προς το παρόν δεν υπάρχει τρόπος να μειωθούν.

Στην πραγματικότητα, είναι σε ποσοστό 80-90% γενετικά καθορισμένα και γι’ αυτό λίγο επηρεάζονται από τον τρόπο ζωής. Το νέο φάρμακο δρα «αδρανοποιώντας» το γονίδιο που φέρει τις οδηγίες για την παραγωγή της.

«Πολλοί άνθρωποι με υψηλή λιποπρωτεΐνη-α δεν εκδηλώνουν συμπτώματα. Επιπλέον, δεν ελέγχονται τα επίπεδά της σε συστηματική βάση», δήλωσε ο παγκοσμίου φήμης καρδιολόγος Dr. Steven Nissen, διευθυντής στο Καρδιολογικό, Αγγειολογικό & Θωρακικό Ινστιτούτο της Cleveland Clinic.

«Είναι σημαντικό όσοι έχουν ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας να μιλούν με τον γιατρό τους για την εξέταση της Lp(a). Αρκετές δυνητικές θεραπείες γι’ αυτήν βρίσκονται υπό ανάπτυξη και είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ποιοι ασθενείς θα χρειαστούν θεραπεία», πρόσθεσε.

Ο Dr. Nissen ανέφερε ακόμα πως ήδη έχει αρχίσει η τελική φάση των κλινικών δοκιμών (Φάση 3) με το φάρμακο lepodisiran. Κατ’ αυτήν θα εξεταστεί (και) κατά πόσον το φάρμακο μειώνει τους καρδιαγγειακούς κινδύνους. Η ένταξη ασθενών σε αυτή τη μελέτη θα ολοκληρωθεί εφέτος, συμπλήρωσε.

Άλλα ενέσιμα, υπό ανάπτυξη φάρμακα είναι τα zerlasiran, olpasiran και pelacarsen. Διεξάγονται επίσης μελέτες με ένα άλλο φάρμακο, που λέγεται muvalaplin και λαμβάνεται από το στόμα.

Φωτογραφία: iStock