Ο «όμορφος εμπορικός πόλεμος» του Ντόναλντ Τραμπ

Μετά το κλείσιμο των αγορών, την Τετάρτη 2 Απριλίου, ο Ντόναλντ Τραμπ κήρυξε την «Ημέρα Απελευθέρωσης» προς τιμήν των δασμών, τους οποίους έχει χαρακτηρίσει στο παρελθόν «την πιο όμορφη λέξη». Για τους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής, η 2α Απριλίου σηματοδοτεί το τέλος μιας παγκόσμιας εμπορικής εποχής. Ο Τραμπ αύξησε τους δασμούς σε ποσοστά που έχει να δει ο πλανήτης από την ψήφιση του περίφημου νόμου Σμουτ-Χόλεϊ, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Υφεσης.

Για τους καταναλωτές των ΗΠΑ, η Ημέρα της Απελευθέρωσης σημαίνει υψηλότερες τιμές. Για τον Τραμπ, όμως, ήταν η εκπλήρωση μιας διά βίου φιλοδοξίας να κηρύξει οικονομικό πόλεμο στους ξένους «απατεώνες», οι οποίοι επί δεκαετίες είχαν «λεηλατήσει», «βιάσει» και «κατακλέψει» την Αμερική. «Ποιες θα είναι οι πραγματικές συνέπειες της πράξης του σε βάθος χρόνου;» είναι ο προβληματισμός που διατυπώνει ο Εντουαρντ Λους οι Financial Times.

Το άμεσο αποτέλεσμα της «Ημέρας της Απελευθέρωσης» θα είναι σύγχυση και αβεβαιότητα, την οποία ο Τραμπ προκαλεί, συχνά, σκόπιμα. «Οσο μεγαλύτερο το χάος που επικρατεί, τόσο ισχυρότερη είναι η αίσθησή του ότι έχει τον έλεγχο. Ο Τραμπ είπε ότι υπολόγισε τα ποσοστά με ένα μείγμα δασμών, επιδοτήσεων και χειραγώγησης νομισμάτων. Αλλά φαίνεται πιο πιθανό ότι πήρε απλώς το διμερές εμπορικό έλλειμμα κάθε χώρας και το διαίρεσε με τις εξαγωγές της στις ΗΠΑ», γράφει ο Λους στους FT.

Μερικές χώρες, όπως η Βραζιλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, γλίτωσαν με 10%. Αλλες, όπως το Βιετνάμ, η Καμπότζη και το Λάος, χτυπήθηκαν με ποσοστά μεγαλύτερα του 40%. Με την ΕΕ στο 20% και την Κίνα στο 34%, ο Τραμπ αύξησε κατά μέσο όρο τους δασμούς των εισαγωγών στις ΗΠΑ τουλάχιστον κατά ένα τέταρτο. Και όλα αυτά πριν ο υπόλοιπος κόσμος αντεπιτεθεί.

Ενας σημαντικό αντίκτυπος είναι ο συναλλακτικός, συνεχίζουν οι FT. Κάποιες χώρες θα αμφισβητήσουν τη μέθοδο του Τραμπ και θα ζητήσουν χαμηλότερους δασμούς. Οι αμερικανικές εταιρείες θα ασκήσουν πιέσεις για δασμολογικές εξαιρέσεις σε εισαγόμενα εξαρτήματα. Και στα δύο αυτά μέτωπα, ο Τραμπ θα βρεθεί στο στοιχείο του, καθώς μόλις αύξησε την ικανότητα της Ουάσινγκτον να ασκήσει πιέσεις. «Εθνη και εταιρείες που προσφέρουν παραχωρήσεις και χάρες με αντάλλαγμα χαμηλότερους δασμούς, θα ανταμειφθούν. Οσοι απαντήσουν με τον ίδιο τρόπο στον Τραμπ, θα τιμωρηθούν. Το ιστορικό του δείχνει ότι, σε μια τέτοια περίπτωση, θα ανεβάσει κι άλλο τους δασμούς των ΗΠΑ. Η τελική κατάσταση είναι αδύνατο να προβλεφθεί και κανείς δεν ξέρει πόση ζημιά θα κάνει ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος στις τιμές, την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας».

Ο πολιτικός αντίκτυπος είναι πιο συγκεκριμένος. Θεωρητικά, ο υψηλότερος πληθωρισμός και η χαμηλότερη ανάπτυξη θα πρέπει να βλάψουν έναν εν ενεργεία πρόεδρο. Ο Τραμπ ανέλαβε την προεδρία δεσμευόμενος για χαμηλότερες καταναλωτικές τιμές και τώρα δίνει το αντίθετο. Εφόσον η αντίδραση στον πληθωρισμού οδήγησε στη νίκη του Τραμπ, οι σκόπιμες αυξήσεις των τιμών που προκαλεί θα πρέπει να οδηγήσουν σε τιμωρία. Υπήρξαν ήδη σημάδια δυσαρέσκειας στους ψηφοφόρους, το βράδυ της Τρίτης 1 Μαρτίου, γράφουν οι FT, όταν τα ποσοστά των Ρεπουμπλικανών μειώθηκαν απότομα εν όψει των ενδιάμεσων εκλογών, σε περιφέρειες που θεωρητικά «τους ανήκουν». Τα ποσοστά αποδοχής του Τραμπ, σύμφωνα με την Reuters-Ipsos, μειώθηκαν επίσης απότομα αυτή την εβδομάδα, σε μόλις 43%.

Ομως, οι ενδιάμεσες εκλογές θα γίνουν σε 20 μήνες. «Είναι πολύ πρόωρο να υποθέσουμε ότι οι ψηφοφόροι θα επιδείξουν ανοσία στην οικονομική παραπληροφόρηση. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αναγάγει την τέχνη της παραπληροφόρησης σε σχεδόν επιστημονικό επίπεδο», σημειώνουν οι FT και προσθέτουν ότι το επόμενο λογικό βήμα του Τραμπ –και ένας άλλος μακροχρόνιος στόχος του– θα είναι να διατάξει πολύ μεγαλύτερης κλίμακας απέλαση μεταναστών. Μέχρι σήμερα, ο Τραμπ έχει περιορίσει τις συλλήψεις και τις απελάσεις σε περιπτώσεις που «δοκιμάζουν τα νερά». Η επόμενη φάση θα μπορούσε να είναι πολύ πιο δραστική.

Πέρα από όλα αυτά, υπάρχει ένας αντίκτυπος πιο μακροπρόθεσμος, αυτός στην εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Προσώρας οι αναλύσεις έχουν εστιάσει στο οικονομικό κόστος της «Ημέρας Απελευθέρωσης» του Τραμπ, επισημαίνουν οι FT. Ομως οι γεωπολιτικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι πολύ πιο μακροχρόνιες: «Ο Τραμπ αναφέρθηκε σε μια μακρά λίστα φίλων και συμμάχων, πριν φτάσει στην Κίνα. Στην πραγματικότητα, η συνέπεια θα είναι να ωθήσει όλους αυτούς πιο κοντά τον έναν στον άλλον. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, οικονομικοί αξιωματούχοι από την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα συναντήθηκαν με τους κινέζους ομολόγους τους για πρώτη φορά ύστερα από πολλά χρόνια, προκειμένου να σχεδιάσουν πώς θα αντιμετωπίσουν τον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ. Η ΕΕ και ο Καναδάς πλησιάζουν, επίσης, την Κίνα».

Ο Τραμπ υπερηφανεύεται ότι είναι απρόβλεπτος, καταλήγει το άρθρο των Financial Times. Η αρνητική αντίδραση των αγορών καθώς άρχισε να μιλά θα μπορούσε να περιορίσει τα επιθετικά του ένστικτα, αλλά ο πλανήτης είναι πλέον καλά εκπαιδευμένος στην ικανότητά του να αλλάζει γνώμη. Το Μεξικό και ο Καναδάς αναγκάστηκαν από τον ίδιο να επαναδιαπραγματευθούν τη NAFTA κατά την πρώτη θητεία του και να καταλήξουν σε μια συμφωνία που τώρα ο Τραμπ περιγράφει ως «απαίσια».

«Ανεξάρτητα από το αν το χάος που προκαλεί ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ είναι παροδικό ή θα επιδεινωθεί, το διπλωματικό κόστος θα είναι διαρκές. Οι χώρες θα προσπαθήσουν να κάνουν σοβαρές συμφωνίες μεταξύ τους και να παρακάμψουν την Αμερική. Υπό αυτή την έννοια, ο συναλλακτισμός του Τραμπ είναι αυτοκαταστροφικός. Οταν οι άλλοι πάψουν να σου έχουν εμπιστοσύνη, κανείς δεν θα θέλει να συναλλάσσεται μαζί σου».

. . .