Ο οδικός χάρτης του ψηφιακού μετασχηματισμού στην Υγεία

H Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια μοναδική ευκαιρία στο να δημιουργήσει ένα νέο οικοσύστημα υγείας με σαφείς κανόνες, κοινά πρότυπα, πρακτικές και υποδομές.

Τα οφέλη από τον ψηφιακό μετασχηματισμό στην υγεία είναι πολλαπλά και περιλαμβάνουν τη συμβολή στην ασφάλεια των ασθενών, την βελτιωμένη πληροφόρηση του επαγγελματία υγείας, την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας, την βελτίωση της πρόληψης και της προαγωγής της υγείας, τη διασφάλιση της συνέχειας της φροντίδας του πολίτη σε άλλες χώρες της ΕΕ, τη διαφάνεια, την απλούστευση και την επιτάχυνση των διαδικασιών στον τομέα της Υγείας.

Η επόμενη μέρα της υγείας θα είναι ψηφιακή

Η Ελλάδα συμμετέχει πολύ ενεργά στο Σύμφωνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Τεχνητή Νοημοσύνη και μέσα γι’ αυτό ετοιμάζει και το νομοσχέδιο Data Covernance Act, που θα μας επιτρέψει να διαμορφώσουμε οριζόντιες πολιτικές για τα δεδομένα της Υγείας. Αυτός ο οριζόντιος φορέας, θα μπορεί να συντονίζει όλα τα υπουργεία, και με κοινές διαδικασίες θα μπορεί να διαχειρίζεται αυτά τα σημαντικά δεδομένα. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου στο πρόσφατο συνέδριο Health IT, η επόμενη μέρα της υγείας θα είναι ψηφιακή.

Ωστόσο, η ομογενοποίηση των συστημάτων των νοσοκομείων αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, και το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν είχε γίνει, καθυστέρησε τα αποτελέσματα σε σημαντικούς στόχους όπως ο ατομικός φάκελος υγείας. Η ψηφιοποίηση των αρχείων των νοσοκομείων είναι ακόμα ένα δύσκολο έργο, και αυτή τη στιγμή, οι αρμόδιοι φορείς βρίσκουν χώρους σε υπόγεια νοσοκομείων για να σκαναριστούν τα στοιχεία που θα χρησιμοποιηθούν για το έργο της ψηφιοποίησης. Η συνταγογράφηση επίσης είναι ένα ζήτημα που απασχολεί το υπουργείο διότι θέλει να διασφαλίσει ότι τα φάρμακα και οι εξετάσεις θα αφορούν τους ασθενείς που τα έχουν ανάγκη. Όλα αυτά αποτελούν τη μεγάλη πρόκληση της  Τεχνητής Νοημοσύνης την οποία και  πρέπει να διαχειριστούμε σωστά για να αποκομίσουμε τα οφέλη της, σημείωσε ο κ. Παπαστεργίου.

Σε τρεις άξονες οι δράσεις Ψηφιακού Μετασχηματισμού των Νοσοκομείων

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της υγείας θα βελτιστοποίηση την ποιότητα της υγειονομικής περίθαλψης και την ασφάλεια των ασθενών χρησιμοποιώντας καινοτόμες υπηρεσίες, ενώ παράλληλα θα βελτιώσει τη διαχείριση των νοσοκομείων, την εμπειρία των ασθενών καθώς και ότι θα ενισχύσει τη λειτουργία της δευτεροβάθμιας περίθαλψης μέσω της αυτοματοποίησης πολλών διαδικασιών. Σύμφωνα με τους ειδικούς το έργο που υλοποιείται ανταποκρίνεται σε αυτές τις προκλήσεις και έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίσει τη βελτίωση αλλά και τη βιωσιμότητα της Υγειονομικής Περίθαλψης στην Ελλάδα. Έμφαση όμως θα δοθεί σε τρεις άξονες όπως εξήγησε ο Κωνσταντίνος Μιχαλίτσης, προϊστάμενος Διεύθυνσης Συστημάτων Β’θμιας Φροντίδας Υγείας, ΗΔΙΚΑ.

Οι τρείς άξονες:

Ο πρώτος αφορά, αφενός, στον ίδιο τον πολίτη και την επαφή του με το σύστημα υγείας και τα ιατρικά του δεδομένα, αφετέρου, στους επαγγελματίες υγείας ως προς την άμεση, ορθή και ασφαλή πρόσβαση στις ιατρικές πληροφορίες του πολίτη που έχει απέναντι του χωρίς να τους προσθέτουμε επιπλέον λειτουργίες στην καθημερινότητα τους αλλά να τους βοηθήσουμε στην εκτέλεση του έργου τους.

Ο δεύτερος άξονας αφορά τις υποδομές και ειδικότερα τα συστήματα φιλοξενίας και τα πληροφοριακά συστήματα των δημόσιων μονάδων υγείας / νοσοκομεία.

Ο τρίτος άξονας αφορά στη διαλειτουργικότητα των συστημάτων που υλοποιούνται και η άπαξ και μη επαναλαμβανόμενη καταγραφή της πληροφορίας με τη χρήση κοινών προτύπων και κωδικοποίησης.

Τον Δεκέμβριο του 2025 η ολοκλήρωση του Εθνικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας

Δύο ακόμα εμβληματικά έργα του ψηφιακού μετασχηματισμού στον τομέα της Υγείας είναι ο Εθνικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΕΗΦΥ) και ο «Σύμβουλος Υγείας-Healthflix».

Σύμφωνα με την προϊσταμένη Διεύθυνσης Οριζόντιων Δράσεων Ηλεκτρονικής Υγείας, Γενική Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Υγείας, ΗΔΙΚΑ Α.Ε., Ελπίδα Φωτιάδου τα δύο αυτά έργα θα συμβάλλουν στη δημιουργία ενός ψηφιακού περιβάλλοντος που θα διευκολύνει τους πολίτες στην διεπαφή τους με τις υπηρεσίες υγείας καθώς και στη βελτίωση της διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων του ΕΣΥ. Ο ΕΗΦΥ αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2025 και θα περιλαμβάνει δημογραφικά στοιχεία του πολίτη, ιατρικό ιστορικό, παιδιατρικό ιστορικό, γυναικολογικό ιστορικό, ιατρικές βεβαιώσεις, οικογενειακό ιστορικό και προσωπικό προφίλ. Θα διαλειτουργήσει σε πρώτη φάση με την ΗΔΙΚΑ και στη συνέχεια με τα υπόλοιπα συστήματα όπως το σύστημα ολοκληρωμένης φροντίδας ογκολογικών ασθενών, το σύστημα διαγνωστικών ιατρείων, νοσοκομείων κλπ. βασίζεται σε παγκόσμια κλινικά μοντέλα, πρότυπα και προφίλ ολοκλήρωσης και αναπτύσσεται σε τεχνολογία OPEN HR, πλήρως συμβατή με όλα τα διεθνή standard. Σημαντικότερη πρόκληση για τη δημιουργία του αποτελεί η διαλειτουργικότητα μεταξύ ετερογενών συστημάτων για τη συγκέντρωση των ιατρικών δεδομένων των ασθενών, και αυτό απαιτεί από τους παρόχους υπηρεσιών υγείας να καθιερώσουν μηχανισμούς διαλειτουργικότητας που δεν θα είναι απλώς ασφαλείς αλλά και αξιόπιστοι ως προς την ταυτότητα των τρίτων μερών για την ακεραιότητα και την ποιότητα των δεδομένων.

Ανταλλαγή εξετάσεων και ιατρικών πορισμάτων μεταξύ των χωρών της ΕΕ

Άλλες προκλήσεις αποτελούν η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου, το Εθνικό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας για την Υγεία που θα πρέπει να θεσμοθετηθεί, η ανάπτυξη νέων διασυνοριακών υπηρεσιών στο πλαίσιο του myHealth@EU (την επόμενη διετία-τριετία θα γίνεται και ανταλλαγή εξετάσεων και ιατρικών πορισμάτων μεταξύ των χωρών), και η ψηφιακή εγγραμματοσύνη πολιτών και επαγγελματιών υγείας. Τα οφέλη από τον ΕΗΦΥ είναι πολλαπλά και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων καλύτερη αξιοποίηση ανθρώπινων και φυσικών πόρων, αποφυγή επανάληψης περιττών εξετάσεων, περιστολή φαρμακευτικής δαπάνης, εξασφάλιση αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων κ.ά. Όλα τα παραπάνω θα συμβάλλουν κυρίως στο θεραπευτικό αποτέλεσμα για τον ασθενή.

Όσον αφορά το έργο «Σύμβουλος Υγείας-Healthflix», θα αποτελέσει τη βασική πύλη διεπαφής του πολίτη με τη Δημόσια Υγεία και θα επιφέρει θετικό αποτέλεσμα υγείας στην κοινωνία μέσω της καταπολέμησης των βασικών παραγόντων κινδύνου, της ενθάρρυνσης διενέργειας προληπτικών εξετάσεων και της συστηματικής παροχής πληροφοριών για την πρόληψη και την προαγωγή της υγείας. Περιλαμβάνει ερωτηματολόγια που θα συμπληρώνει ο ασθενής ενώ ο προσωπικός γιατρός θα δημιουργεί κάθε χρόνο μια έκθεση υγείας του πολίτη.

Πρόληψη και Εθνικά Μητρώα Ασθενών για σοβαρές ασθένειες

Στον χώρο της Προληπτικής Ιατρικής, η ΗΔΙΚΑ υλοποιεί το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Δημόσιας Υγείας «Σπύρος Δοξιάδης», με σκοπό την δωρεάν έγκαιρη διάγνωση, τη μείωση του κόστους θεραπείας και τη συλλογή δεδομένων για τη χάραξη πολιτικών.

Υπεύθυνη για το θέμα η προϊσταμένη Διεύθυνσης Συστημάτων Τομέα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Γενική Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Υγείας, ΗΔΙΚΑ Α.Ε., Ιωάννα Σαλαγιάννη, μιλώντας στο συνέδριο Health IT εξήγησε ότι είναι σε εξέλιξη οι δράσεις που αφορούν σε πρόληψη του καρκίνου του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου και σύντομα ξεκινά η δράση για τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Σε κάθε δράση γίνεται προσδιορισμός των δικαιούχων, αυτόματη έκδοση παραπεμπτικών, ενημέρωση των δικαιούχων μέσω sms/mail, δημιουργία επίσκεψης σε ιατρό και ενημέρωση του Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας με τα αποτελέσματα εξετάσεων.

Η ΗΔΙΚΑ, επίσης, υλοποιεί και υποστηρίζει τα «Εθνικά Μητρώα Ασθενών»: Κυστικής Ίνωσης, Νεοπλασιών Παιδικής & Εφηβικής ηλικίας, Covid 19, Εμβολιασμού COVID-19, Εμβολιασμών Παιδιών και Εφήβων, Αντιγριπικού Εμβολιασμού και HIV λοίμωξης ενώ, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης ολοκληρώνεται η ανάπτυξη του Εθνικού Μητρώου Νεοπλασματικών Νοσημάτων και του Μητρώου Εμβολιασμού Ενηλίκων. Ανέφερε ότι τα οφέλη από τα Εθνικά Μητρώα Ασθενών είναι πολλά όπως για παράδειγμα η καταγραφή της πορείας της εκάστοτε νόσου, η μέτρηση και παρακολούθηση της ασφάλειας και αποτελεσματικότητας της φαρμακευτικής αγωγής, η μέτρηση της ποιότητας της φροντίδας υγείας, η χρήση των συγκεντρωτικών στοιχείων των ασθενών σε ανωνυμοποιημένη μορφή για κλινική έρευνα και επιδημιολογικές μελέτες, καθώς και η λήψη αποφάσεων για πολιτικές υγείας.

Στα Εθνικά Έργα Ψηφιακού Μετασχηματισμού στο χώρο της Προληπτικής Ιατρικής & Μητρώων Ασθενών που εντάσσονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» αναφορικά με την Πρωτογενή προληπτική Ιατρική εντάσσονται το «Σύμβουλος Υγείας – Healthflix» και για τη Δευτερογενή το «Πρόγραμμα Πρόληψης Δημόσιας Υγείας Σπύρος Δοξιάδης». Επίσης, μεταξύ των εθνικών έργων είναι: Το  Ολοκληρωμένο Σύστημα Φροντίδας Ογκολογικών-Αιματολογικών Ασθενών, το Εθνικό Μητρώο Νεοπλασματικών Νοσημάτων (ΕΜΝΝ), η Ενοποίηση και υποστήριξη λειτουργίας των Μητρώων της ΗΔΙΚΑ στον τομέα της Υγείας και της Κοινωνικής Ασφάλισης, καθώς και το Εθνικό Μητρώο Εμβολιασμού Ενηλίκων.

Εθνικός Χώρος Δεδομένων Υγείας

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οικοδομεί μια Ευρωπαϊκή Ένωση για την Υγεία (European Health Union), στην οποία όλες οι χώρες της ΕΕ προετοιμάζονται και ανταποκρίνονται από κοινού σε υγειονομικές κρίσεις, οι ιατρικές προμήθειες είναι διαθέσιμες, προσιτές και καινοτόμες και οι χώρες συνεργάζονται για τη βελτίωση της πρόληψης, της θεραπείας και της μετεγχειρητικής φροντίδας για ασθένειες όπως ο καρκίνος.

Όπως εξήγησε στο IT Health, ο Χάρης Καρανίκας, επικ. καθηγητής Ιατρικής Πληροφορικής και Συστημάτων Ηλεκτρονικής Υγείας, Τμήμα Πληροφορικής με Εφαρμογές στη Βιοϊατρική, πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, γενικός γραμματέας ΕΕΜΕΠΥ, ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας (European Health Data Space – EHDS) θα αποτελέσει βασικό πυλώνα της ισχυρής Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας και είναι ο πρώτος κοινός χώρος δεδομένων της ΕΕ σε έναν συγκεκριμένο τομέα που προκύπτει από την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα. «Την άνοιξη του 2024, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για τον EHDS. Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας δεν μπορεί να υπάρξει εάν κάθε κράτος μέλος δεν αναπτύξει τον Εθνικό Χώρο Δεδομένων Υγείας. Η Ελλάδα έχει μοναδική ευκαιρία να τον αναπτύξει μέσα από τα σχετικά έργα του ταμείου ανάκαμψης αρκεί έγκαιρα να εναρμονίσει τις προδιαγραφές και να αξιοποιήσει τη διεθνή εμπειρία» τόνισε.

Μείωση της ταλαιπωρίας και των αναμονών για τους ασθενείς

Ο υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους προβλέπει μείωση της ταλαιπωρίας των ασθενών που προσέρχονται στα νοσοκομεία και μείωση των αναμονών στα χειρουργεία με την ψηφιακή μεταρρύθμιση στο χώρο της υγείας. Για παράδειγμα, όπως ανέφερε στο συνέδριο Health IT, παρά το γεγονός ότι η λίστα αναμονής  χειρουργείων είχε νομικά θεσπιστεί από το 2017, ακόμα και τον Οκτώβριο του 2023 δεν υπήρχε σαφής εικόνα για το ποιοι ασθενείς αναμένουν να χειρουργηθούν, καθώς οι λίστες συμπληρώνονταν σε πρόγραμμα Excel, υπήρχαν πολλές παλαιές εγγραφές που δεν είχαν σβηστεί κ.ά. Σήμερα, με ένα πρόγραμμα της ΗΔΙΚΑ, όλα τα νοσοκομεία συνδέονται και συμπληρώνουν τις λίστες με τον ίδιο ψηφιακό τρόπο, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια ενιαία και σαφής εικόνα για τις αναμονές των χειρουργείων. Πλέον το πολύ σε 1-2 μήνες οι πολίτες θα μπορούν να έχουν πρόσβαση τις λίστες χειρουργείων, με σημαντική μείωση της αναμονής και της ταλαιπωρίας. Ο κ. Θεμιστοκλέους ανέφερε επίσης το σημαντικό έργο της διαχείρισης ογκολογικού ασθενούς επισημαίνοντας ότι «με την ολοκλήρωσή του θα γνωρίζουμε επακριβώς το στάδιο που βρίσκεται κάθε ογκολογικός ασθενής, εάν υπάρχουν καθυστερήσεις ή άλλα προβλήματα, ώστε να επέμβουμε όπου χρειάζεται. Θα υπάρχει καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη, γιατί όλα τα στοιχεία και οι εξετάσεις θα διακινούνται ψηφιακά. Επίσης, θα παρακολουθούμε ηλεκτρονικά το ογκολογικό φάρμακο».

Αναφορικά με την ενοποίηση των ψηφιακών συστημάτων των νοσοκομείων, ο κ. Θεσμιστοκλέους θεωρεί ότι επιταχύνονται όλες οι διαδικασίες, με ταυτόχρονη ενημέρωση όλων των μονάδων και επαγγελματιών υγείας στα νοσοκομεία. Ο πολίτης θα μπορεί να ενημερώνεται για θέματα που αφορούν την νοσηλεία του, και θα μπορεί να κλείνει ένα ραντεβού σε ιατρείο νοσοκομείου με ευκολία.