Ο άνθρωπος με το τσιπ στον εγκέφαλο που διαβάζει τη λειτουργία του

Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Το να έχει κανείς ένα τσιπ στον εγκέφαλό του που μπορεί να μεταφράσει τις σκέψεις του σε εντολές υπολογιστή μπορεί να ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία – αλλά είναι μια πραγματικότητα για τον Noland Arbaugh.

Τον Ιανουάριο του 2024 – οκτώ χρόνια αφότου έμεινε παράλυτος – ο 30χρονος έγινε ο πρώτος άνθρωπος που έλαβε μια τέτοια συσκευή από την αμερικανική εταιρεία νευροτεχνολογίας, Neuralink.

Δεν ήταν το πρώτο τέτοιο τσιπ – μια μικρή ομάδα άλλων εταιρείων έχει επίσης αναπτύξει και εμφυτεύσει παρόμοια – αλλά ο Noland προσελκύει αναπόφευκτα περισσότερη προσοχή λόγω του ιδρυτή της Neuralink: του Elon Musk.

Ο Noland πάντως λέει ότι το σημαντικό δεν είναι ούτε αυτός ούτε ο Musk – αλλά η επιστήμη.

Γνώριζε τους κινδύνους για αυτό που έκανε, είπε στο BBC – αλλά «καλώς ή κακώς, ό,τι κι αν συνέβαινε, θα βοηθούσα. Αν όλα πήγαιναν καλά, τότε θα μπορούσα να βοηθήσω να είμαι μέλος της Neuralink. Αν συνέβαινε κάτι τρομερό, ήξερα ότι θα μάθαιναν από αυτό», πρόσθεσε.

«Χωρίς έλεγχο και ιδιωτικότητα»

Ο Noland, ο οποίος είναι από την Αριζόνα, έμεινε παράλυτος από τους ώμους και κάτω σε ένα καταδυτικό ατύχημα το 2016. Ο τραυματισμός του ήταν τόσο σοβαρός που φοβόταν ότι δεν θα μπορούσε να σπουδάσει, να εργαστεί ή ακόμα και να παίξει παιχνίδια ξανά. «Απλώς δεν έχεις κανέναν έλεγχο, δεν έχεις ιδιωτικότητα και είναι δύσκολο. Πρέπει να μάθεις ότι πρέπει να βασίζεσαι σε άλλους ανθρώπους για τα πάντα» είπε.

Το τσιπ της Neuralink φαίνεται να αποκαθιστά ένα κλάσμα της προηγούμενης ανεξαρτησίας του, επιτρέποντάς του να ελέγχει έναν υπολογιστή με το μυαλό του. Είναι αυτό που είναι γνωστό ως διεπαφή υπολογιστή εγκεφάλου (BCI) – η οποία λειτουργεί ανιχνεύοντας τις μικροσκοπικές ηλεκτρικές εκφορτίσεις που παράγονται όταν οι άνθρωποι σκέφτονται πχ να κινηθούν και τις μεταφράζει τις σε ψηφιακές εντολές, όπως η μετακίνηση του κέρσορα σε μια οθόνη.

Είναι ένα σύνθετο θέμα πάνω στο οποίο οι επιστήμονες εργάζονται εδώ και αρκετές δεκαετίες.

Αναπόφευκτα, η εμπλοκή του Elon Musk στον τομέα έχει τοποθετήσει την τεχνολογία – και τον Noland Arbaugh – στα πρωτοσέλιδα. Βοήθησε τη Neuralink αφενός να προσελκύσει πολλές επενδύσεις και αφετέρου, τον εξονυχιστικό έλεγχο της ασφάλειας και της σημαντικότητας μιας εξαιρετικά επεμβατικής διαδικασίας. Όταν ανακοινώθηκε το εμφύτευμα του Noland, οι ειδικοί το χαιρέτησαν ως «σημαντικό ορόσημο», αλλά προειδοποίησαν επίσης ότι θα χρειαζόταν χρόνος για να αξιολογηθεί πραγματικά – ειδικά δεδομένης της ικανότητας του Musk να «δημιουργεί δημοσιότητα για την εταιρεία του».

Ο Musk κράτησε δημόσια χαμηλούς τόνους εκείνη την εποχή γράφοντας απλά σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Τα αρχικά αποτελέσματα δείχνουν μια πολλά υποσχόμενη ανίχνευση μιας ακίδας νευρωνικής λειτουργίας». Στην πραγματικότητα, είπε ο Noland, ο δισεκατομμυριούχος – με τον οποίο μίλησε πριν και μετά την επέμβαση – ήταν πολύ πιο αισιόδοξος. «Νομίζω ότι ήταν εξίσου ενθουσιασμένος με εμένα για το ξεκίνημα», είπε.

Ωστόσο, τονίζει ότι η Neuralink είναι κάτι περισσότερο από τον ιδιοκτήτη της και ισχυρίζεται ότι δεν τη θεωρεί «συσκευή του Elon Musk». Το αν ο υπόλοιπος κόσμος το βλέπει έτσι – ειδικά δεδομένου του ολοένα και πιο αμφιλεγόμενου ρόλου του στην κυβέρνηση των ΗΠΑ – μένει να φανεί. Όμως αυτό που δεν αμφισβητείται είναι ο αντίκτυπος που είχε η συσκευή στη ζωή του Noland.

«Αυτό θα πρέπει να είναι αδύνατο»

Όταν ο Noland ξύπνησε από τη χειρουργική επέμβαση στην οποία τοποθετήθηκε το εμφύτευμα, είπε ότι αρχικά ήταν σε θέση να ελέγξει εναν κέρσορα σε μια οθόνη σκεπτόμενος να κουνήσει τα δάχτυλά του.

«Ειλικρινά δεν ήξερα τι να περιμένω – ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία», είπε.

Όμως καθώς είδε την λειτουργία των νευρώνων του να απεικονίζεται σε μια οθόνη – καθον χρόνο περιστοιχιζόταν από ενθουσιασμένους υπαλλήλους της Neuralink – είπε οτι «τότε συνειδητοποίησα ότι μπορούσα να ελέγξω τον υπολογιστή μου μόνο με τις σκέψεις μου».

Και  – ακόμα καλύτερα – με την πάροδο του χρόνου η ικανότητά του να χρησιμοποιεί το εμφύτευμα έχει αυξηθεί σε σημείο που μπορεί πλέον να παίζει σκάκι και βιντεοπαιχνίδια.

«Μεγάλωσα παίζοντας παιχνίδια», είπε – προσθέτοντας ότι ήταν κάτι που «έπρεπε να το αφήσει» όταν έμεινε ανάπηρος. «Τώρα κερδίζω τους φίλους μου στα παιχνίδια, κάτι που πραγματικά δεν θα έπρεπε να είναι δυνατό, αλλά είναι», συμπλήρωσε.

Η περίπτωση του Noland είναι μια ισχυρή επίδειξη των δυνατοτήτων της τεχνολογίας να αλλάξει ζωές – αλλά μπορεί να υπάρχουν και μειονεκτήματα. «Ένα από τα κύρια προβλήματα είναι η ιδιωτικότητα», δήλωσε ο Anil Seth, καθηγητής Νευροεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Sussex.

«Όταν εξάγουμε τη δραστηριότητα του εγκεφάλου μας, τότε επιτρέπουμε κατά κάποιο τρόπο πρόσβαση σε αυτό που κάνουμε, αλλά ενδεχομένως και σε αυτό που σκεφτόμαστε, σε αυτό που πιστεύουμε και σε αυτό που νιώθουμε», είπε στο BBC. «Από τη στιγμή που υπάρχει  πρόσβαση σε πράγματα μέσα στο κεφάλι μας, δεν υπάρχει κανένα άλλο εμπόδιο στην προσωπική μας ιδιωτικότητα».

Όμως αυτά δεν είναι ανησυχίες για τον Noland – αντίθετα θέλει να δει τις εταιρείες να προχωρούν περισσότερο όσον αφορά το τι μπορούν να κάνουν. Είπε στο BBC ότι ήλπιζε πως η συσκευή θα μπορούσε τελικά να του επιτρέψει να ελέγξει την αναπηρική του καρέκλα ή ακόμα και ένα φουτουριστικό ανθρωποειδές ρομπότ. Ακόμη και με την τεχνολογία στην τρέχουσα, πιο περιορισμένη κατάσταση της, δεν ήταν όλα ομαλά όμως. Κάποια στιγμή, ένα πρόβλημα με τη συσκευή τον έκανε να χάσει εντελώς τον έλεγχο του υπολογιστή του, όταν αποσυνδέθηκε μερικώς από τον εγκέφαλό του.

«Αυτό ήταν πραγματικά ανησυχητικό – για να πω το ελάχιστο. Δεν ήξερα αν θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω ξανά το Neuralink» είπε. Η σύνδεση επιδιορθώθηκε – και στη συνέχεια βελτιώθηκε – όταν οι μηχανικοί προσάρμοσαν το λογισμικό, αλλά τόνισε μια ανησυχία που εκφράζεται συχνά από ειδικούς σχετικά με τους περιορισμούς της τεχνολογίας.

Μεγάλες μπίζνες

Η Neuralink είναι μόνο μία από τις πολλές εταιρείες που διερευνούν πώς να αξιοποιήσουν ψηφιακά τη δύναμη του εγκεφάλου μας. Η Synchron είναι μια τέτοια εταιρεία, η οποία λέει ότι η συσκευή της Stentrode που στοχεύει να βοηθήσει άτομα με νόσο του κινητικού νευρώνα, απαιτεί μια λιγότερο επεμβατική χειρουργική επέμβαση για την εμφύτευση. Αντί να απαιτείται ανοιχτή χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο, το εμφύτευμα τοποθετείται στη σφαγίτιδα φλέβα ενός ατόμου (στο λαιμό) και στη συνέχεια μετακινείται στον εγκέφαλό του μέσω αυτού του αιμοφόρου αγγείου. Όπως και αυτή της Neuralink, η συσκευή τελικά συνδέεται με την κινητική περιοχή του εγκεφάλου.

«Η συσκευή ενεργοποιείται όταν κάποιος σκέφτεται να κουνήσει ή όχι το δάχτυλό του», δήλωσε η επικεφαλής τεχνολογίας Riki Bannerjee. «Με το να μπορεί κανείς να εντοπίσει αυτές τις διαφορές μπορεί να δημιουργήσει αυτό που ονομάζουμε ψηφιακό κινητικό παράγωγο», συνεχίζει.

Αυτό το παράγωγο στη συνέχεια μετατρέπεται σε σήματα υπολογιστή, που αυτή τη στιγμή χρησιμοποιείται από 10 άτομα. Ένα τέτοιο άτομο, που δεν ήθελε να χρησιμοποιηθεί το επώνυμό του, είπε στο BBC ότι ήταν ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που χρησιμοποίησε τη συσκευή με τα ακουστικά Vision Pro της Apple.

Ο Mark είπε ότι αυτό του επέτρεψε ουσιαστικά να κάνει διακοπές σε απομακρυσμένες τοποθεσίες – από το να στέκεται δίπλα σε καταρράκτες στην Αυστραλία μέχρι να περπατά στα βουνά της Νέας Ζηλανδίας. «Μπορώ να φανταστώ στο μέλλον έναν κόσμο όπου αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε  πραγματικά να κάνει τη διαφορά για κάποιον που έχει αυτή ή οποιαδήποτε παράλυση», είπε.

Όμως για τον Noland υπάρχει μια προειδοποίηση με το τσιπ Neuralink του – συμφώνησε να συμμετάσχει σε μια μελέτη που θα διαρκέσει έξι χρόνια. Μετά τη λήξη της το μέλλον είναι λιγότερο σαφές. Ό,τι κι αν του συμβεί πάντως, πιστεύει ότι η εμπειρία του μπορεί απλά να ξύνει την επιφάνεια αυτού που μια μέρα θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα. «Γνωρίζουμε τόσο λίγα για τον εγκέφαλο και αυτή η τεχνολογία μας επιτρέπει να μάθουμε πολλά περισσότερα», είπε.

Πηγή: BBC News