Ουκρανία: O διπλωμάτης διευθυντής της CIA με τον ρόλο κλειδί

Ο Γουίλιαμ Μπερνς, διευθυντής της CIA από τον Μάρτιο του 2021, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα μνημονεύεται ως «άγριος Μπιλ», όπως έμεινε στην ιστορία ο Γουίλιαμ Ντόνοβαν, μακρινός προκάτοχος του Μπερνς ως διευθυντής του Γραφείου Στρατηγικών Υπηρεσιών, της υπηρεσίας που ιδρύθηκε εν μέσω του B΄ Παγκόσμιου Πολέμου και μετεξελίχθηκε, μετά από το τέλος της σύρραξης, στην Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ.

Αυτό, ωστόσο, δεν αλλάζει το γεγονός πως ο αφανής -«μετριοπαθής», όπως τον χαρακτηρίζει ο Ντέιβιντ Ιγκνέσιους, αρθρογράφος της Washington Post– Γουίλιαμ Μπερνς ηγήθηκε με σθένος μιας ομάδας της CIA στην Ουκρανία από τότε που ο Πούτιν διέταξε τα στρατεύματά του να εισβάλουν στη χώρα πριν από σχεδόν μία τριετία.

Τον προηγούμενο μήνα ο Μπερνς μετέβη στην Ουκρανία για 14η φορά. Κατά την παραμονή στη χώρα συναντήθηκε και με τον πρόεδρο της χώρας Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Κίεβο. Τα ταξίδια του αρχικατασκόπου των ΗΠΑ συνήθως είναι μυστικά, ωστόσο αυτήν τη φορά ο ουκρανός πρόεδρος κοινοποίησε μια φωτογραφία τους να ανταλλάσσουν χειραψία: «Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτού του πολέμου, είχαμε πολλές συναντήσεις και είμαι βαθιά ευγνώμων για τη βοήθειά του. Δεν αποκαλύπτουμε μυστικά, αλλά βρισκόμαστε σε επαφή» έγραψε ο Ζελένσκι.

Η σύρραξη στην Ουκρανία, «υπήρξε πολλές απόψεις ένας πόλεμος του Μπερνς, περισσότερο από όσο υπήρξε για οποιονδήποτε άλλο αξιωματούχο των ΗΠΑ», σχολιάζει από την πλευρά του ο Ντέιβιντ Ιγκνέσιους. Πράγματι, ο διευθυντής της CIA προειδοποίησε το Κίεβο και όλον τον κόσμο για τις προθέσεις του Κρεμλίνου, κοινοποιώντας εξαιρετικά ευαίσθητες πληροφορίες που είχαν συλλέξει οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών ενώ αξιωματικοί της CIA παρέμειναν στην Ουκρανία μετά από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, ακόμη και μετά από την αναχώρηση των διπλωματών και του στρατιωτικού προσωπικού των ΗΠΑ. Εκτοτε βρίσκονται συνεχώς στο πεδίο, συνδράμοντας τους Ουκρανούς με χρήσιμες πληροφορίες κυρίως όσον αφορά τις θέσεις των ρωσικών δυνάμεων.

Σε ένα βαθύτερο επίπεδο ο Γουίλιαμ Μπερνς ενεπλάκη σε μια «μάχη πληροφοριών» με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, γράφει ο αμερικανός αρθρογράφος, θυμίζοντας πως ο διευθυντής της CIA πρώτη φορά τον ρώσο πρόεδρο τον συνάντησε πριν από μία εικοσαετία, ως πρέσβης των ΗΠΑ στη Μόσχα.

Ο Πούτιν είναι «ένας αυτοκράτορας που δεν είναι εντελώς ντυμένος», είχε γράψει ο Μπερνς σε υπόμνημά του προς την Ουάσιγκτον το 2007 ενώ στα απομνημονεύματά του το 2019 περιέγραψε με εξαιρετικό τρόπο τον επικεφαλής του Κρεμλίνου: «Η εκφοβιστική αύρα του Πούτιν συχνά διαψεύδεται από τους ελεγχόμενους τρόπους του, τον προσαρμοστικό τόνο και το σταθερό του βλέμμα. Χαλαρώνει και φαίνεται βαριεστημένος εάν δεν τον απασχολεί το θέμα… και καταφεύγει στον σαρκασμό ή στον εκφοβισμό όποτε αισθάνεται πιεσμένος».

Ο Μπερνς είχε προβλέψει τη σύρραξη που εξακολουθεί να μαίνεται στην Ουκρανία από το 2008, ωστόσο ο πόλεμος εξελίχθηκε με τρόπο εντελώς απρόβλεπτο, κυρίως για τη Ρωσία, η οποία, σύμφωνα με τη CIA, έχει χάσει περισσότερους από 700.000 άνδρες κατά την τελευταία τριετία, 10 φορές περισσότερους από όσους έχασε στο Αφγανιστάν μέσα σε μια δεκαετία. Οσο για τη συνέχεια, σύμφωνα με τον Γουίλιαμ  Μπερνς υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες ο Πούτιν να είναι έτοιμος για οποιαδήποτε συμφωνία που δεν θα ισοδυναμεί με συνθηκολόγηση της Ουκρανίας.

«Ψηλός, με γκρίζα μαλλιά, ακαταμάχητα σεμνός, ο Μπερνς υπήρξε ένας εξαιρετικός διευθυντής της CIA», κρίνει ο αμερικανός δημοσιογράφος. «Υπήρξε διπλωμάτης καριέρας που συχνά περιγράφεται ως ο καλύτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ της γενιάς του. Αλλά ο συνδυασμός αυτοπεποίθησης και επιφυλακτικότητας ήταν ιδανικός για τη CIA. (Ο Μπερνς) μπορούσε να κάνει τη φράση “κοινός άνθρωπος” να ακούγεται συναρπαστική και, όπως έχω διαπιστώσει πολλές φορές, θα μπορούσε να φαίνεται αφοπλιστικά ειλικρινής χωρίς να λέει τίποτα αξιοσημείωτο».

Λίγο μετά από την επιστροφή του από την Ουκρανία, τον προηγούμενο μήνα, ο Ιγκνέσιους συναντήθηκε με τον Γουίλιαμ Μπερνς, στο γραφείο του δεύτερου στο αρχηγείο της CIA στο Λάνγκλεϊ της Βιρτζίνια. Η συζήτησή τους επικεντρώθηκε στην Ουκρανία, με τον Μπερνς να εξηγεί πως ταξίδευε τόσο συχνά στην εμπόλεμη χώρα, εν μέρει για να συναντάει τους πράκτορές του που επιχειρούσαν και εξακολουθούν να επιχειρούν ακόμα στο πεδίο. Εφτανε αεροπορικώς στην Πολωνία ενώ στη συνέχεια έπαιρνε το τρένο για να φτάσει έπειτα από δώδεκα ώρες στο Κίεβο, όπου συναντιόταν με τον Ζελένσκι, τους στρατηγούς του και τους επικεφαλής των ουκρανικών υπηρεσιών πληροφοριών, πριν μεταβεί στην πρώτη γραμμή.

Περί των όλων όσα συνάντησε στα διάφορα μέτωπα της Ουκρανίας ο Γουίλιαμ Μπερνς δημοσίως αναφέρθηκε τον περασμένο Μάρτιο, μιλώντας στο Κογκρέσο, με στόχο να πείσει τα μέλη του για την ανάγκη συνέχισης της στρατιωτικής αρωγής της εμπόλεμης χώρας. Αναφερθείς στη μάχη της Αβντιίβκα, πόλη-σύμβολο της ουκρανικής αντίστασης στο Ντονμπάς η οποία έπεσε, τελικά, στα χέρια των Ρώσων πέρυσι τον Φεβρουάριο, είχε σημειώσει, μεταξύ άλλων, πως «το θέμα δεν είναι ότι δεν πολέμησαν με θάρρος και επιμονή, είναι ότι τους τελείωσαν τα πυρομαχικά». Τελικά ο κυβέρνηση Μπάιντεν έλαβε το πράσινο φως για να συνεχίσει να προμηθεύει τους Ουκρανούς με οπλικά συστήματα και λοιπό πολεμικό υλικό. Ομως πλέον οι μέρες του Γουίλιαμ Μπερνς στη CIA είναι μετρημένες και όταν εγκαταλείψει τη θέση του, «κανείς στην κυβέρνηση Τραμπ δεν θα μπορεί να υποστηρίξει την Ουκρανία με την ίδια εμπειρία και αποφασιστικότητα», σημειώνει ο Ιγκνέσιους στο άρθρο του.

Ομως το πιο συγκλονιστικό όσον αφορά τον πόλεμο είναι το ότι ο Μπερνς είχε αντιληφθεί ότι αργά ή γρήγορα θα ξεσπούσε από τότε που εκτελούσε χρέη πρέσβη στη Μόσχα: όταν επέδωσε τα διαπιστευτήριά του στον ρώσο πρόεδρο το 2005, ο Πούτιν τον είχε προειδοποιήσει πως «εσείς οι Αμερικανοί πρέπει να ακούτε περισσότερο. Δεν μπορείτε πια να κάνετε ό,τι θέλετε». Και έπειτα από μία τριετία ο επικεφαλής του Κρεμλίνου κατέστη ακόμη πιο σαφής, σημειώνοντας πως «κανένας ρώσος ηγέτης δεν θα μπορούσε να μείνει αδρανής ενόψει των βημάτων για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Αυτό θα ήταν μια εχθρική ενέργεια προς τη Ρωσία», είχε πει τότε ο Πούτιν. «Δεν γνωρίζετε ότι η Ουκρανία δεν είναι καν μια πραγματική χώρα;», είχε προσθέσει.

Την ίδια άποψη ο επικεφαλής του Κρεμλίνου την επανέλαβε στον Μπερνς κατά τη διάρκεια συνάντησής τους το 2014, μετά από την αιματηρή εξέγερση στην πλατεία Μαϊντάν και την κρυφή εισβολή του Πούτιν στην Κριμαία. «Μην αυταπατάστε», προειδοποίησε ο Πούτιν τον Μπερνς, ο οποίος είχε αναλάβει πλέον χρέη αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ. «Και εσείς δεν πρέπει να αυταπατάστε», απάντησε ευθαρσώς ο Μπερνς. «Καταφέρατε να δημιουργήσετε μια ακόμη ισχυρότερη αίσθηση ουκρανικού εθνικισμού σε σχέση με εκείνη που προϋπήρχε».

Ο Μπερνς συνόψισε την άποψη του ρώσου προέδρου και πέρυσι, κατά την ακρόασή του στο Κογκρέσο: «Νομίζω ότι ο Πούτιν, και τον έχω ακούσει να το λέει πολλές φορές στο παρελθόν, πιστεύει ότι η Ουκρανία δεν είναι πραγματική χώρα, ότι είναι αδύναμη και διχασμένη. Και αυτό που έκαναν οι Ουκρανοί είναι να αποδείξουν ότι οι πραγματικές χώρες αντεπιτίθενται».

«Τα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα εστιάζουν συχνά στο ζήτημα της πίστης», γράφει, ολοκληρώνοντας το άρθρο του ο Ιγκνέσιους, ο οποίος πέρα από καταξιωμένος αρθρογράφος είναι επίσης συγγραφέας δώδεκα κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων. «Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ετών του στη CIA, ο Μπερνς ήταν ο σταθερός αρχηγός της μυστικής, επιτόπιας αρωγής στην Ουκρανία από τις ΗΠΑ. Στάθηκε στο πλευρό της Ουκρανίας και των δικών του πρακτόρων στο μέτωπο. Το κεφάλαιο αυτής της ιστορίας που αφορά την προδοσία, εάν υπάρξει, θα αρχίσει αφού ο Μπερνς αποχωρήσει σύντομα από το γραφείο του στον έβδομο όροφο (του αρχηγείου της CIA)».

. . .