Ολοκαύτωμα: Ψηφιοποιήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά αρχεία

Ενα από τα μεγαλύτερα αρχεία του Ολοκαυτώματος στον πλανήτη γίνεται διαδικτυακά προσβάσιμο για πρώτη φορά, ύστερα από τρία χρόνια ψηφιοποίησης μεγάλου μέρους της συλλογής του, σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του βρετανικού Guardian.

Οπως ανακοινώθηκε στις 27 Ιανουαρίου, Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος, η νέα διαδικτυακή πλατφόρμα της Βιβλιοθήκης Wiener γα το Ολοκαύτωμα περιλαμβάνει περισσότερα από 150.000 αντικείμενα τα οποία συλλέγονται εδώ και εννέα δεκαετίες. Οι χρήστες μπορούν να δουν επιστολές, φυλλάδια και φωτογραφίες που καταγράφουν την άνοδο του φασισμού στη Βρετανία και την Ευρώπη.

Ο διευθυντής της βιβλιοθήκης, Δρ. Τόμπι Σίμπσον, αναφέρει στον Guardian ότι το έργο της ψηφιοποίησης βρισκόταν στα σκαριά για περισσότερα από 10 χρόνια, και ελπίζει ότι με τη διαδικτυακή του μορφή θα βρει ένα νέο κοινό μελετητών και θα μετατραπεί σε έναν «νέο τρόπο κατάθεσης μαρτυρίας».

Από τα πιο συναρπαστικά αντικείμενα της συλλογής είναι τα «Tarnschriften» («κρυπτογραφημένα μηνύματα») – μια μορφή αντιφασιστικής δράσης μέσα σε καθημερινά είδη, όπως σαμπουάν σε σκόνη και φύλλα τσαγιού. Κρυμμένα μέσα σε αποσκευές και διακινούμενα λαθραία μέσω των συνόρων, τα μηνύματα αυτά ήταν ένας από τους ελάχιστους τρόπους ενημέρωσης των γερμανών πολιτών για τις αγριότητες των Ναζί.

«Πρόκειται για καμουφλαρισμένα αντιναζιστικά φυλλάδια, που είχαν στόχο να περάσουν εντός Γερμανίας, καθώς οι πολίτες δεν είχαν πρόσβαση σε τέτοιου είδους υλικό», λέει ο Σίμπσον. «Η μεταφορά τους ήταν άκρως επικίνδυνη, καθώς αν οι ναζί ανακάλυπταν κάποιον να μεταφέρει αντιναζιστικό υλικό, τον ξυλοκοπούσαν και τον συνελάμβανε η Γκεστάπο».

Σύμφωνα με τον Σίμπσον, οι κρυπτογραφήσεις ήταν ιδιαίτερα περίτεχνες. «Σε μία χαρακτηριστική περίπτωση, το κείμενο βρισκόταν εντός οδηγιών περιποίησης ενός κάκτου», εξηγεί. Η ελπίδα των μεταφορέων τους, ήταν ότι σε περίπτωση έρευνας των αποσκευών, οι ελεγκτές θα προσπερνούσαν τα κείμενα χωρίς να αντιληφθούν το περιεχόμενό τους.

Κάθε χρόνο η Βιβλιοθήκη Wiener λαμβάνει περίπου 50 συλλογές, οι οποίες κυμαίνονται από μεμονωμένες επιστολές επιζώντων, μέχρι ολόκληρα αρχεία – όπως τα δεκάδες κουτιά υλικού που έλαβε από την Εβραϊκή Επιτροπή για την Αρωγή στο Εξωτερικό, μια οργάνωση που βοηθούσε εκτοπισμένους. Η διαδικασία ψηφιοποίησης έδωσε στο μουσείο την ευκαιρία να επανεξετάσει υλικό που διέθετε εδώ και καιρό, αποκαλύπτοντας ιστορίες ανέγγιχτες για δεκαετίες.

Η συλλογή περιλαμβάνει και αντικείμενα που καλύπτουν τις δραστηριότητες βρετανών φασιστών –όπως ο διαβόητος πρώην βουλευτής των Εργατικών, Οσβαλντ Μόουσλι, ο οποίος ίδρυσε φασιστικό κόμμα στα πρότυπα των ναζί στη Βρετανία της δεκαετίας του 1930– και αντιφασιστικών οργανώσεων, που πολέμησαν τις ακροδεξιές απειλές στη χώρα, πριν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το αρχείο περιλαμβάνει και αντικείμενα από τη μοναδική περιοχή βρετανικού εδάφους υπό ναζιστική κατοχή στη διάρκεια του πολέμου – τα νησιά Γκέρνσι και Τζέρσι της Μάγχης, τα οποία οι Γερμανοί κατέλαβαν στις 30 Ιουνίου 1941, και η βρετανική κυβέρνηση δεν θεωρούσε στρατηγικής σημασίας ώστε να τα υπερασπισθεί. Η διαδικτυακή βιβλιοθήκη διαθέτει μια κάρτα ανταμοιβής ενός διοικητή των Ναζί στο Τζέρσι, σε όποιον προσέφερε πληροφορίες για τους αντιστασιακούς.

Ενα από τα ψηφιοποιημένα αντικείμενα που ξεχωρίζουν, είναι ένα βιβλίο καταγραφής ονομάτων εβραίων προσφύγων από τα γραφεία της ταχυδρομικής εταιρείας Τόμας Κουκ – η οποία ήταν η μόνη που μετέφερε επιστολές Βρετανών σε συγγενείς τους σε περιοχές που κατείχαν οι Ναζί, μέσω μιας εικονικής διεύθυνσης γραφείων της στην Πορτογαλία.

Οσοι επιχειρούσαν να βγάλουν τις αποσκευές τους από την κατεχόμενη Ευρώπη, τις έστελναν πρώτα στο γραφείο της Τόμας Κουκ στη Λισσαβόνα, όπου καταγράφονταν τα στοιχεία των κατόχων τους. Το βιβλίο καταγραφής περιέχει τα στοιχεία εκατοντάδων εβραίων προσφύγων που χρησιμοποιούσαν διαδρομές διαφυγής από την Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη, μέσω των Πυρηναίων και της Ιβηρικής χερσονήσου.

Με τη διαδικασία ψηφιοποίησης των αρχείων, το συγκεκριμένο βιβλίο καταγραφής προσφέρει εύκολα προσβάσιμες πληροφορίες για όσους αναζητούν μέλη της οικογένειάς τους που ίσως διέφυγαν μέσω αυτής της διαδρομής. Απόγονοι εβραίων προσφύγων μπορούν έτσι να αντλήσουν πληροφορίες σχετικά με τη μοίρα των προγόνων τους, ιχνηλατώντας στοιχεία που ήταν χαμένα.

Η Βιβλιοθήκη Wiener ιδρύθηκε πριν από 90 χρόνια από τον δρα. Αλφρεντ Βιένερ, ο οποίος ξεκίνησε καμπάνιες εναντίον του ναζισμού στις δεκαετίες του 1920 και 1930, και συγκέντρωνε στοιχεία για πράξεις αντισημιτισμού και διώξεων εναντίον Εβραίων στη Γερμανία. Αρχικά ονομαζόταν Εβραϊκό Κεντρικό Γραφείο Πληροφοριών και είχε έδρα το Αμστερνταμ, πριν μετακομίσει στο Λονδίνο το 1938. Είναι η παλαιότερη στον κόσμο και η μεγαλύτερη στη Βρετανία συλλογή πρωτότυπου αρχειακού υλικού για τη ναζιστική εποχή και το Ολοκαύτωμα.

. . .