Οι κορυφαίες τράπεζες του κόσμου «ξεπλένουν» τον ρόλο τους στην καταστροφή του Αμαζονίου

Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Ιδρύματα φέρεται να έχουν δώσει δισεκατομμύρια δολάρια σε εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου που συμμετέχουν σε έργα που βλάπτουν τα τροπικά δάση.

…

Πέντε από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου κάνουν «greenwashing» τον ρόλο τους στην καταστροφή του Αμαζονίου, σύμφωνα με έκθεση που δείχνει ότι οι περιβαλλοντικές και κοινωνικές κατευθυντήριες γραμμές τους αποτυγχάνουν να καλύψουν περισσότερο από το 70% του τροπικού δάσους.

Τα ιδρύματα εμφανίζονται να έχουν παράσχει δισεκατομμύρια δολάρια χρηματοδότησης σε εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου που συμμετέχουν σε έργα που επηρεάζουν τον Αμαζόνιο, αποσταθεροποιούν το κλίμα ή προσβάλλουν τη γη και τα μέσα διαβίωσης των αυτοχθόνων πληθυσμών.

Οι τράπεζες λένε ότι ακολουθούν ηθικές πολιτικές που συμβάλλουν στην προστασία των ανέπαφων δασών, εστιών βιοποικιλότητας, γηγενών περιοχών και φυσικών καταφυγίων. Ωστόσο, η έρευνα λέει ότι βρήκε γεωγραφικούς και τεχνικούς περιορισμούς στην ικανότητά τους να παρακολουθούν και να επιτυγχάνουν αυτούς τους στόχους.

…

Η έκθεση εκπονήθηκε από την οργάνωση φύλακα Stand.earth και το Συντονιστικό Όργανο των Ιθαγενών Οργανώσεων της Λεκάνης του Αμαζονίου (COICA). Οι οργανισμοί χαρτογράφησαν την έκταση των δεσμεύσεων της Περιβαλλοντικής και Κοινωνικης Διακυβέρνησης (ESG) πέντε κορυφαίων χρηματοδοτών φορέων εκμετάλλευσης ορυκτών καυσίμων στη βιομάζα της Νότιας Αμερικής. Αυτές οι τράπεζες – η Citibank, η JPMorgan Chase, η Itaú Unibanco, η Santander και η Bank of America – έχουν χορηγήσει συνολικά  περισσότερα από τα μισά δάνεια σε εταιρείες σε αυτόν τον τομέα.

Η ανάλυση διαπίστωσε ότι κατά μέσο όρο, το 71% του Αμαζονίου δεν προστατεύεται αποτελεσματικά από τις πολιτικές διαχείρισης κινδύνου των πέντε τραπεζών για την κλιματική αλλαγή, τη βιοποικιλότητα, τη δασική κάλυψη και τα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών και των τοπικών κοινοτήτων.

Τα κενά κυμαίνονταν σημαντικά από εταιρεία σε εταιρεία. Στο ένα άκρο του φάσματος βρίσκεται η JPMorgan Chase, της οποίας η προστασία της βιοποικιλότητας, λένε οι συντάκτες της έκθεσης, ισχύει μόνο για μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco που καλύπτουν μόλις το 2% του Αμαζονίου και σε κάθε περίπτωση, είναι απίθανο να ληφθούν υπόψη για εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Από τη θετική πλευρά, η μελέτη επαίνεσε τη βρετανική τράπεζα HSBC, η οποία κάποτε ήταν σημαντικός χρηματοδότης καταστροφικών έργων στην περιοχή, αλλά δεν έχει παράσχει καμία χρηματοδότηση από τότε που υιοθέτησε μια πολιτική αποκλεισμού 100% του Αμαζονιου τον Δεκέμβριο του 2022.

«Μέχρι στιγμής, η HSBC είναι πιστή στον λόγο της», δήλωσε η Angeline Robertson, η κύρια συγγραφέας της έκθεσης. «Αυτό δείχνει ότι μπορεί να γίνει και έγινε, ακόμη και από μια εταιρεία που είχε μεγάλο μερίδιο στην περιοχή».

Ορισμένες τράπεζες υποστηρίζουν ότι διαδραματίζουν θετικό ρόλο ενθαρρύνοντας τις εξορυκτικές βιομηχανίες να υιοθετήσουν πιο υπεύθυνες πολιτικές. Ωστόσο, σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, ενώ οι συμφωνίες τραπεζικών δανείων περιλαμβάνουν μακροπρόθεσμες σχέσεις και πιθανή επιρροή, η πλειονότητα της χρηματοδότησης από τις μεγάλες πέντε έρχεται με τη μορφή κοινοπρακτικών ομολόγων γενικού εταιρικού σκοπού. Αυτά τα ομόλογα, που αποτελούν συνήθη πρακτική, είναι για ευρέως καθορισμένους σκοπούς και απαιτούν ελάχιστη ή καθόλου παρακολούθηση μετά την υπογραφή της συμφωνίας. Αυτό δυνητικά καθιστά δύσκολη την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών δέουσας επιμέλειας για συγκεκριμένα περιβαλλοντικά ή κοινωνικά ζητήματα.

Η ισπανική τράπεζα Santander – ο μεγαλύτερος χρηματοδότης πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ευρώπης στον Αμαζόνιο και τέταρτος μεγαλύτερος παγκοσμίως με σχεδόν 1,4 δισ. δολάρια σε άμεση χρηματοδότηση μεταξύ 2009 και 2023 – έχει μια από τις πιο εκτεταμένες πολιτικές αποκλεισμού για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, που καλύπτει 16% του Αμαζονιου, αλλά η έκθεση δείχνει ότι το 85% των συναλλαγών της είναι με τη μορφή κοινοπρακτικών ομολόγων, τα οποία στερούνται διαφάνειας και μειώνουν την ευθύνη της τράπεζας ως συνεισφέρουσας, στις δυσμενείς επιπτώσεις.

Οι συγγραφείς εξέτασαν 560 συναλλαγές που αφορούσαν δραστηριότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου στον Αμαζόνιο  από 280 τράπεζες τα τελευταία 20 χρόνια χρησιμοποιώντας τη βάση δεδομένων Amazon Banks του Stand, για να προσδιορίσουν εάν οι δομές συναλλαγών που παρακάμπτουν τους κανόνες και τους ελέγχους της ESG είναι συνήθεις.

Διαπίστωσαν ότι δύο τράπεζες της Βόρειας Αμερικής, η Citibank και η JPMorgan Chase, έχουν διαθέσει τα περισσότερα κεφάλαια – 2,43 δις δολάρια και 2,42 δις δολάρια αντίστοιχα – σε εταιρείες που εκτελούν έργα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον Αμαζόνιο. Η JPMorgan Chase αποσύρθηκε πρόσφατα από το Equator Principles Association, το οποίο χρησιμεύει ως κοινή βάση για τα ιδρύματα για τη διαχείριση περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων κατά τη χρηματοδότηση έργων.

Ο τρίτος μεγαλύτερος χρηματοδότης τις τελευταίες δύο δεκαετίες είναι η Itaú Unibanco της Βραζιλίας, η οποία, σύμφωνα με την έκθεση, δεν έχει κανέναν περιορισμό ή έλεγχο που να ισχύει για τις δραστηριότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή. Η βάση δεδομένων δείχνει ότι έχει χρηματοδοτήσει έργα των Eneva, Frontera, Geopark, Petrobras, Petroquimica Comodoro Rivadavia και Transportadora de Gas del Perú.

Πέμπτη στη λίστα ήταν η Bank of America. Πέρυσι, ήταν ο νούμερο ένα χρηματοδότης πετρελαίου και φυσικού αερίου στον Αμαζόνιο και επέκτεινε το 99% των συναλλαγών με τη μορφή κοινοπρακτικών ομολόγων, λέει η έκθεση, πράγμα που σημαίνει ότι αυτές οι συμφωνίες δεν θα είχαν υποβληθεί απαραίτητα σε ενισχυμένο έλεγχο ESG.

Η έκθεση προτρέπει τις τράπεζες να υιοθετήσουν μια γεωγραφική εξαίρεση που θα καλύπτει όλες τις συναλλαγές που αφορούν τον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στον Αμαζόνιο. Οι συγγραφείς λένε ότι αυτό είναι απαραίτητο επειδή το τροπικό δάσος είναι η πιο σημαντική χερσαία δεξαμενή άνθρακα στον κόσμο και το σπίτι της βιοποικιλότητας, ωστόσο συνεχίζει να υποβαθμίζεται προς ένα σημείο χωρίς επιστροφή.

«Ζούμε κυριολεκτικά σε ένα τροπικό δάσος που καίγεται, τα ποτάμια μας είτε έχουν μολυνθεί είτε στεγνώνουν», δήλωσε η Fany Kuiru, γενική συντονίστρια της COICA. «Η μοίρα μας είναι η μοίρα σας: ο Αμαζόνιος είναι κρίσιμος για το μέλλον του πλανήτη μας. Οι τράπεζες προσπαθούν να ξεπλύνουν τα χέρια τους από την ευθύνη μέσω αόριστων πολιτικών, αλλά πρέπει να λογοδοτήσουν για τη ζημιά που προκαλούν τα χρήματά τους στους αυτόχθονες πληθυσμούς του Αμαζονίου και στη βιοποικιλότητα του τροπικού δάσους. Ούτε μια σταγόνα πετρελαίου του Αμαζονίου δεν έχει εξαχθεί με τη συγκατάθεση των αυτόχθονων πληθυσμών. Απαιτούμε από τις Citibank, JPMorgan Chase, Itaú Unibanco, Santander και Bank of America να τερματίσουν τη χρηματοδότηση πετρελαίου και φυσικού αερίου», συνεχίζει.

Από τότε που το Stand.earth ξεκίνησε την εκστρατεία Exit Amazon Oil and Gas, λέει η έκθεση, πολλές τράπεζες όπως η BNP Paribas, η Natixis, η ING και η Credit Suisse, έχουν υποσχεθεί να τερματίσουν τη χρηματοδότησή τους στο εμπόριο πετρελαίου από λιμάνια του Εκουαδόρ και του Περού, που καλύπτει μεγάλο μέρος του εμπορίου ορυκτών καυσίμων από τον Αμαζόνιο. Η HSBC και η Barclays έχουν επίσης εφαρμόσει ολοκληρωμένες πολιτικές γεωγραφικού αποκλεισμού.

Οι συγγραφείς λένε ότι θέλουν να συνεργαστούν με τους υπόλοιπους χρηματοδότες του πετρελαίου και του φυσικού αερίου του Αμαζονίου για να αυστηροποιήσουν τις πολιτικές ESG και να αποκλείσουν τα πετρελαϊκά έργα στο τροπικό δάσος από τα χαρτοφυλάκια τους.

Η Angeline Robertson δήλωσε ότι οι πέντε τράπεζες έχουν πολιτικές που «μοιάζουν πολύ συμβολικές, φαίνεται ότι αφορούν περισσότερο τον κίνδυνο για τη φήμη τους παρά τους κινδύνους των επιπτώσεων στο έδαφος». Όμως τόνισε ότι αυτό μπορεί να αλλάξει. «Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για τις τράπεζες να ανταποκριθούν επαρκώς και να ενσωματώσουν τον περιβαλλοντικό κίνδυνο στα χαρτοφυλάκια τους γιατί αυτό επιτάσσει το μέλλον. Καθώς η κλιματική αλλαγή και η απώλεια βιοποικιλότητας επικρέμαται πάνω μας, χρειαζόμαστε τις τράπεζες να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις για χάρη των πελατών τους και των δικών τους επιχειρηματικών συμφερόντων. Αυτό που παρουσιάζουμε εδώ είναι ένας απολογισμός και μια έκκληση για ευθύνη».

Συνεχίζει λέγοντας: «Προσπαθήσαμε να δώσουμε μια αίσθηση των αρνητικών επιπτώσεων στο έδαφος. Αυτή είναι μια προσπάθεια όχι μόνο για να αποκαλυφθεί το greenwashing  των τραπεζών, αλλά για να τεθούν οι φωνές μας στο επίκεντρο εκείνων που πλήττονται περισσότερο στον Αμαζόνιο».

Ορισμένοι στον χρηματοπιστωτικό κλάδο αμφισβητούν τη μεθοδολογία της έκθεσης, λέγοντας ότι δεν ήταν σκόπιμο να προστεθούν πολυετής χρηματοδότηση, πιστωτικές γραμμές, αναχρηματοδότηση και έμμεση χρηματοδότηση και στη συνέχεια να παρουσιαστεί αυτό το ποσό ως διοχετευθέν σε μια συγκεκριμένη ομάδα. Τα δάνεια γενικού εταιρικού σκοπού αποτελούν από καιρό τη συντριπτική πλειοψηφία των πιστωτικών αγορών, ειπαν και πρόσθεσαν οτι θα ήταν απαραίτητο να ρωτηθούν συγκεκριμένες εταιρείες εάν ή πώς χρησιμοποιείται αυτό το κεφάλαιο.

Αρκετές τράπεζες δήλωσαν ότι εφαρμόζουν τις κατευθυντήριες γραμμές ESG σε ομόλογα γενικού εταιρικού σκοπού.

Η Citibank είπε ότι είχε μια «περιεκτική πολιτική διαχείρισης επιχειρηματικών κινδύνων, η οποία περιγράφει τις προσδοκίες μας για τους πελάτες και μας οδηγεί να εφαρμόζουμε ενισχυμένη δέουσα επιμέλεια σχετικά με δραστηριότητες που εμπεριέχουν αυξημένους κινδύνους που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη βιοποικιλότητα, τους αυτόχθονες πληθυσμούς, τους κρίσιμους οικοτόπους, τις συγκρούσεις στην κοινότητα ή/και περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Συνεργαζόμαστε απευθείας με τους πελάτες για να αξιολογήσουμε τη δέσμευση, την ικανότητα, τις πολιτικές, τα συστήματα διαχείρισης και το προσωπικό τους για τη διαχείριση αυτών των συγκεκριμένων περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων». Η εταιρεία ενημέρωσε την πολιτική γεωργικών κινδύνων της το 2022.

Η JPMorgan Chase δήλωσε: «Υποστηρίζουμε τις θεμελιώδεις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων πληθυσμών, σε όλους τους κλάδους των δραστηριοτήτων μας και σε κάθε περιοχή του κόσμου στην οποία δραστηριοποιούμαστε. Η έκθεσή μας ESG για το 2023 αντικατοπτρίζει τις πολιτικές και τις πρακτικές μας όσον αφορά τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους καθώς και τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων των περιορισμών και των ευαίσθητων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Ο έλεγχος πελατών και συναλλαγών δεν περιορίζεται μόνο στη χρηματοδότηση των έργων».

Σχετικά με την απόφαση της JPMorgan Chase να αποχωρήσει από το Equator Principles Association, ένας εκπρόσωπος της πρόσθεσε ότι η συμμετοχή στην EPA «δεν ήταν απαραίτητη για να τηρούμε ανεξάρτητα τα καλύτερα  πρότυπα στην κατηγορία  διαχείρισης περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων» και ότι η εταιρεία θα παραμείνει ευθυγραμμισμένη με τις αρχές του οργανισμού.

Η Bank of America παρέπεμψε τον Guardian στο πλαίσιο της πολιτικής περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων της τράπεζας, το οποίο περιλαμβάνει «ενισχυμένη δέουσα επιμέλεια για συναλλαγές στις οποίες η πλειονότητα της χρήσης των εσόδων αποδίδεται σε προσδιορισμένες δραστηριότητες που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά μια περιοχή που χρησιμοποιείται ή παραδοσιακά διεκδικείται από μια αυτόχθονη κοινότητα».

Εκπρόσωπος της Santander δήλωσε: «Κατανοούμε πλήρως τη σημασία της προστασίας του Αμαζονίου και της υποστήριξης της βιώσιμης ανάπτυξης στην περιοχή. Όλες οι αποφάσεις χρηματοδότησης καθοδηγούνται από ένα αυστηρό πλαίσιο πολιτικής που έχει εγκριθεί από το διοικητικό μας συμβούλιο και οι δραστηριότητές μας ευθυγραμμίζονται με όλους τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς της περιοχής. Συμμετέχουμε επίσης ενεργά σε διάφορες πρωτοβουλίες του κλάδου για την προστασία της περιοχής και εργαζόμαστε προληπτικά με πελάτες, καθώς και με άλλες τράπεζες, κυβερνήσεις, ρυθμιστικές αρχές και άλλα ιδρύματα για να βοηθήσουμε στη βελτίωση των πρακτικών, αναγνωρίζοντας ότι αυτή είναι μια εξαιρετικά περίπλοκη πρόκληση που απαιτεί μια πολύπλευρη και πολυμερή απάντηση»

Η Itaú Unibanco είπε ότι λειτουργεί σύμφωνα με τις αρχές της Net Zero Banking Alliance και εργάζεται για στόχους απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα, συμπεριλαμβανομένου του τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου, στο πλαίσιο του Glasgow Financial Alliance for Net Zero. Εκπρόσωπος της δήλωσε: «Σε ό,τι αφορά το οικοσύστημα του Αμαζονίου, η τράπεζα εργάζεται για να μειώσει την αποψίλωση των δασών στην περιοχή παρακολουθώντας τους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και κλιματικούς κινδύνους, με γνώμονα τις βέλτιστες πρακτικές στη διεθνή αγορά».

Πηγή: The Guardian