Οι θέσεις της Ελληνικής HPV Εταιρείας για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

Tο τελευταίο χρονικό διάστημα υπήρξαν εξελίξεις ως προς τις αποφάσεις της Πολιτείας -μέσω εφαρμογής του Εθνικού Προγράμματος για την Πρόληψη «Σπύρος Δοξιάδης»- όσον αφορά στην προσπάθεια για πρόληψη ή και εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας στην χώρα μας.



Η δημοσίευση των σχετικών Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ), η έναρξη και κατά ένα μέρος η εφαρμογή του Προγράμματος ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ του Υπουργείου Υγείας, με Δράσεις για την πρόληψη των καρκίνων μαστού, τραχήλου και παχέος εντέρου, ανοίγει επιτέλους μια προοπτική για εφαρμογή και στην Ελλάδα οργανωμένων Εθνικών Προγραμμάτων Προσυμπτωματικού Ελέγχου. Παρ’ όλον ότι οι εξελίξεις αυτές είναι βεβαίως κατ’ ουσίαν θετικές, υπάρχουν εν τούτοις αρκετά θέματα αμφιλεγόμενα και ασαφή.



Για τους λόγους αυτούς, όσον αφορά στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, καθίσταται σαφές ότι η άμεσα ενδιαφερόμενη Ελληνική Εταιρεία Πρόληψης και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV) [Ελληνική HPV Εταιρεία] έχει λάβει θέση επί των θεμάτων αυτών. Το Διοικητικό Συμβούλιο και η Συμβουλευτική Επιτροπή της Ελληνικής HPV Εταιρείας συνέταξαν ένα ΚΕΙΜΕΝΟ ΘΕΣΕΩΝ της Εταιρείας επί όλων αυτών των θεμάτων, το οποίο απεστάλη στον Υπουργό Υγείας κ. Γεωργιάδη, στην Αν. Υπουργό Υγείας κα Αγαπηδάκη, καθώς και στον εκπρόσωπο του Γραφείου του Π.Ο.Υ. στην Ελλάδα Dr João Breda.



Οι θέσεις αυτές παρατίθενται παρακάτω:



1. Είναι πολύ θετική η δωρεάν εφαρμογή του HPV-εμβολιασμού σε κορίτσια και αγόρια >9 ετών στην Ελλάδα. Αναγκαία η επέκταση της δωρεάν χορήγησης σε ενήλικες έως 26  ετών και η επέκταση της ένδειξης εμβολιασμού – χωρίς αποζημίωση – και σε ενήλικες έως 45  ετών.



2. Η εμβολιαστική κάλυψη μέχρι σήμερα είναι χαμηλή και αρκετά μακριά από τον επιδιωκόμενο στόχο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ), δηλ. να έχει εμβολιαστεί μέχρι το 2030 το 90% των κοριτσιών <15 ετών.



3. Αναγκαία η λήψη μέριμνας εκ μέρους της Πολιτείας για την υποχρεωτική, κατά τον εμβολιασμό, ηλεκτρονική συμπλήρωση του Μητρώου Εμβολιασμών και του Ηλεκτρονικού Βιβλιαρίου Υγείας Παιδιού.  



4. Αναγκαία η επίσημη, εκ μέρους της Πολιτείας, σωστή ενημέρωση του ευρέος κοινού και ιδιαίτερα των γονέων και των εφήβων για την σημασία και τα πολλαπλά οφέλη του HPV  εμβολιασμού, με στοχευμένες προσπάθειες επικοινωνίας και προβολής για την προώθησή του.



5. Αναγκαία η πλήρης συμμόρφωση προς τις πρόσφατες συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης για την επίτευξη του στόχου του ΠΟΥ και της ΕΕ.



6. Είναι πολύ θετική η επιδίωξη εφαρμογής ενός λεγόμενου Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου για καρκίνο τραχήλου μήτρας για πρώτη φορά στην Ελλάδα,  και μάλιστα με ψηφιακή υποστήριξη.



7. Το αναφερόμενο, βέβαια, σήμερα ως Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου είναι μόνο μια ΔΡΑΣΗ Δημόσιας Υγείας, με περιορισμένη διάρκεια και περιορισμένη χρηματοδότηση.  



8. Στο πλαίσιο αυτής της Δράσης, είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί μέχρι το 2030 ο επιδιωκόμενος στόχος του ΠΟΥ και της ΕΕ, δηλ. να συμμετάσχει μέχρι το 2030 σε προσυμπτωματικό έλεγχο με HPV DNA testing το 70-90% των επιλέξιμων γυναικών.



9. Λόγω της συνεχώς αυξανόμενης εμβολιαστικής κάλυψης, δεν φαίνεται να πληρούνται πλέον τα κριτήρια για ένδειξη εφαρμογής ενός Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου για καρκίνο τραχήλου μήτρας σε νέες γυναίκες (τουλάχιστον <25 ετών).



10. Σε ένα μελλοντικό πλήρες Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου για καρκίνο τραχήλου μήτρας είναι σκόπιμο να ενσωματωθεί η αποδεκτή από τον ΠΟΥ και την ΕΕ μέθοδος της αυτοδειγματοληψίας (self-sampling) για την διενέργεια HPV DNA testing. 



11. Δεν πρέπει να αποκλειστούν οι Μαίες από την δυνατότητα λήψης των κολποτραχηλικών επιχρισμάτων από τις γυναίκες για διενέργεια HPV DNA test. 



12. Η εφαρμογή της αυτοδειγματοληψίας (self-sampling) για τις γυναίκες που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές είναι πιο αποτελεσματική, αποδεκτή και φθηνή, σε σύγκριση με την αποστολή των Κινητών Μονάδων Υγείας.  



13. Δεν είναι σαφής ο ρόλος (αν υπάρχει) της κάθε ΥΠΕ ως δημόσιου φορέα, υπευθύνου για όλες τις μικρές ή μεγάλες δημόσιες Μονάδες Φροντίδας Υγείας, όσον αφορά στην κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού της κάθε περιφέρειας μέσω συμμετοχής στη Δράση.



14. Δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες, όσον αφορά στις υποχρεωτικές συνθήκες κατά την μεταφορά των δειγμάτων από την Μονάδα Φροντίδας Υγείας, όπου έγινε η λήψη, έως το Εργαστήριο, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η κατάσταση και η ποιότητα του προς εξέταση υλικού.



15. Είναι πολύ θετικό ότι όλες οι διενεργούμενες πράξεις στο πλαίσιο της Δράσης είναι δωρεάν για τις γυναίκες. Είναι επίσης θετικό το ότι ο αριθμός των Μοριακών Εργαστηρίων για όλη τη χώρα διατηρήθηκε σχετικά μικρός και ότι επιλέχθηκαν προδιαγραφές για HPV  DNA tests εγκεκριμένα από διεθνείς οργανισμούς (ορισμένες όχι πλήρως δικαιολογημένες).



16. Η έλλειψη πλήρους και λεπτομερούς ενημέρωσης των Επαγγελματιών Υγείας από την Πολιτεία και η σύγχυση ως προς τις προδιαγραφές, τις αρμοδιότητες εκτέλεσης ιατρικών πράξεων και τις οικονομικές διευθετήσεις, ευθύνονται για την μικρή, μέχρι σήμερα, ανταπόκριση των Επαγγελματιών Υγείας στην Πρόσκληση της Δράσης.



17. Προτείνεται η σύσταση ενός Συντονιστικού Οργάνου/Φορέα για την πληρέστερη εποπτεία, συντονισμό, παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων των Προγραμμάτων HPV-εμβολιασμού και Προσυμπτωματικού Ελέγχου για την εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας.



18. Απαιτείται η ανάπτυξη σύγχρονων δημόσιων Ογκολογικών Κέντρων που να καλύπτουν τις ανάγκες για ολοκληρωμένη θεραπευτική αντιμετώπιση και ανακουφιστική φροντίδα των γυναικών με καρκίνο τραχήλου μήτρας σε όλη την επικράτεια.



Συμπερασματικά, είναι πολύ θετική η όλη προσπάθεια που ανέλαβε η Ελληνική Πολιτεία κατά τα τελευταία έτη με στόχο την ελάττωση της επίπτωσης και της θνησιμότητας του καρκίνου τραχήλου μήτρας στον γυναικείο πληθυσμό της χώρας. Η έγκαιρη υιοθέτηση και εφαρμογή του HPV εμβολιασμού στην Ελλάδα καθώς και η προσπάθεια, για πρώτη φορά, της οργάνωσης ενός Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου των γυναικών για την πρόληψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας, αποτελούν τα αναγκαία μέτρα για να συμπορευθεί η χώρα στην παγκόσμια προσπάθεια για εξάλειψη αυτής της νόσου. Προς τον σκοπό αυτόν, βέβαια, και πάντα σε συντονισμό με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι δόκιμο οι θετικές αυτές πρωτογενείς αποφάσεις να συνοδευτούν και από επιπλέον διευθετήσεις, πολλές εκ των οποίων είναι δυνατόν να τακτοποιηθούν άμεσα (παρ. βλ. 3,4,5,11,12,13,14,16,17), άλλες δε εν ευθέτω χρόνω.