Οι δασμοί του Τραμπ: «Ημέρα της Απελευθέρωσης» ή η αρχή ενός πολέμου;

Ο Ντόναλντ Τραμπ ονόμασε την Τετάρτη 2 Απριλίου «Ημέρα Απελευθέρωσης». Στην πραγματικότητα είναι η ημέρα κατά την οποία έχει υποσχεθεί ότι θα ρίξει «την πρώτη πιστολιά» στον εμπορικό πόλεμο που κήρυξε εναντίον του υπόλοιπου κόσμου, επιβάλλοντας ένα μπαράζ σκληρών δασμών σε προϊόντα που εισάγουν οι ΗΠΑ, από φιλικές και όχι τόσο φιλικές τους χώρες. Το ερώτημα, που θα απαντηθεί πολύ σύντομα, είναι πόσο μακριά είναι διατεθειμένος, στην πραγματικότητα, να πάει τον πόλεμο αυτόν.

«Ο Τραμπ κέρδισε ξανά την προεδρία με μια υπόσχεση», γράφει ο Guardian: «να μεταμορφώσει την οικονομία των ΗΠΑ. Εκατομμύρια Αμερικανοί, που παλεύουν με τον πληθωρισμό, εξέλεξαν έναν πρόεδρο που δεσμεύτηκε να αναζωογονήσει τις βιομηχανικές εστίες της χώρας του και να στείλει τον λογαριασμό στον υπόλοιπο κόσμο».

Δέκα εβδομάδες μετά την επάνοδό του στην εξουσία, ο Τραμπ έχει πει ότι θα αυξήσει τους δασμούς σε όλα τα προϊόντα από χώρες που επιβάλλουν δασμούς στις εξαγωγές των ΗΠΑ. Ξεκινώντας από τον Καναδά και το Μεξικό, χώρες τις οποίες απειλεί να χτυπήσει με σαρωτικούς δασμούς, την εισαγωγή υψηλών δασμών σε ξένα αυτοκίνητα, τσιπ υπολογιστών και φαρμάκων και τη στόχευση χωρών που εισάγουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα, με δασμούς στις εξαγωγές τους.

Οι επιχειρηματίες και οι οικονομολόγοι δεν είναι εξίσου ενθουσιώδεις με την εμπορική στρατηγική του Τραμπ, η οποία ήδη εκτιμάται ότι θα μπορούσε να ρίξει το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) των ΗΠΑ κατά περίπου 0,7% και να κοστίσει περίπου 500.000 θέσεις εργασίας στη χώρα.

«Οι κλιμακούμενοι δασμοί είναι ένα πλήγμα για το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα», όπως, απλά και λιτά, το έθεσε ο Εσβάρ Πρασάντ, καθηγητής εμπορικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ και πρώην αξιωματούχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Μια κίνηση τέτοιας κλίμακας, σημειώνει ο Guardian, θα οδηγούσε πράγματι σε μια ριζική αναμόρφωση της οικονομίας των ΗΠΑ. Και όμως, ο Τραμπ φαίνεται αμετροεπής στη ρητορική αλλά πολύ πιο επιφυλακτικός στις κινήσεις του.

«Θα ξεκινήσω αμέσως την αναθεώρηση του εμπορικού μας συστήματος για να προστατεύσω τους αμερικανούς εργάτες», είχε πει κατά την ορκωμοσία του, τον Ιανουάριο. «Αντί να φορολογούμε τους πολίτες μας για να πλουτίσουμε άλλες χώρες, θα επιβάλουμε δασμούς και θα φορολογήσουμε ξένες χώρες για να πλουτίσουμε τους πολίτες μας».

Ενώ οι απειλές ήταν άμεσες, η δράση δεν υπήρξε και τόσο απτή.

Απέναντι στον Καναδά και το Μεξικό, για παράδειγμα, η αμερικανική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει μια εντυπωσιακά σκληρή ρητορική και στάση, όμως η επιβολή γενικών δασμών σκοντάφτει διαρκώς σε προθεσμίες που αλλάζουν, καθυστερήσεις και ανατροπές.

Η αρχική δέσμευση για επιβολή δασμών από την «πρώτη μέρα» μετατέθηκε, χωρίς εξήγηση, για τον Φεβρουάριο, γράφει ο Guardian. Οταν μπήκε ο Φεβρουάριος, μετατέθηκε για τον Μάρτιο. Οταν τελικά επιβλήθηκαν οι δασμοί, πέρασαν μόλις 24 ώρες μέχρι να εξαιρεθούν προσωρινά στις αυτοκινητοβιομηχανίες και 48 ώρες προτού όλα τα αγαθά που καλύπτονταν από την υπάρχουσα εμπορική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ, Μεξικού και Καναδά πάρουν αναβολή για ακόμη έναν μήνα.

«Οι δασμοί δεν προκαλούν πληθωρισμό», υποστήριξε ο Τραμπ τον Ιανουάριο. Εντάξει, οι τιμές «θα μπορούσαν να αυξηθούν κάπως, βραχυπρόθεσμα», παραδέχθηκε τον Φεβρουάριο. «Θα υπάρξει μια μικρή αναστάτωση», πρόσθεσε τον Μάρτιο, προσθέτοντας ότι ο ίδιος δεν έχει θέμα με αυτό.

Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, αναγνώρισε τον Μάρτιο ότι μπορεί κάλλιστα να υπάρξει μια «εφάπαξ προσαρμογή των τιμών» ως αποτέλεσμα των δασμών του Τραμπ. «Η πρόσβαση σε φθηνά αγαθά δεν είναι η ουσία του αμερικανικού ονείρου», υποστήριξε.

Ενώ ο Τραμπ προβλέπει ότι η επιβολή υψηλών δασμών σε ξένα αγαθά θα προκαλέσει εισροή διεθνών εταιρειών για παραγωγή προϊόντων στις ΗΠΑ, εταιρείες και επενδυτές σε όλο τον κόσμο παλεύουν να συμβαδίσουν με την ασταθή εμπορική πολιτική της κυβέρνησής του.

Μέχρι στιγμής, από τότε που επέστρεψε στην εξουσία, ο Τραμπ αύξησε τους δασμούς στις κινεζικές εξαγωγές και τους δασμούς σε ξένο χάλυβα και αλουμίνιο στο 25%. Ο μέσος δασμός των ΗΠΑ έχει ήδη εκτοξευθεί από 2,5% σε 8,4% φέτος, το υψηλότερο επίπεδο από το 1946, σύμφωνα με τη διεθνή ερευνητική δεξαμενή σκέψης Tax Foundation.

Ο οικονομολόγος Αλεξ Ντουράντε σχολίασε ότι η χώρα «βαδίζει προς το είδος των δασμών του 1930», όταν το νομοσχέδιο Σμουτ-Χόλεϊ, ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα νομοσχέδια στην ιστορία των ΗΠΑ, εισήγαγε δασμούς σε χιλιάδες αγαθά.

Την ώρα που η κυβέρνησή του αντιμετώπιζε τους τριγμούς από το σκάνδαλο της συμπερίληψης ενός δημοσιογράφου σε ομαδική συνομιλία για μυστικά στρατιωτικά σχέδια, την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ κάλεσε δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο για να προαναγγείλει τους δασμούς στα ξένα αυτοκίνητα. «Είναι πολύ συναρπαστικό», τους είπε.

Δεν συμμερίζονται όλοι τον ενθουσιασμό του. Οι δασμοί για τα αυτοκίνητα θα είναι «ένα σημαντικό πρόβλημα όχι μόνο για τις ξένες, αλλά και για πολλές αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες», εξηγεί ο Νταν Αϊβς, αναλυτής της Wedbush Securities, ο οποίος είπε ότι ενδέχεται να αυξήσουν την τιμή ενός αυτοκινήτου έως και κατά 10.000 δολάρια στις ΗΠΑ. «Ο δασμός 25% στα ξένα αυτοκίνητα είναι μη βιώσιμος για τον αμερικανό καταναλωτή».

Οι ενέργειες του Τραμπ αναμένεται επίσης να προκαλέσουν αντίποινα.

Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε ότι είναι πολύ νωρίς για να υπάρξει μια απάντηση της ΕΕ σε ενέργειες που «ακόμη δεν έχουν εφαρμοστεί» από τις ΗΠΑ, όμως πρόσθεσε: «Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η όποια απάντηση θα είναι έγκαιρη, θα είναι ισχυρή, θα είναι καλά βαθμονομημένη και θα επιτύχει τον επιδιωκόμενο αντίκτυπο».

Ο Τραμπ προειδοποίησε δημόσια την ΕΕ και τον Καναδά ότι θα τους επιβάλει «πολύ μεγαλύτερους» δασμούς, εάν συνεργαστούν μεταξύ τους.

«Ο Τραμπ είναι, κατά βάθος, πωλητής», γράφει ο Guardian. «Ως επιχειρηματίας πουλούσε ακίνητα, όχι πάντα με επιτυχία. Στην τηλεόραση και αργότερα στην πολιτική, πούλησε ιστορίες, με εξαιρετική επιτυχία».

Εκατομμύρια Αμερικανοί αγόρασαν την εικόνα που δημιούργησε ο ίδιος για τον εαυτό του, ως εκπληκτικά επιτυχημένου επιχειρηματία. Εκατομμύρια άλλοι αγόρασαν την υπόσχεσή του ότι θα μοιραζόταν αυτήν την επιτυχία με το υπόλοιπο έθνος.

Ο Τραμπ κέρδισε τον Λευκό Οίκο δύο φορές χρησιμοποιώντας ιστορίες, συχνά άσχετες προς την αλήθεια, όμως η ρητορική –όσο τολμηρή και αν είναι– δεν μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα.

Τώρα λέει ότι ένα σαρωτικό κύμα δασμών και η απότομη αύξηση του κόστους των αγαθών στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο, θα προκαλούσε απλώς μια «μικρή αναστάτωση».

Οι Αμερικανοί μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με κάτι πολύ διαφορετικό και πολύ πιο δυσάρεστο.

. . .