Οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις των δασμών των ΗΠΑ

Με αφορμή την ορκωμοσία του 47ου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (ΗΠΑ) Ντόναλντ Τραμπ τη Δευτέρα 20 Ιανουαρίου 2025, καθώς και των προεκλογικών εξαγγελιών του για εφαρμογή πολιτικών προστατευτισμού στις εμπορικές συναλλαγές των ΗΠΑ, η Eurobank στο οικονομικό της δελτίο «7 Ημέρες Οικονομία» παρουσιάζει τα πιο πρόσφατα στοιχεία των εμπορευματικών συναλλαγών (commercial transactions) της ελληνικής οικονομίας με εκείνης των ΗΠΑ.

Το 11μηνο Ιαν-Νοε-24 η βαρύτητα των ΗΠΑ επί του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων ήταν της τάξης του 4,8% ή €2.193,8 εκατ. σε τρέχουσες τιμές. Ωστόσο, πέρα από άμεσες, οι επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία από πιθανές πολιτικές προστατευτισμού εκ μέρους των ΗΠΑ δύναται να είναι και έμμεσες. Οι έμμεσες επιπτώσεις μπορεί να προέλθουν από τους εμπορικούς δεσμούς της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών-μελών, καθότι περί το 20% των εξαγωγών εμπορευμάτων της ΕΕ αγοράζεται από φορείς των ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία εμπορευματικών συναλλαγών της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat), η αξία των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων προς τις ΗΠΑ το 11μηνο Ιαν-Νοε-24 διαμορφώθηκε στα €2.193,8 εκατ. Την ίδια περίοδο, η αξία των ελληνικών εισαγωγών εμπορευμάτων από τις ΗΠΑ ανήλθε στα €1.990,3 εκατ. Ως εκ τούτου, το ισοζύγιο εμπορευμάτων ανάμεσα στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ ήταν πλεονασματικό στα €203,5 εκατ. Στις επί μέρους κατηγορίες εμπορευμάτων τα τρόφιμα και ζώα ζωντανά κατέγραψαν το μεγαλύτερο πλεόνασμα (€521,6 εκατ.) και τα ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά κλπ. το μεγαλύτερο έλλειμμα (-€399 εκατ.).

Όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 2.1, το μερίδιο των ΗΠΑ στις συνολικές εξαγωγές εμπορευμάτων της Ελλάδας διαμορφώθηκε στο 4,8% το 11μηνο Ιαν-Νοε-24, ελαφρώς υψηλότερα σε σύγκριση με τον μακροχρόνιο μέσο όρο (4,5%). Για το σύνολο του έτους 2024 οι εξαγωγές εμπορευμάτων της Ελλάδας προς τις ΗΠΑ αναμένεται να διαμορφωθούν στο 1% του ΑΕΠ. Σε ό,τι αφορά τις επί μέρους κατηγορίες εμπορευμάτων, το μερίδιο των ΗΠΑ στις ελληνικές εξαγωγές των τροφίμων και ζώων ζωντανών ήταν 7,7% το 11μηνο Ιαν-Νοε-24 (Σχήμα 2.2) και ακολούθησαν: λάδια και λίπη ζωικής ή φυτικής προέλευσης (7,2%), μηχανήματα και υλικό μεταφορών (6,5%), βιομηχανικά είδη ταξινομημένα κυρίως κατά πρώτη ύλη (5,1%), διάφορα βιομηχανικά είδη (3,9%), ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά κλπ. (3,8%), ποτά και καπνός (2,6%), χημικά προϊόντα και συναφή (2,1%), πρώτες ύλες μη εδώδιμες, εκτός από καύσιμα (1,5%) και είδη και συναλλαγές μη ταξινομημένα κατά κατηγορίες (0,5%).

Συνεπώς, μια πιθανή αύξηση των δασμών στα προϊόντα που εισάγουν οι ΗΠΑ από την ΕΕ δύναται να επηρεάσει αρνητικά ένα μέρος των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων προς τις ΗΠΑ. Για το 2024 οι ελληνικές εξαγωγές εμπορευμάτων προς τις ΗΠΑ εκτιμώνται στο 1% του ΑΕΠ της Ελλάδας ή στα €2,4 δισεκ. Το πόσο τελικά θα επηρεαστούν οι εξαγωγές εμπορευμάτων της Ελλάδας προς τις ΗΠΑ θα εξαρτηθεί από το ύψος της πιθανής ανόδου των δασμών και από τον βαθμό ευαισθησίας των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων προς τις ΗΠΑ στην άνοδο των δασμών.

Πέρα από άμεσες επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές εμπορευμάτων, η εφαρμογή πολιτικών προστατευτισμού εκ μέρους των ΗΠΑ δύναται να έχουν και έμμεσες επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία. Οι εν λόγω επιπτώσεις πηγάζουν από τον συνδυασμό των εμπορικών δεσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την ΕΕ και ανάμεσα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, το 11μηνο Ιαν-Νοε-24 το μερίδιο της ΕΕ επί του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων ήταν της τάξης του 55,3% ή €25,4 δισεκ. (Σχήμα 3.1) και το αντίστοιχο μερίδιο των ΗΠΑ επί του συνόλου των εξαγωγών εμπορευμάτων της ΕΕ (μη περιλαμβανομένων των εξαγωγών μεταξύ των 27 κρατών-μελών) ήταν της τάξης του 20,6% ή €490,1 δισεκ. (Σχήμα 3.3).

Σε αυτή την περίπτωση μια πιθανή άνοδος των δασμών στα προϊόντα που εισάγουν οι ΗΠΑ από την ΕΕ δύναται να επηρεάσει αρνητικά: 1ον, τις εξαγωγές εμπορευμάτων της ΕΕ προς τις ΗΠΑ, 2ον, τα εισοδήματα των φορέων της ΕΕ, και 3ον, τις ελληνικές εξαγωγές εμπορευμάτων αλλά και υπη-ρεσιών προς τη ΕΕ. Τέλος, ένα μέρος των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων προς τη ΕΕ αφορά ενδιάμεσα αγαθά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τελικών αγαθών που η ΕΕ εξάγει στις ΗΠΑ (συμμετοχή της ελληνικής οικονομίας στις ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας). Αυτό είναι ένα επιπρόσθετο κανάλι μέσω του οποίου μπορεί να υπάρξουν επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγές εμπορευμάτων.