Νίκος Χαρδαλιάς: Αναρωτιέμαι και εγώ πώς βρήκαμε το θάρρος να κλείσουμε τους Έλληνες στα σπίτια τους

Κατά τη διάρκεια τον θυμόμαστε να τονίζει:

«… Για να πάρουμε ξανά πίσω τις ζωές μας», ή «οι επόμενες 15 ημέρες θα είναι πολύ δύσκολες».

Απλές ίσως φράσεις που ωστόσο τις δύσκολες εκείνες ημέρες, έφεραν ένα τεράστιο βάρος και μία πρωτοφανή ευθύνη.

«Η διαχείριση της πανδημίας αποτέλεσε κορυφαίο στοίχημα ευθύνης για όλους μας, ενώ δεν υπήρχε κανένα περιθώριο ούτε να δειλιάσεις, ούτε να σηκώσεις λευκή σημαία», τονίζει σήμερα ο κ. Χαρδαλιάς και προσθέτει:

«Πολλές φορές κοιτάζοντας πίσω, ύστερα από πέντε χρόνια, ομολογώ πως ακόμη και εγώ ο ίδιος αναρωτιέμαι πώς πάρθηκαν εκείνες οι αποφάσεις. Πώς στ’ αλήθεια βρήκαμε το θάρρος να κλείσουμε τους Έλληνες στα σπίτια τους, επιβάλλοντας ένα άνευ προηγουμένου οριζόντιο υγειονομικό μέτρο».

Και συνεχίζει:

«Στην πρώτη και πλέον κρίσιμη φάση της κρίσης, συνέβη κάτι συγκλονιστικό: η κυβέρνηση πήρε τις σωστές αποφάσεις, τη σωστή στιγμή και οι πολίτες τήρησαν ευλαβικά τα μέτρα. Συγκινητικό, χωρίς υπερβολή».

«Σε κάθε περίπτωση -και δεν θα σταματήσω να το λέω- πολύτιμος σύμμαχος σε εκείνη την τόσο δύσκολη και πρωτόγνωρη περίοδο ήταν η κοινωνία, οι Ελληνίδες και οι Έλληνες με την ωριμότητα που επέδειξαν στην τήρηση των μέτρων. Και είμαι πλέον βέβαιος ότι από εκείνη τη δοκιμασία βγήκαμε όλοι μας πιο δυνατοί. Ήταν ένα πολύτιμο μάθημα ευθύνης, ένα στοίχημα ευθύνης για όλους μας» τονίζει επίσης ο ίδιος.

Κάνοντας την αυτοκριτική του με την απόσταση που επιτρέπει ο χρόνος, ο Νίκος Χαρδαλιάς τονίζει πως εκ των υστέρων «πολλά μπορούμε να πούμε ότι θα μπορούσαν να έχουν γίνει καλύτερα, ότι στην τάδε ή τη δείνα περίπτωση, για παράδειγμα, κάναμε λάθος».

«Θα πρέπει να θυμόμαστε όμως πως, μέσα στη χειρότερη υγειονομική κρίση που γνώρισε ο μεταπολεμικός κόσμος, κληθήκαμε να αυτοσχεδιάσουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό, εφόσον δεν υπήρχε εμπειρία από τίποτα παρόμοιο με την πανδημία COVID-19. Αυτό δεν είναι δικαιολογία, είναι απλώς η πραγματικότητα» εξηγεί ο ίδιος, κάνοντας μάλιστα και ειδική αναφορά στο lockdown της Θεσσαλονίκης:

«Έπρεπε να έχουμε επιβάλει νωρίτερα το lockdown; Σήμερα μπορώ να πω ότι ίσως και να έπρεπε να είχαμε ενεργήσει νωρίτερα, καθώς είχαμε από πολλές ημέρες πριν έντονες αρνητικές ενδείξεις για τη μετάδοση του ιού στην πόλη».

Αναφέρεται παράλληλα και στην περίπτωση του Εχίνου στην Ξάνθη, όπου ήταν δύσκολη η επιβολή του lockdown.

«Έφτασα να σκέφτομαι κι εγώ ο ίδιος μήπως κάνω λάθος που τους πιέζω. Επέμεινα όμως και τους υποσχέθηκα μάλιστα πως θα επέστρεφα στον Εχίνο, για να τους δω όλους και να τους σφίξω το χέρι, όταν θα παίρναμε ξανά πίσω τη ζωή μας. Και αυτό έγινε πράγματι: Όταν πήγα ξανά στον Εχίνο, οι κάτοικοι άνοιξαν τα σπίτια τους, με αγκάλιασαν, ήταν σαν μια μεγάλη γιορτή φιλίας και απελευθέρωσης. Μου χάρισαν μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές της ζωής μου» λέει χαρακτηριστικά ο Νίκος Χαρδαλιάς.

Ο περιφερειάρχης Αττικής υπογραμμίζει παράλληλα πως η όποια ζημιά του lockdown στην οικονομία δεν είχε καμία σημασία μπροστά στις ζωές των ανθρώπων.

«Δεν είχε σημασία για τον Κυριάκο Μητσοτάκη και δεν είχε σημασία για μένα» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Και καταλήγει λέγοντας:

«Στην ουσία δεν υπήρχε δίλημμα, ξέραμε από την αρχή ότι το lockdown είναι μονόδρομος, ανεξαρτήτως παρενεργειών. Εξάλλου, προστατεύοντας την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων, επιταχύνεις την πορεία επιστροφής στην κανονικότητα».

Ολόκληρη η συνέντευξη του Νίκου Χαρδαλιά

– Κύριε Χαρδαλιά, στις 23 Μαρτίου 2025, κλείνουμε 5 χρόνια από την ημέρα που η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη αποφάσισε το lockdown, συνεπεία της πανδημίας της COVID-19, μίας πρωτοφανούς παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Καθώς τότε ήμασταν όλοι μουδιασμένοι, ανίδεοι για το τι συνέβαινε και τι θα επακολουθούσε, και εσείς βρισκόσασταν στην πρώτη γραμμή της μάχης ως υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, θέλω να σας ρωτήσω, πόσο δύσκολη ήταν η απόφαση να επιβληθεί το lockdown;

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως ήταν μία από τις πιο δύσκολες αποφάσεις που θα μπορούσε κάποιος να πάρει, τόσο ως δημόσιος αξιωματούχος και κυβερνητικό στέλεχος, όσο και ως άτομο. Και αν αυτό ισχύει για τον καθέναν από εμάς που μετείχαμε στην Επιτροπή η οποία είχε συγκροτηθεί τότε για τη διαχείριση της κατάστασης, για τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ισχύει στο απείρως πολλαπλάσιο.

Πολλές φορές κοιτάζοντας πίσω, ύστερα από πέντε χρόνια, ομολογώ πως ακόμη και εγώ ο ίδιος αναρωτιέμαι πώς πάρθηκαν εκείνες οι αποφάσεις. Πώς στ’ αλήθεια βρήκαμε το θάρρος να κλείσουμε τους Έλληνες στα σπίτια τους, επιβάλλοντας ένα άνευ προηγουμένου οριζόντιο υγειονομικό μέτρο.

Και ποιος θα περίμενε όμως ότι ο ελληνικός λαός θα ανταποκρινόταν με τόση ωριμότητα, με τόση υπευθυνότητα και πειθαρχία, δεδομένου ότι η πειθήνια υπακοή δεν συγκαταλέγεται πάντοτε στα χαρακτηριστικά της συλλογικής μας νοοτροπίας.

Προφανώς στην πορεία ο κόσμος κουράστηκε, επηρεάστηκε αν θέλετε και από την «επιδημία» των θεωριών συνομωσίας.

Αλλά στην πρώτη και πλέον κρίσιμη φάση της κρίσης, συνέβη κάτι συγκλονιστικό: Η Κυβέρνηση πήρε τις σωστές αποφάσεις, τη σωστή στιγμή και οι πολίτες τήρησαν ευλαβικά τα μέτρα. Συγκινητικό, χωρίς υπερβολή.

– Εκτιμάτε ότι η απόφαση για το lockdown στοίχησε στην κυβέρνηση, πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά; Σας θυμόμαστε να λέτε συχνά τότε, ότι η απόφαση μας στοίχισε σε επίπεδο οικονομίας, αλλά προτάξαμε το ζήτημα της προστασίας της δημόσιας υγείας.

Η πιο εύκολη ερώτηση για να απαντήσω. Η όποια ζημιά στην οικονομία δεν είχε καμία σημασία μπροστά στις ζωές των ανθρώπων. Δεν είχε σημασία για τον Κυριάκο Μητσοτάκη και δεν είχε σημασία για μένα. Στην ουσία δεν υπήρχε δίλημμα, ξέραμε από την αρχή ότι το lockdown είναι μονόδρομος, ανεξαρτήτως παρενεργειών. Εξάλλου, προστατεύοντας την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων, επιταχύνεις την πορεία επιστροφής στην κανονικότητα. Και αυτό ακριβώς καταφέραμε στην Ελλάδα. Θυμίζω ότι ο ελληνικός τουρισμός ήταν από τους πρώτους, αν όχι ο πρώτος παγκοσμίως, που άνοιξε, νωρίτερα από κάθε ανταγωνιστική αγορά.

Ανοίξαμε με ασφάλεια, χρησιμοποιώντας πρωτοποριακές ψηφιακές μεθόδους που εμείς επινοήσαμε, η Ελλάδα βραβεύτηκε, αλλά και επωφελήθηκε, εφόσον απέκτησε ένα πολύ μεγάλο προβάδισμα ως τουριστικός προορισμός.

Τα ρεκόρ αφίξεων των επόμενων ετών, σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στη στρατηγική την οποίαν ακολουθήσαμε τότε, ιδιαίτερα στην πρώτη φάση της πανδημίας.

– Πόσο κουραστικό ήταν το να βγαίνετε κάθε απόγευμα με τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα για την ενημέρωση του COVID;

Ήταν απίθανα κουραστικό, όχι όμως όπως ίσως το αντιλαμβάνεται κάποιος, δηλαδή σαν σωματική κόπωση. Αυτό που μας φόρτιζε ήταν το στρες. Διότι όσοι παίρναμε θέση κάθε απόγευμα απέναντι στον ελληνικό λαό για να τον ενημερώσουμε, ήμασταν υποχρεωμένοι να διαχειριστούμε ένα ασύλληπτο βάρος ευθύνης. Προφανώς τότε ήταν η όλη κατάσταση εντελώς απρόβλεπτη, πρωτόγνωρη, μια κολοσσιαία πρόκληση από πολλές απόψεις. Πιστεύω -και το ένιωθα και τότε, κάθε μέρα- ότι οι λέξεις ποτέ δεν είχαν μεγαλύτερη σημασία και περισσότερη βαρύτητα.

Έπρεπε να προσέχεις κάθε συλλαβή, κάθε κόμμα και κάθε τελεία, γιατί αυτό που έλεγα εγώ και που έλεγε ο καθηγητής Τσιόδρας μπορούσε να αλλάξει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

Εντούτοις, ακόμη και κάτω από αυτή την τεράστια πίεση, νομίζω πως εκτελέσαμε το καθήκον μας και στην ουσία βοηθήσαμε τους Έλληνες να προστατεύσουν τον εαυτό τους και τους οικείους τους. Και σε ό,τι με αφορά, απέκτησα νέους φίλους, έβαλα στη ζωή μου ανθρώπους πραγματικά ξεχωριστούς, όπως ο Σωτήρης Τσιόδρας. Εκπληκτική προσωπικότητα, μοναδικός συνδυασμός βαθιάς επιστημονικής γνώσης και υψηλής συναισθηματικής νοημοσύνης -ανθρωπιάς, για να το πω με μια λέξη.

– Υπήρξαν στιγμές που φοβηθήκατε; Που καμφθήκατε; Καθώς ο κορωνοϊός ήταν ένας άγνωστος ιός μέχρι εκείνη την ώρα, που ακόμη και οι επιστήμονες, πάσχιζαν να τον χαρτογραφήσουν; Με το χέρι στην καρδιά, επιχειρώντας την αυτοκριτική σας, εκτιμάτε ότι μπορούσατε να κάνετε τα πράγματα διαφορετικά;

Σίγουρα υπήρξαν δύσκολες στιγμές, στιγμές που νιώσαμε πως απέναντί μας έχουμε έναν εχθρό που, βάσει κοινής λογικής, δεν θα μπορούσαμε εμείς να νικήσουμε, με τις γνώσεις και τις δυνάμεις που διαθέταμε. Πολύ δύσκολες στιγμές, όντως, από εκείνες που πραγματικά κλονίζεσαι και νιώθεις εντελώς αδύναμος. Το καλό όμως με τις δημόσιες θέσεις ευθύνης είναι ότι δεν έχεις κανένα περιθώριο να υποχωρήσεις ή να εγκαταλείψεις τη μάχη. Είσαι εκεί γιατί εσύ πρέπει να πολεμήσεις για όλους τους συμπολίτες σου, για καθέναν και καθεμία ξεχωριστά. Που δεν περιμένει από εσένα ούτε να δειλιάσεις, ούτε να σηκώσεις λευκή σημαία. Κι έτσι, ο μόνος δρόμος είναι αυτός που οδηγεί μπροστά.

Ασφαλώς, εκ των υστέρων, πολλά μπορούμε να πούμε ότι θα μπορούσαν να έχουν γίνει καλύτερα, ότι στην τάδε ή τη δείνα περίπτωση, για παράδειγμα, κάναμε λάθος. Θα πρέπει να θυμόμαστε όμως πως, μέσα στη χειρότερη υγειονομική κρίση που γνώρισε ο μεταπολεμικός κόσμος, κληθήκαμε να αυτοσχεδιάσουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό, εφόσον δεν υπήρχε εμπειρία από τίποτα παρόμοιο με την πανδημία COVID-19. Αυτό δεν είναι δικαιολογία, είναι απλώς η πραγματικότητα.

Και για να μην δώσω την εντύπωση πως υπεκφεύγω, θα μιλήσω συγκεκριμένα για το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης.

Έπρεπε να έχουμε επιβάλει νωρίτερα το lockdown; Σήμερα μπορώ να πω ότι ίσως και να έπρεπε να είχαμε ενεργήσει νωρίτερα, καθώς είχαμε από πολλές ημέρες πριν έντονες αρνητικές ενδείξεις για τη μετάδοση του ιού στην πόλη. Από την άλλη, δεν θα ξεχάσω ποτέ την περίπτωση του Εχίνου, στην Ξάνθη, ένα μεγάλο χωριό με περίπου 3.500 κατοίκους, οι οποίοι στη συντριπτική πλειονότητά τους -περί το 95%- είναι μουσουλμάνοι. Μολονότι με βοήθησαν πολύ ο δήμαρχος της περιοχής και διάφοροι τοπικοί παράγοντες, ήταν πολύ δύσκολο να πείσω τους κατοίκους του Εχίνου να τηρήσουν το lockdown. Έφτασα να σκέφτομαι κι εγώ ο ίδιος μήπως κάνω λάθος που τους πιέζω. Επέμεινα όμως και τους υποσχέθηκα μάλιστα πως θα επέστρεφα στον Εχίνο, για να τους δω όλους και να τους σφίξω το χέρι, όταν θα παίρναμε ξανά πίσω τη ζωή μας. Και αυτό έγινε πράγματι: Όταν πήγα ξανά στον Εχίνο, οι κάτοικοι άνοιξαν τα σπίτια τους, με αγκάλιασαν, ήταν σαν μια μεγάλη γιορτή φιλίας και απελευθέρωσης. Μου χάρισαν μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές της ζωής μου.

Σε κάθε περίπτωση -και δεν θα σταματήσω να το λέω- πολύτιμος σύμμαχος σε εκείνη την τόσο δύσκολη και πρωτόγνωρη περίοδο ήταν η κοινωνία, οι Ελληνίδες και οι Έλληνες με την ωριμότητα που επέδειξαν στην τήρηση των μέτρων. Και είμαι πλέον βέβαιος ότι από εκείνη τη δοκιμασία βγήκαμε όλοι μας πιο δυνατοί. Ήταν ένα πολύτιμο μάθημα ευθύνης, ένα στοίχημα ευθύνης για όλους μας.