Νάρκη από τη Νορβηγία απειλεί τώρα τη γερμανική οικονομία

Η αμφισβήτηση από τη Νορβηγία της ελεύθερης διακίνησης ρεύματος στην ευρωπαϊκή αγορά και η κατάρρευση της κυβέρνησης συνασπισμού, της δεύτερης μετά από εκείνης στη Γερμανία που πληρώνει το ακριβό κόστος της ενέργειας, φαίνεται ότι αποτελεί μια ακόμη από τις τεκτονικές ανατροπές που έρχονται στην Ευρώπη.

Τόσο γιατί η επιλογή της χώρας να πάρει αποστάσεις από τη διασυνδεδεμένη ενεργειακή Ευρώπη για να προστατεύσει τους καταναλωτές από βίαιες αυξήσεις απειλεί το success story των διασυνδέσεων, θεμέλιο λίθο της πράσινης μετάβασης και της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, όσο κυρίως γιατί αποτελεί μια νέα μεγάλη απειλή για την ασθμαίνουσα και διψασμένη για φθηνή ενέργεια γερμανική οικονομία.

Την ίδια στιγμή που ο ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών Φρίντριχ Μερτς και φαβορί για τις εκλογές επαναλάμβανε χθες από το Βερολίνο ότι ένα από τα πρώτα μέτρα που θα εφαρμόσει αν κερδίσει, θα είναι ένα γενναίο μαχαίρι σε τέλη και φόρους για να μειωθούν οι τιμές του ρεύματος τουλάχιστον κατά 5 σεντς η κιλοβατώρα (kWh), Νορβηγοί αξιωματούχοι επαναλάμβαναν το «όχι» στις νέες διασυνδέσεις.

Το ερώτημα για το πώς θα καταστεί εφικτό να υλοποιηθούν οι εξαγγελίες Μερτς χωρίς τις μεγάλες σημερινές εξαγωγές φθηνής νορβηγικής ενέργειας που αυξήθηκαν σημαντικά το 2024, και τις οποίες το Οσλο δείχνει αποφασισμένο να περιορίσει σημαντικά, είναι εύλογο.

Οι Νορβηγοί αρνούνται να επιδοτούν τους Γερμανούς

«Αυτό που συνέβη είναι ότι οι Νορβηγοί ψηφοφόροι αρνούνται να πληρώνουν υψηλότερες τιμές ρεύματος για να επιδοτούν το κόστος ενέργειας των Γερμανών», σχολιάζει ο αναλυτής του Bloomberg Χαβιέ Μπλας.

Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι οι ανάγκες της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας για εισαγωγές ρεύματος αυξήθηκαν σημαντικά πέρυσι. Εφτασαν τις 24,9 TWh, με τη Νορβηγία να κατέχει την τέταρτη θέση (5,8 TWh), πίσω από Γαλλία, Δανία και Ελβετία, και την εκτίναξη να οφείλεται στο φαινόμενο του «Dankelflaute».

Τις ολοένα δηλαδή και πιο συχνές συνθήκες «σκοτεινής άπνοιας» που καταγράφονται στον ευρωπαϊκό Βορρά, ένα συνδυασμό παρατεταμένης συννεφιάς και άπνοιας, που οδηγεί σε κατακόρυφη μείωση της παραγωγής από αιολικά και φωτοβολταϊκά.

Αποκορύφωμα υπήρξε η 12η Δεκεμβρίου, όταν η τιμή χονδρικής στη Γερμανία έκανε ρεκόρ 18 ετών, έπιασε για κάποιες ώρες τα 936 ευρώ/MWh και συμπαρέσυρε προς τα πάνω τα επίπεδα όλης της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης, πυροδοτώντας ένα μεγάλο κύμα δυσαρέσκειας στις σκανδιναβικές χώρες.

Ακριβώς επειδή το «Dankelflaute» επαναλαμβάνεται όλο και συχνότερα και η Γερμανία δεν έχει επαρκή φορτία βάσης που να λειτουργούν σε 24ωρη βάση, έχει κλείσει τις τελευταίες πυρηνικές μονάδες, καθώς και σημαντικό αριθμό μονάδων λιθάνθρακα, αναγκάζεται να «τραβά» όλο και μεγαλύτερα φορτία από τους βόρειούς της γείτονες, αφού στηρίζεται στη φθηνή ενέργεια των υπεράκτιων αιολικών της Β. Θάλασσας και των υδροηλεκτρικών της Νορβηγίας.

Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που κάνει τον εν αναμονή Γερμανό καγκελάριο να επαναλαμβάνει ότι θα δρομολογήσει 50 νέες μονάδες φυσικού αερίου, ότι επανεξετάζει το χρονοδιάγραμμα κλεισίματος των ανθρακικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής και ότι δεν αποκλείει να ξανανοίξουν κάποιοι πυρηνικοί σταθμοί (αν και κάτι τέτοιο ενέχει τεράστιο κόστος).

Αποτέλεσμα των μεγάλων νορβηγικών εξαγωγών είναι αυτές να «τραβούν» προς τα πάνω και τις τιμές στο σκανδιναβικό χρηματιστήριο, το οποίο έχει δύο ζώνες. Αυτήν που αφορά τη Νότια Νορβηγία (NO2), η οποία διασυνδέεται με τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η μέση τιμή χονδρικής για την περίοδο 2023-2024 ήταν κατά 50% υψηλότερη έναντι της περιόδου 2010-2020 και για σήμερα κινείται στα 73,18 ευρώ /MWh.

Αντιθέτως, στη βόρεια ζώνη NO4, η αντίστοιχη τιμή διαμορφώνεται σε μόλις 5,61 ευρώ/MWh. Απόκλιση 1.200%!

Το παράδειγμα της Ελλάδας

Αν και οποιαδήποτε σύγκριση θα ήταν ατυχής, τόσο λόγω των μεγεθών της Νορβηγίας όσο και του υπό διαμόρφωση ενεργειακού «εθνικισμού» που δεν υπάρχει στη χώρα μας, εντούτοις στην ενόχληση της σκανδιναβικής κοινωνίας μπορεί να διακρίνει κανείς έναν ανάλογο προβληματισμό με τον εγχώριο, τον οποίο επανέλαβε προ ημερών ο ίδιος ο πρωθυπουργός.

«Γιατί δεν πέφτουν οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας εντός της Ελλάδας, αφού πλέον εξάγουμε και δεν εισάγουμε; Ένα εύλογο ερώτημα που ίσως να έχουν πολλοί. Το γεγονός ότι η χώρα μας εξάγει ηλεκτρική ενέργεια δεν σημαίνει αυτόματα και χαμηλότερες τιμές, και αυτό γιατί το ευρωπαϊκό σύστημα, όπως έχω πει πολλές φορές, έχει δυσλειτουργίες που επηρεάζουν ιδιαίτερα την αγορά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Είναι κάτι που έχω επισημάνει και στις δυο επιστολές μου προς την πρόεδρο της Κομισιόν και αγωνιζόμαστε να αλλάξει. Να προσθέσω, ωστόσο, ότι αν εξακολουθούσαμε να είμαστε “εισαγωγικοί”, οι τιμές μας θα ήταν αρκετά ψηλότερες. Αν, για παράδειγμα, οι εισαγωγές μας είχαν μείνει στις 10 τεραβατώρες (όπως το 2019) με τις τιμές του 2024, αυτό θα μας στοίχιζε 1 δισ. ευρώ», ανέφερε στον προχθεσινό εβδομαδιαίο απολογισμό του.

Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και με λιγότερη πράσινη μετάβαση, οι διεθνείς διασυνδέσεις, δηλαδή η δυνατότητα μιας χώρας να εισάγει φθηνή ενέργεια από μια γείτονα, όταν η εγχώρια παραγωγή είναι ακριβή (π.χ. απουσία ηλιοφάνειας και άπνοια), έχουν ωφελήσει τα μέγιστα την Ελλάδα.

«Ο κατακερματισμός και η επιστροφή σε “εθνικά συστήματα” ηλεκτρισμού μόνο τα αντίθετα αποτελέσματα μπορούν να φέρουν», σημειώνει σε χθεσινή του ανάρτηση στο LinkedIn o Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ Μάνος Μανουσάκης.

Αυτό ωστόσο δεν αναιρεί τη σημασία των ειδήσεων από τη Νορβηγία, ειδικά σε μια περίοδο όπου το ευρωπαϊκό Green Deal αμφισβητείται από όλο και περισσότερους. Από την ευρωπαϊκή Κεντροδεξιά, που μέσω της επιστολής του ΕΛΚ ζητά κατάργηση ανώφελων πράσινων στόχων και τις εξαγγελίες Μερτς, μέχρι όσα είπε προ ημερών ο Ρουμάνος υπ. Ενέγειας Σεμπάστιαν Μπουρντούχα, ο οποίος απέρριψε το Green Deal και χθες ο νέος Βούλγαρος υπ. Ενέργειας Zhecho Stankov, βάζοντας ως προτεραιότητες τα πυρηνικά, το φυσικό αέριο και τον άνθρακα.