Μπρος δασμοί και πίσω χρέη για τους Ευρωπαίους

Με φόντο τη χθεσινή εκτίναξη των αποδόσεων των γερμανικών ομολόγων και των εξαγγελιών του Τραμπ για αύξηση δασμών στην ΕΕ θα διεξαχθεί σήμερα (5.3.25) η έκτακτη σύνοδος κορυφής της ΕΕ με βασικό θέμα το νέο ευρωπαϊκό πακέτο στήριξης στην Ουκρανία, αλλά και το σχέδιο το οποίο παρουσίασε χθες (4.3.25) η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.

Δηλαδή, η έκτακτη σύνοδος κορυφής της ΕΕ πραγματοποιείται δύο μόλις μέρες μετά την πρόταση της φον ντερ Λάιεν περί πακέτου 800 δισ. ευρώ για την ευρωπαϊκή άμυνα, με τα 150 δισ. ευρώ εξ αυτών να προέρχονται από ένα νέο κοινοτικό ταμείο και τα άλλα 650 δισ. ευρώ από αύξηση των εθνικών δαπανών κάθε χώρας – μέλους της ΕΕ.

Η σημερινή σύνοδος δεν αναμένεται να «κλειδώσει» την έγκριση του πακέτου φον ντερ Λάιεν (καθώς μένουν να καθοριστούν σημαντικές λεπτομέρειες), αλλά επείγει να «κλειδώσει» την απόφαση για νέο πακέτο στήριξης ύψους 20 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν θεωρείται ιδιαίτερα πιθανό -και- λόγω της αρνητικής στάσης της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας.

Παρόλα αυτά, προωθητικό ρόλο στην τελική έγκριση ενός νέου πακέτου για την Ουκρανία παίζει η συμφωνία του Λονδίνου (μεταξύ της Μ. Βρετανίας και άλλων κρατών – μελών της ΕΕ) το περασμένο Σαββατοκύριακο, αλλά και η διαφαινόμενη βελτίωση του κλίματος μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι μετά το δημόσιο καβγά τους την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2025.

Όσον αφορά το διεθνές οικονομικό φόντο της σημερινής συνόδου, δύο είναι οι εξελίξεις οι οποίες πρέπει να επισημανθούν, ειδικά καθώς αυτές συντελέστηκαν χθες ταυτόχρονα:

1. Από τη μια μεριά, χθες (5.3.25) σημειώθηκε εκτίναξη των αποδόσεων των γερμανικών κρατικών δεκαετών ομολόγων.

Η εκτίναξη των αποδόσεων των γερμανικών ομολόγων (στο υψηλότερο επίπεδο μετά τον Ιούνιο του 2022, δηλαδή τρεις μήνες μετά την έκρηξη του πολέμου στην Ουκρανία) οφείλεται όχι μόνο στην πρόταση της φον ντερ Λάιεν για αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών, αλλά και στη εξαγγελία του CDU και του SPD (δηλαδή των εταίρων της πιθανής επόμενης γερμανικής κυβέρνησης) περί χαλάρωσης του φρένου χρέους ή αλλιώς την αύξηση του δημοσίου δανεισμού για την άμυνα και τις επενδύσεις στις υποδομές (γεγονός που οδήγησε χθες στην εκτίναξη των μετοχών γερμανικών εταιρειών υποδομών).

Αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων σημαίνει αύξηση του κόστους δανεισμού και άρα του μελλοντικού χρέους της Γερμανίας, αν και αναλυτές εκτιμούν πως κάτι τέτοιο δεν θα οδηγήσει σε υποτίμηση της πιστοληπτικής ικανότητας του Βερολίνου. Ωστόσο, κανείς αναλυτής δεν βάζει το χέρι του στην φωτιά, αν δεν θα συμβεί το ίδιο στην περίπτωση της Γαλλίας και της Ιταλίας, οι οποίες ήδη βρίσκονται στο μικροσκόπιο της Κομισιόν για τις δημοσιονομικές αποκλίσεις τους.

2. Από την άλλη μεριά, επίσης χθες συντελέστηκε άνοδος των γενικών δεικτών των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων, με βασικό «καύσιμο» τουλάχιστον στην περίπτωση της Φρανκφούρτης, πέραν της εταιρείας δομικών υλικών (Heidelberg Material) , την άνοδο των μετοχών της Thyssen Group (χάλυβας), Rheinmetall (αμυντική βιομηχανία) και της Hensoldt (εφαρμογές άμυνας και ασφάλειας).

Να σημειωθεί πως οι τιμές των μετοχών των παραπάνω γερμανικών κολοσσών ανήκουν στο TOP 5 των μετοχών με τις υψηλότερες επιδόσεις, ιδίως από την 5η Νοεμβρίου του 2024, δηλαδή μετά την εκλογή του Τραμπ στις ΗΠΑ. Μ΄άλλα λόγια, τρεις βιομηχανίες οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την άμυνα της Γερμανίας, είδαν να εκτοξεύονται τα χρηματιστηριακά τους κέρδη το τελευταίο 5μηνο.

Συγκεκριμένα, μεταξύ 5 Νοεμβρίου 2024 και 5 Μαρτίου 2025, δηλαδή σε διάστημα πέντε μηνών, η τιμή της μετοχής της Thyssen Group αυξήθηκε κατά… 169%, της Rheinmetall κατά 141% και της Hensoldt κατά 116%! Αξίζει να σημειωθεί πως η κεφαλαιοποίησης της πολεμικής βιομηχανίας της Rheinmetall ξεπέρασε τα 50 δισ. ευρώ, την ίδια ώρα που η κεφαλαιοποίηση της Volkswagen Group, δηλαδή της μεγαλύτερης γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, ανέρχεται σε λίγο πάνω από 53 δισ. ευρώ.

Τονίζεται εδώ πως η τιμή της μετοχής της Volkswagen Group, κατά το τελευταίο 5μηνο αυξήθηκε μόλις κατά 21% (έναντι 141% της Rheinmetall). Στο σημείο αυτό επισημαίνεται πως οι μετοχές γενικότερα των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών βρίσκονται υπό πίεση μετά την εκλογή Τραμπ (αλλά και πριν από αυτή λόγω μείωσης των πωλήσεων των EV) καθώς είχε προαναγγείλει δασμούς σε βάρος των Ευρωπαίων κατασκευαστών, κάτι που την περασμένη εβδομάδα συγκεκριμενοποίησε ο Αμερικανός πρόεδρος κάνοντας λόγο για δασμούς 25%. Υπενθυμίζεται πως οι δασμοί στα γερμανικά επιβατηγά οχήματα σήμερα ανέρχονται μόλις σε… 2,5%!

Ρόλος – κλειδί για τους δασμούς και τις τιμές ενέργειας

Σε κάθε περίπτωση, οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες θα πληγούν από τους δασμούς 25% που ήδη έχουν τεθεί σε ισχύ σε βάρος του Μεξικού, καθώς διατηρούν μονάδες στην χώρα αυτή.

Αν ο Τραμπ υλοποιήσει τις εξαγγελίες του για επιβολή αντίστοιχων δασμών και στην ΕΕ (κάτι που αποτελεί διαπραγματευτικό χαρτί ενάντια στους Ευρωπαίους προκειμένου να αυξήσουν τη “συνδρομή” τους στο ΝΑΤΟ), τότε ενδεχομένως όλες οι παραπάνω αντιδράσεις των αγορών (απέναντι στα γερμανικά κρατικά ομόλογα και τις γερμανικές μετοχές) να αλλάξουν, καθώς θα αυτή αναμένεται πως θα φέρει ύφεση στη γηραιά ήπειρο.

Πιο συγκεκριμένα, θα τεθούν τα εξής ερωτήματα: Θα συνεχίσει να θεωρείται από τους αναλυτές αλώβητη η άριστη πιστοληπτική ικανότητα της Γερμανίας αν την ίδια στιγμή που αποφασίσει η κυβέρνηση της αύξηση του κρατικού δανεισμού της, εισέλθει η οικονομία της σε βαθύτερη ύφεση και μάλιστα για τέταρτο συνεχόμενο χρόνο;

Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν πως η αύξηση των κρατικών δαπανών στην πολεμική βιομηχανία θα μπορούσε να αντισταθμίσει τις απώλειες από τις αναμενόμενες νέες ζημιές στην αυτοκινητοβιομηχανία. Το ερώτημα, όμως, είναι αν μπορεί και αν προλαβαίνει η γερμανική βιομηχανία συνολικά να κάνει τη στροφή από την παραγωγή αυτοκινήτων στην παραγωγή οπλικών συστημάτων, ειδικά καθώς ο βασικότερος λόγος της ζημιάς την οποία έχει υποστεί η Γερμανία τα τελευταία 5 χρόνια δεν είναι άλλος από την εκτίναξη των τιμών ενέργειας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Και αυτό είναι κρίσιμο για την επιβίωση της γερμανικής βιομηχανίας (και οικονομίας) καθώς αυτή καταναλώνει πολλή ενέργεια, είτε παράγει αυτοκίνητα, είτε…τανκς. Ακόμα και ένα ενδεχόμενο «τέλος» του πολέμου στην Ουκρανία, δεν αναμένεται να επαναφέρει καμία «κανονικότητα» στις ροές του φυσικού αερίου από τη Ρωσία, ενώ ο Τραμπ «απαιτεί» από τους Ευρωπαίους να αγοράσουν περισσότερο (πανάκριβο) αμερικανικό LNG.