Μπουτάν: Τι συνέβη στο «βασίλειο της ευτυχίας»;

Το Μπουτάν είναι μικρή ορεινή χώρα, φωλιασμένη μεταξύ Κίνας και Ινδίας, με πληθυσμό 800.000 ψυχές. Είναι γνωστό ως «βασίλειο της ευτυχίας» λόγω της προσήλωσής του στη μέτρηση της… Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας (ΑΕΘΕ), αφού η προσέγγισή του στην ανάπτυξη βασίζεται στη βουδιστική ιδέα της «μέσης οδού» και στην επιδίωξη της ισορροπίας, όχι στα άκρα, κατά την επίσημη εκδοχή φυσικά. Τον τελευταίο καιρό, όμως, οι ισορροπίες έχουν διαταραχθεί. Τις συστάσεις με τον εξουσιαστικό εξωτισμό έκανε ο βρετανικός Guardian.

Αυτή η περιβόητη ΑΕΘΕ, μετρημένη πρώτη φορά από το Μπουτάν το 2008, υπολογίζεται με έρευνες επί τη βάσει 148 ερωτήσεων μέσω συνεντεύξεων. Η πιο πρόσφατη έρευνα, του 2022, περιελάμβανε δείγμα 1,4% του πληθυσμού και έδωσε στη χώρα μέση βαθμολογία ευτυχίας 0,781/1, η οποία ορίζει τους Μπουτανέζους ως ευτυχέστερους σε σχέση με το 2015. Παρά ταύτα τα χαρούμενα, η χώρα βιώνει πρωτοφανή επίπεδα μετανάστευσης.

Πέρυσι το 1,5% του πληθυσμού μετανάστευσε στην Αυστραλία για να εργαστεί και να σπουδάσει. Το 2019, ένας ανεξάρτητος φορέας μέτρησης της ευτυχίας, η έκθεση Oxford World Happiness, κατέταξε τη χώρα στην 95η θέση μεταξύ 156 χωρών. Εκτοτε δεν έκανε άλλη μέτρηση όμως. Το Μπουτάν διεξήγε τις πρώτες εκλογές του το 2007, έναν χρόνο μετά την άνοδο στην εξουσία του βασιλιά του, Τζίγκμε Σέζαρ Ναμπγκιέλ Ουανγκτσούκ, ο οποίος κληρονόμησε τον θώκο από τον πατέρα του.

Ο τουρισμός είναι από τις κύριες πηγές εσόδων για τη χώρα, όμως νέκρωσε λόγω του κορονοϊού, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει ανακάμψει. Οι δουλειές έχουν μειωθεί, ενώ η ανεργία των νέων αυξάνεται σταθερά από το 2004 (28,6% το 2022). Ενας Μπουτανέζος στους οκτώ ζει στη φτώχεια. Ωστόσο η κυβέρνηση επένδυσε εκατομμύρια δολάρια σε εξοπλισμό για την «εξόρυξη» κρυπτονομισμάτων, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Το κρυπτονόμισμα δεν πολυταιριάζει με τα βουδιστικά βέβαια, ούτε με τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος και τον μηδενικό άνθρακα για το οποία φλυαρεί ο βασιλιάς.

Πρόγραμμα «Ευτυχία 2.0»…

Ο πρωθυπουργός Τσερίνγκ Τομπγκάι αναγκάστηκε να βάλει μπροστά το πρόγραμμα «Ευτυχία 2.0», το οποίο δίνει έμφαση στην οικονομία. Αλλά υπάρχουν και άλλα. Το Μπουτάν κατατάσσεται στην 90ή θέση όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου. Οι χαρούμενοι ντόπιοι δεν αισθάνονται ασφαλείς να εκφράσουν πολιτική άποψη διότι φοβούνται το κράτος. Τώρα ο μπουτανέζος βασιλιάς σχεδιάζει την «πόλη της επίγνωσης» που, εφ’ όσον χτιστεί, θα καλύπτει το 2,5% της χώρας. Έχει σχεδιαστεί ως πόλη 1.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, κοντά στη μεθόριο με την Ινδία. Αυτή θα γίνει το κέντρο υποδοχής των τουριστών. Ο βασιλιάς παρουσιάζει το όλο πρότζεκτ ως καινοτομία, με κατοικήσιμες γέφυρες, κ.ά., ωστόσο η περιοχή έχει παρελθόν εκτοπισμών.

Οι φόβοι που εγείρονται από τους ντόπιους είναι ότι οι αγρότες θα σταματήσουν λίαν συντόμως να… ευτυχούν, ως πρώτα θύματα του εν λόγω έργου. Θα αναγκαστούν είτε να πουλήσουν τη γη τους στο κράτος για ένα πιάτο ρύζι είτε να φύγουν διά της βίας από εκεί. Και έτσι ζητούν την προσοχή της διεθνούς κοινότητας. Κατά το παρελθόν το Μπουτάν εκτόπισε χιλιάδες πολίτες του στο Νεπάλ, όπου ακόμη και σήμερα 108.000 άτομα εξακολουθούν να ζουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς. Οι εκτοπισμοί εκείνοι μύριζαν εθνοκάθαρση, ενώ όσοι δεν έφυγαν υπέστησαν φυλάκιση και βασανιστήρια. Κατόπιν αυτών επήλθε και φυγή νέων ατόμων με προσόντα και δεξιότητες, δηλαδή συνέβη το γνωστό και στα δικά μας μέρη brain drain.

. . .