Μπορεί το Παρίσι να διοργανώσει τους πιο πράσινους Αγώνες;

Η Πλας ντε λα Κονκόρντ στο Παρίσι είναι εξοικειωμένη με τις σκαλωσιές, καθώς εκεί έλαβαν χώρα περισσότεροι από 1.000 αποκεφαλισμοί κατά τη Γαλλική Επανάσταση. Δύο αιώνες αργότερα τα… ικριώματα επέστρεψαν για την κατασκευή μιας γιγαντιαίας κερκίδας που θα φιλοξενήσει 40.000 θεατές των αγωνισμάτων μπρέικντανς, BMX και σκέιτμπορντ στους φετινούς Ολυμπιακούς Αγώνες.

Είναι ένα από τα κύρια παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο το Παρίσι ελπίζει να φιλοξενήσει τους πιο οικολογικούς Αγώνες της Ιστορίας, χρησιμοποιώντας προσωρινά σκηνικά για να μετατρέψει τα διάσημα ορόσημα της πόλης σε φωτογενή σκηνικά για το τηλεοπτικό θέαμα – και για να αφήσει όσο το δυνατόν λιγότερες μόνιμες δομές στον απόηχό τους.

Ο Guardian σημειώνει ότι από την επόμενη εβδομάδα ο Πύργος του Αϊφελ θα αποτελέσει ένα επιβλητικό υπόβαθρο για το Ολυμπιακό μπιτς βόλεϊ και το Παραολυμπιακό ποδόσφαιρο τυφλών, ενώ το Παλάτι των Βερσαλλιών θα προσφέρει ένα «βασιλικό» σκηνικό για τους αγώνες ιππασίας.

Η τελετή έναρξης θα πραγματοποιηθεί μέσα στον ποταμό Σηκουάνα, με την παρέλαση ενός στολίσκου κατά μήκος μιας εξέδρας κατασκευασμένης σε σημείο που περιλαμβάνεται στον κατάλογο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Περισσότερο από κάθε άλλη διοργάνωση, οι φετινοί Ολυμπιακοί Αγώνες φιλοδοξούν να κινηθούν έξυπνα και να λειτουργήσουν ως δεκαπενθήμερη διαφήμιση για τη διοργανώτρια πόλη τους.

Τι θα μείνει, όμως, στην Πόλη του Φωτός μετά το πέρας των Αγώνων; Τι άλλο πέρα από την αύξηση του ήδη διογκωμένου αριθμού τουριστών μπορεί τελικά να αποκομίσει το Παρίσι μετά την ολοκλήρωση των Ολυμπιακών εορτασμών, κόστους 9 δισ. ευρώ;

Ο Εμανουέλ Γκρεγκουάρ, σοσιαλιστής αντιδήμαρχος για θέματα πολεοδομικού σχεδιασμού του Παρισιού την τελευταία δεκαετία, λέει στον Guardian ότι η πόλη αντιμετώπισε τους Αγώνες ως μια εξαιρετική ευκαιρία για να επιταχύνει τον πράσινο μετασχηματισμό της. «Μεταμορφώσαμε τους δημόσιους χώρους, τις δημόσιες συγκοινωνίες, τον ποταμό, με τρόπους που, χωρίς τους Αγώνες, ίσως χρειάζονταν μια ή δύο δεκαετίες ακόμη» εξηγεί.

Η λίστα των νέων κατασκευών είναι ομολογουμένως εντυπωσιακή – 400 χιλιόμετρα νέων ποδηλατοδρόμων, επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου, καθαρισμός του Σηκουάνα, φύτευση 300.000 νέων δένδρων. Ο νέος σταθμός Σαν-Ντενί-Πλεγιέλ είναι σχεδιασμένος από τον διάσημο ιάπωνα αρχιτέκτονα Κένγκο Κούμα, ενώ δίπλα του έχει κατασκευαστεί μια εντυπωσιακή, τεράστια νέα πεζογέφυρα με δικτυωτό τρούλο.

Τα μέχρι σήμερα αποκομμένα προάστια του Παρισιού έχουν συνδεθεί πλέον με την πόλη και οι φρέσκοι ποδηλατοδρόμοι θα προσφέρουν καθημερινή άσκηση στους κατοίκους τους. Οι επικριτές αυτών των έργων, βέβαια, ισχυρίζονται ότι τα σχέδια για την κατασκευή τους προϋπήρχαν των Αγώνων, αλλά οι υποστηρικτές τους πιστεύουν ότι η διοργάνωση λειτούργησε ως ατμομηχανή για την υλοποίησή τους.

Η Ολυμπιακή υποψηφιότητα του Παρισιού βασιζόταν στην ιδέα των υπερήφανων διοργανωτών για την κατασκευή ελάχιστων εγκαταστάσεων. Εχοντας φιλοξενήσει Ολυμπιακούς Αγώνες δύο φορές στο παρελθόν –το 1900 και το 1924– καθώς και το Μουντιάλ του 1998 –για το οποίο δημιουργήθηκε το τεράστιο ποδοσφαιρικό γήπεδο Σταντ ντε Φρανς–, η πόλη είχε ήδη έτοιμες τις περισσότερες εγκαταστάσεις που χρειαζόταν.

Αντί να σπρώχνει τεράστια χρηματικά ποσά σε μεγάλους νέους χώρους, που συχνά δυσκολεύονται να γεμίσουν θέσεις και να πληρώσουν τους λογαριασμούς θέρμανσής τους μετά το τέλος των Αγώνων, το Παρίσι θα ξόδευε το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού του για την αναβάθμιση όσων ήδη είχε. Ως αποτέλεσμα, δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικά υπερθεάματα, και οι φορολογούμενοι είναι μάλλον ευγνώμονες, επισημαίνει ο Guardian.

Πρόκειται για Ολυμπιακούς Αγώνες επισκευών και επαναχρησιμοποίησης, στα πρότυπα της συμφωνίας για το κλίμα που επετεύχθη το 2015 στην ίδια πόλη. Σε ολόκληρο το Παρίσι τα παλαιωμένα λείψανα της Ολυμπιάδας του 1924 έχουν αποκτήσει νέα πνοή. Το στάδιο Ιβ-Ντι-Μανουάρ, για παράδειγμα, στο βορειοδυτικό προάστιο Κολόμπ, με εξέδρα 1.000 θέσεων, θα προσφέρει μετά το πέρας των Αγώνων ειδικά γήπεδα ποδοσφαίρου, χόκεϊ, ράγκμπι, καθώς και έναν νέο στίβο.

Η πισίνα Ζορζ Βαλερεΐ, στην ανατολική γειτονιά Τελεγκράφ, που θα χρησιμοποιηθεί για την προπόνηση των αγώνων κολύμβησης, έχει εφοδιαστεί με μια κομψή νέα αναδιπλούμενη οροφή με τη μορφή ενός λεπτού καφασωτού θόλου από ξύλο. Είναι μία από τις 25 συνολικά πισίνες σε όλη την πόλη που έχουν ανακαινιστεί για τους Αγώνες. Η δαπάνη εκατομμυρίων για ευαίσθητες αναβαθμίσεις των δημοτικών εγκαταστάσεων δύσκολα βρίσκει επικριτές.

Οσον αφορά τα νέα κτίρια, όμως, οι αντιδράσεις είναι ανάμικτες. Η αξίας 138 εκατ. ευρώ Αντίντας Αρένα βρίσκεται στο βόρειο άκρο της πόλης, σε μια γειτονιά που κάποτε ήταν γνωστή για το εμπόριο ναρκωτικών. Το στάδιο των 8.000 θέσεων θα φιλοξενήσει το μπάντμινγτον και τη ρυθμική γυμναστική, και στη συνέχεια θα λειτουργεί ως χώρος συναυλιών και ως έδρα της αμερικανικής λέσχης μπάσκετ του Παρισιού.

Παραδόξως, ο επίσημος ιστότοπος της διοργάνωσης υπερηφανεύεται ότι «τα περισσότερα οικοδομικά υλικά θα είναι βιολογικής βάσης (κυρίως ξύλο)», ωστόσο το οικοδόμημα –που μοιάζει με καταφύγιο– είναι κατασκευασμένο σχεδόν εξ ολοκλήρου από σκυρόδεμα και επενδυμένο με ενεργοβόρο αλουμίνιο. Το στάδιο είναι άκρως αντιοικολογικό.

Αντιθέτως, το κέντρο υδρόβιου στίβου, αξίας 175 εκατ. ευρώ, είναι ο φάρος αυτού που αντιπροσωπεύουν οι φετινοί Ολυμπιακοί Αγώνες – λιτό, πράσινο (με τη μεγαλύτερη αστική φάρμα ηλιακής ενέργειας στο Παρίσι) και λίγο αφαιρετικό. Θα είναι όφελος για μια περιοχή όπου τα μισά από τα παιδιά ηλικίας 11 ετών δεν γνωρίζουν κολύμπι.

Το πιο επίμαχο μέρος κάθε Ολυμπιακής διοργάνωσης είναι συνήθως η στέγαση των αθλητών – και πώς αυτή χρησιμοποιείται μετά τους Αγώνες. Το Παρίσι δεν αποτελεί εξαίρεση, γράφει ο Guardian. Το Ολυμπιακό Χωριό, στο Σεν-Σαν-Ντενί –το φτωχότερο διαμέρισμα της Γαλλίας–, όπου βρίσκεται επίσης το στάδιο και το κέντρο υδάτινου στίβου, φαίνεται ότι θα γίνει άλλος ένας παράγοντας ταχέος εξευγενισμού.

Οπως και στο Λονδίνο το 2012, η πρώην βιομηχανική τοποθεσία δίπλα στο ποτάμι ήταν ήδη προορισμένη για ανάπτυξη. Τα γραμμικά αστικά τετράγωνα είναι διατεταγμένα κάθετα προς τον Σηκουάνα και κυμαίνονται από τέσσερις έως 15 ορόφους, με αυλές και πυργίσκους διαφόρων χρωμάτων. Περίπου 40 διαφορετικοί αρχιτέκτονες επέλεξαν ένα μωσαϊκό χρωμάτων που θυμίζουν σουρεαλιστικό πίνακα, χωρίς όμως να ενοχλούν υπερβολικά το μάτι.

Μια αίσθηση χαρακτήρα προσδίδει και η διατήρηση ορισμένων βιομηχανικών κτιρίων, συμπεριλαμβανομένου ενός σταθμού ηλεκτροπαραγωγής της δεκαετίας του 1930 ο οποίος αναγεννήθηκε ως κινηματογραφικό στούντιο ονόματι Cité du Cinéma το 2012  –και προορίζεται για καντίνα των αθλητών–, καθώς και ιδιόρρυθμες λεπτομέρειες, όπως φανοστάτες κατασκευασμένοι από ανακυκλωμένους στύλους σκαλωσιάς και πάγκοι φτιαγμένοι από απόβλητα κατεδάφισης.

Αλλά το Ολυμπιακό Χωριό είναι ένα οικολογικό όραμα που προορίζεται για λίγους. Μόλις το 30% των διαμερισμάτων θα είναι προσιτά μετά τους Αγώνες, με τα υπόλοιπα να πωλούνται σε τιμές πολύ πάνω ​​από το βαλάντιο των περισσότερων ντόπιων – περίπου 7.500 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, τιμή σχεδόν διπλάσια από τον τοπικό μέσο όρο.

Με την εστίασή της στην κινητικότητα, την πράσινη ανάπτυξη και την ανακαίνιση, η γενική κληρονομιά των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού δείχνει πιο ελπιδοφόρα από τις προηγούμενες, βοηθώντας ουσιαστικά τη σύνδεση του κέντρου του Παρισιού με τα εδώ και χρόνια αποκομμένα προάστια. Η νοητική γεωγραφία των περισσότερων Παριζιάνων αναμένεται να επεκταθεί προς το καλύτερο, καταλήγει ο Guardian.

Αυτή θα είναι πιθανώς η σημαντικότερη κληρονομιά αυτών των Αγώνων: να αποτελέσουν όχημα για πιο δίκαιες μορφές ανάπτυξης. Αλλά αν το Παρίσι είχε εφαρμόσει για τη στέγαση την ίδια προοδευτική προσέγγιση που χρησιμοποίησε για να αναβαθμίσει και να επεκτείνει τους υπάρχοντες αθλητικούς χώρους του, θα είχε ήδη μια κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη κληρονομιά, για την οποία θα ήταν πραγματικά υπερήφανο.

. . .