«Μην αμελείτε τον εμβολιασμό και τις προληπτικές εξετάσεις»

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι η τέταρτη συχνότερη μορφή κακοήθους νόσου στις γυναίκες παγκοσμίως, αλλά μπορεί να προληφθεί και να διαγνωστεί εγκαίρως, αναφέρουν ειδικοί από την Θεραπευτική Κλινική ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα.

Όπως εξηγούν οι δρες Μαρία Καπαρέλου (παθολόγος-ογκολόγος), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (τ. πρύτανης ΕΚΠΑ, καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής), η θνησιμότητά του είναι μεγαλύτερη στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπου υπάρχουν ανισότητες στην πρόσβαση σε εμβολιασμό κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), προληπτικό έλεγχο και θεραπεία.

Ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας για τον καρκίνο αυτό είναι ο ιός HPV, προσθέτουν. Είναι μία σεξουαλικώς μεταδιδόμενη λοίμωξη που μπορεί να επηρεάσει:

• Το δέρμα
• Την περιοχή των γεννητικών οργάνων
• Τον λαιμό

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα απομακρύνει τον ιό από τον οργανισμό. Ωστόσο, η επίμονη λοίμωξη από HPV υψηλού κινδύνου μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη παθολογικών κυττάρων. Αυτά μπορεί στη συνέχεια να εξελιχθούν σε καρκίνο.

Η επίμονη λοίμωξη από HPV στον τράχηλο της μήτρας είναι υπεύθυνη για το 95% των περιπτώσεων καρκίνου σε αυτόν, εάν δεν αντιμετωπιστεί. Αυτό όμως δεν συμβαίνει αμέσως. Συνήθως απαιτούνται 15–20 χρόνια για να εξελιχθούν τα ανώμαλα κύτταρα σε καρκίνο. Στις γυναίκες, όμως,  με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (όπως σε περιπτώσεις μη θεραπευμένης HIV/AIDS λοίμωξης), αυτή η διαδικασία μπορεί να επιταχυνθεί και να διαρκέσει 5–10 χρόνια.

Στους παράγοντες κινδύνου για την εξέλιξη του καρκίνου συμπεριλαμβάνονται:

• Ο τύπος του ιού HPV
• Η ανοσολογική κατάσταση της ασθενούς
• Η παρουσία άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων
• Η χρήση ορμονικής αντισύλληψης
• Το κάπνισμα

Η πρόληψη

Όπως προαναφέρθηκε, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί. Η πρόληψη συνίσταται:

• Στον εμβολιασμό κατά του ιού HPV, ο οποίος είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός όταν χορηγηθεί στην προεφηβική ηλικία. Ο εμβολιασμός συνιστάται για κορίτσια ηλικίας 9-14 ετών.
• Στον τακτικό προληπτικό έλεγχο με τεστ Παπανικολάου ή/και τεστ HPV, συνήθως από την ηλικία των 30 ετών (πρέπει να επαναλαμβάνεται τακτικά)

Εάν διαγνωστεί νωρίς, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να θεραπευτεί πλήρως. Η στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την εξάλειψη της νόσου ως προβλήματος δημοσίας υγείας έως τον επόμενο αιώνα,  συμπεριλαμβάνει τρεις στόχους έως το 2030:

1. Εμβολιασμό του 90% των κοριτσιών
2. Προληπτικό έλεγχο του 70% των γυναικών
3. Πρόσβαση σε θεραπεία για το 90% των διαγνωσμένων περιστατικών

Με αφορμή τον Ιανουάριο ο οποίος έχει καθιερωθεί ως Μήνας Ευαισθητοποίησης για τη νόσο, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου & Προλήψεως Ασθενειών (ECDC) ενθαρρύνει τις γυναίκες:

• Να ενημερωθούν για τους κινδύνους
• Να υποβάλλονται σε τακτικό προληπτικό έλεγχο
• Να εμβολιαστούν κατά του HPV

Στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα το Υπουργείο Υγείας έχει θέσει ως στόχο να εξαλειφθεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας που προκαλείται από τον ιό HPV. Έτσι, έχει επεκτείνει την κάλυψη του εμβολιασμού έναντι του ιού HPV σε κορίτσια και αγόρια, ηλικίας 15-18 ετών. Ο εμβολιασμός αυτός αποζημιώνεται από τον ΕΟΠΥΥ.

Επιπλέον, εκπονεί πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για τη νόσο με δωρεάν εξετάσεις για τις γυναίκες. «Είναι εξαιρετικά σημαντικό όλοι και όλες οι δικαιούχοι του προγράμματος πρόληψης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας να εκμεταλλευτούν τις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις και να συμμετέχουν στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου, καθώς όσο πιο νωρίς εντοπίζεται η νόσος,  τόσο πιο εύκολα και αποτελεσματικά αντιμετωπίζεται», τονίζουν οι ιατροί.

Το πρόγραμμα δωρεάν εξετάσεων απευθύνεται σε όλες τις γυναίκες ηλικίας 21 έως 65 ετών οι οποίες:

1. Δεν έχουν ιστορικό καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και
2. Διαθέτουν ΑΜΚΑ

Συνοψίζοντας, «ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί σημαντική απειλή για την υγεία των γυναικών παγκοσμίως, αλλά μπορεί να προληφθεί και να θεραπευτεί εάν διαγνωστεί έγκαιρα. Η ενίσχυση των προγραμμάτων εμβολιασμού, η προώθηση του τακτικού προληπτικού ελέγχου και η πρόσβαση σε σύγχρονες θεραπείες έχουν ως στόχο την εξάλειψη της νόσου», καταλήγουν οι ειδικοί.

Φωτογραφία: iStock