Μελανσόν: Ο 72χρονος ευρωσκεπτικιστής που κοντράρει τη Λεπέν

Ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, ο αρχηγός του κόμματος Αλύγιστη Γαλλία, είναι η κεντρική φιγούρα της αριστερής συμμαχίας του Νέου Λαϊκού Μετώπου (NFP), μάλλον της μοναδικής πολιτικής ομάδας που δείχνει ικανή να εμποδίσει την άνοδο στην εξουσία της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης.

Η συμμαχία –την οποία πολλοί χαρακτηρίζουν εύθραυστη και ευκαιριακή– ανάμεσα στους αντισυστημικούς αριστερούς, τους κομμουνιστές, τους Πράσινους και τους σοσιαλιστές, έλαβε τη δεύτερη θέση στον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών της Γαλλίας, με ποσοστό 28%. Ο 72χρονος πολιτικός βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων ανάμεσα στους κεντρώους του προέδρου Μακρόν και του συνασπισμού του, ενόψει το δεύτερου γύρου, που θα διεξαχθεί το ερχόμενο Σαββατοκύριακο.

Οι δυο πολιτικοί σχηματισμοί επιχειρούν να συνεννοηθούν, έτσι ώστε, με την εφαρμογή της τακτικής ψήφου, να εμποδίσουν την επέλαση της Ακροδεξιάς προς την πλειοψηφία και την πρωθυπουργία της χώρας. Ο Μελανσόν θα πρέπει να πείσει τους κεντρώους υποψήφιους που βγήκαν τρίτοι στον πρώτο γύρο να παραιτηθούν στον δεύτερο, ώστε οι ψηφοφόροι Κέντρου και Αριστεράς να υπερκεράσουν τους ακροδεξιούς ψηφοφόρους στις περιφέρειές τους.

Το πρόβλημα, όπως επισημαίνει η ανάλυση της βρετανικής Telegraph, είναι ότι οι κεντρώοι ψηφοφόροι πρέπει να συμβιβαστούν με την ιδέα της συνεργασίας με τον άνθρωπο που έχει το παρατσούκλι «Γάλλος Τζέρεμι Κόρμπιν» − μια αναφορά στον παλιομοδίτη βρετανό αριστεριστή που, ως ηγέτης των Εργατικών, οδήγησε το κόμμα του στη χειρότερη εκλογική επίδοση της ιστορίας του τον Δεκέμβριο του 2019.

Γεννημένος στην Ταγγέρη του Μαρόκου το 1951, γιος ισπανικής καταγωγής ταχυδρόμου και σικελικής καταγωγής δασκάλας δημοτικού σχολείου, ο Μελανσόν μετακόμισε στη Γαλλία το 1962. Αργότερα σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Μπεζανσόν. Αρχικά τροτσκιστής, εντάχθηκε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα το 1976 και υπηρέτησε για λίγο ως υπουργός επαγγελματικής κατάρτισης το 2000.

Περιγράφει τον εαυτό του ως ρεπουμπλικανό που πιστεύει στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία και στις εκλογές. «Γι’ αυτό ζητώ μια επανάσταση των πολιτών μέσω της κάλπης» είπε το 2010. Είχε ήδη αποφασίσει ότι οι Σοσιαλιστές ήταν το λάθος όχημα για μια τέτοια επανάσταση, έχοντας αποχωρήσει από το κόμμα το 2008 − καθώς δεν ήταν αρκετά ριζοσπαστικό για έναν άνθρωπο του οποίου οι θέσεις σε μια σειρά κοινωνικών και γεωπολιτικών ζητημάτων είναι πολύ πιο αριστερές.

Το 2016 σχημάτισε την Αλύγιστη Γαλλία. «Η χώρα μας χρειάζεται μια άλλη φωνή στην Αριστερά» είπε αποχωρώντας από το Σοσιαλιστικό Κόμμα – και τότε ελάχιστοι θα τον αμφισβητούσαν. Ο Μελανσόν είναι επικριτικός απέναντι στην ΕΕ, την οποία θεωρεί σε μεγάλο βαθμό μια λέσχη πλουσίων, και ξεσπά συχνά κατά της παγκοσμιοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού.

Οι πολιτικές θέσεις του παρουσιάζουν κάποιες αντιφάσεις. Το 2014 υποστήριξε την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία, αλλά το 2022 στράφηκε εναντίον του προέδρου Πούτιν. Μετά τη ρωσική εισβολή εξέφρασε κάποιες αντιρρήσεις για την υποστήριξη της Ουκρανίας. Στο παρελθόν είχε ηγηθεί εκστρατείας για την αποχώρηση της Γαλλίας από το NATO − το οποίο θεωρούσε «βραχίωνα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού».

Οπως ο Κόρμπιν, έτσι και ο Μελανσόν έχει αντιμετωπίσει σποραδικές κατηγορίες για αντισημιτισμό, κυρίως λόγω της κριτικής που ασκεί διαχρονικά στο Ισραήλ. Προφανώς αρνείται τους ισχυρισμούς, δηλώνοντας ότι δεν έχει «καμία σχέση με τον ρατσισμό και καμία σχέση με τον αντισημιτισμό».

Οι επικριτές του επισημαίνουν την υποστήριξη που έχει επιδείξει, όχι μόνο στον ρώσο πρόεδρο, αλλά και σε αυταρχικούς ηγέτες της Νότιας Αμερικής. Τόσο ο εκλιπών πρόεδρος της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες, όσο και ο Μάο Τσε Τουνγκ της Κίνας έχουν κερδίσει τον θαυμασμό του.

Ελάχιστα από αυτά φαίνεται να αποθαρρύνουν τους υποστηρικτές του. Ισχυρός ομιλητής και ρήτορας, έχει επιδέξια κινητοποιήσει τους νέους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συγκεντρώνοντας περισσότερους από ένα εκατομμύριο «συνδρομητές» στο YouTube κανάλι του. Η ψήφος των νέων τού πρόσφερε το 22% στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2022 − ελάχιστα πίσω από το 23,2% της Λεπέν.

Τώρα, ως ο πιο υψηλού προφίλ πολιτικός του αριστερού συνασπισμού NFP, μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει βελτιώσει την εικόνα του. Αλλά πολλοί αμφισβητούν αν η συμμαχία της οποίας ηγείται θα καταφέρει να διατηρήσει και να επεκτείνει την επιρροή της σε εκείνους των οποίων την υποστήριξη θα χρειαστεί για να εξασφαλίσει τη νίκη στον δεύτερο γύρο.

Το ερώτημα είναι αν ο Μελανσόν είναι ικανός για τους απαραίτητους συμβιβασμούς που απαιτεί μια ευρεία πολιτική συμμαχία ώστε να γίνει ανάχωμα στην επέλαση της Ακροδεξιάς. Πολιτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι, ως ο άνθρωπος που κατάφερε να κρατήσει ενωμένο τον ετερόκλητο αριστερό συνασπισμό, μάλλον είναι σε θέση να κάνει συμβιβασμούς. Αυτό που θέτουν σε αμφισβήτηση είναι η ικανότητά του να διατηρήσει το συμβιβαστικό προφίλ του και ως πρωθυπουργός.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα του Μελανσόν για τη γαλλική κοινή γνώμη είναι ότι θεωρείται απρόβλεπτος. Με ορατό το ενδεχόμενο μιας ακροδεξιάς νίκης στον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών, οι αναλυτές κρίνουν ότι είναι πολύ πιθανό να προτιμηθεί από το εκλογικό σώμα στο δίπολο με τη Λεπέν.

Η πρόκληση για τον ίδιο είναι να μην προσβάλει ή ερεθίσει με την αριστερή ρητορική του τους κεντροδεξιούς ψηφοφόρους, οι οποίοι παραδοσιακά ψηφίζουν τον υποψήφιο που κατεβαίνει απέναντι στην Ακροδεξιά. Καθώς η Λεπέν έχει κάνει μια συντονισμένη προσπάθεια να διευρύνει την απήχηση του κόμματός της και να πείσει τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αυτή τη φορά θα λειτουργήσει το αντι-λεπενικό μέτωπο.

Σε κάθε περίπτωση, οι μετριοπαθείς ψηφοφόροι θα κληθούν να αντιμετωπίσουν το δίλημμα ανάμεσα στην ανερχόμενη Ακροδεξιά, με τους κινδύνους που αντιπροσωπεύει, και τον πολιτικό που ο σοσιαλιστής πρώην πρωθυπουργός Φρανσουά Ολάντ είχε χαρακτηρίσει ως «το πρόβλημα».

. . .