Μεγάλες προσδοκίες, αλλά σφικτός κρατικός προϋπολογισμός

Αν και έχουν καλλιεργηθεί μεγάλες προσδοκίες για νικητή των εκλογών χθες στη Βρετανία (04.07.24) και ηγέτη των Εργατικών, Κιρ Στάρμερ, τα περιθώρια που του δίνει ο κρατικός προϋπολογισμός τον οποίο θα παραλάβει δεν είναι τόσο …μεγάλα.

Αν και η οικονομία της Βρετανία έχει ξεπεράσει την ύφεση, η νέα κυβέρνηση υπό τον Κιρ Στάρμερ δεν αναμένεται να μπορέσει να ικανοποιήσει τις προσδοκίες όλων όσων των ψήφισαν, ειδικά των ασθενέστερων κοινωνικά ομάδων.

Ωστόσο, τα πρώτα καθήκοντα του νέου Βρετανού Πρωθυπουργού είναι διπλωματικά:

Την Τρίτη 9 Ιουλίου θα μεταβεί στην τριήμερη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών, Ντέηβιντ Λάμι (David Lammy) και τον επικεφαλής Άμυνας, Ντέηβιντ Χίλι (David Healey), όπου θα συναντηθεί με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν (Joe Biden), τον καγκελάριο της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς (Olaf Scholz) και τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι (Volodimir Zelensky).

Μια εβδομάδα αργότερα, ο Starmer θα υποδεχθεί περίπου 47 Ευρωπαίους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων στη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας. Η συνάντηση στο Μπλένχαϊμ, βορειοδυτικά του Λονδίνου, είναι επίσης πιθανό να αφορά τη στενότερη συνεργασία για την πολιτική ασφάλειας στην Ευρώπη. Οι Εργατικοί θέλουν να προτείνουν στην ΕΕ ένα σύμφωνο ασφαλείας, το οποίο ο νέος υπουργός Εξωτερικών Λάμι θέλει να συζητήσει “σύντομα” με τη Γερμανίδα ομόλογό του Ανναλένα Μπέρμποκ στο Βερολίνο. Συγκεκριμένα, πρόκειται για έναν “δομημένο διάλογο” σε θέματα ασφάλειας και στενότερη συνεργασία στην αμυντική βιομηχανία.

Ο Starmer θα ήθελε επίσης να δει καλύτερη συνεργασία με τους γείτονες της ΕΕ στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης.

Ο νέος πρωθυπουργός θέλει να σταματήσει την απέλαση προσφύγων στη Ρουάντα που σχεδίαζε η προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση και αντ’ αυτού να λάβει αυστηρότερα μέτρα κατά των εγκληματιών διακινητών. Αυτό θα αποτελέσει βασικό καθήκον για τη νέα υπουργό Εσωτερικών Υβέτ Κούπερ (Yvette Cooper).

Ανεμοδείκτης η οικονομία

Η νέα κυβέρνηση δέχεται ούριο άνεμο από την οικονομία: το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη ξεπεράσει τη σύντομη ύφεση στα τέλη του περασμένου έτους και δημιούργησε αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) κατά 0,7% το πρώτο τρίμηνο του 2024.

Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί από το 11% στο 2%, πράγμα που σημαίνει ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές αναμένουν ότι η Τράπεζα της Αγγλίας θα μειώσει τα επιτόκια για πρώτη φορά από τον Αύγουστο.

Η νέα υπουργός Οικονομικών Ρέιτσελ Ριβς, η πρώτη γυναίκα που ανέλαβε ποτέ αυτό το αξίωμα, είναι πιθανό να είναι η πρώτη που θα προβεί σε ταμειακό έλεγχο.

Αναμένεται ότι θα παρουσιάσει στη συνέχεια μια ζοφερή εικόνα των δημόσιων οικονομικών, προκειμένου να μετριάσει τις προσδοκίες των υποστηρικτών των Εργατικών ότι η νέα κυβέρνηση θα αυξήσει μαζικά τις δημόσιες δαπάνες, σύμφωνα με την Handelsblatt.

H Ριβς θα μπορούσε να παραδειγματιστεί από το βιβλίο του συντηρητικού Τζορτζ Όσμπορν, ο οποίος παραπονέθηκε μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Συντηρητικούς το 2010 ότι οι Εργατικοί τον άφησαν με άδεια ταμεία.

Καθώς οι Εργατικοί επιθυμούν να υιοθετήσουν τον δημοσιονομικό κανόνα των Συντηρητικών, σύμφωνα με τον οποίο το δημόσιο χρέος, το οποίο έχει πλέον ανέλθει σχεδόν στο 100% του ΑΕΠ, πρέπει να μειωθεί κατά το πέμπτο έτος της διακυβέρνησης, ο Ριβς έχει ελάχιστα οικονομικά περιθώρια. Η Ριβς είναι επίσης αρχικά απρόθυμη να αλλάξει το δημοσιονομικό σχέδιο του προκατόχου της για αύξηση των δημόσιων δαπανών μόνο κατά 1% σε πραγματικούς όρους.

Η νέα κυβέρνηση σχεδιάζει περιορισμένες αυξήσεις φόρων για τα δημόσια σχολεία, τους διαχειριστές ιδιωτικών κεφαλαίων, τους πλούσιους ξένους και τις εταιρείες ενέργειας, προκειμένου να μπορέσει να χρηματοδοτήσει τις υποσχόμενες πρόσθετες δαπάνες για το κρατικό σύστημα υγείας (NHS) και περισσότερους εκπαιδευτικούς. Ωστόσο, ο Ριβς δεν θα μπορέσει να πληρώσει την αύξηση των μισθών κατά περισσότερο από 30% που ζητούν οι νέοι γιατροί που απεργούν εδώ και μήνες.

Οι επιταγές των σφιχτών προϋπολογισμών

Το μη κομματικό Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών (IFS) ανακάλυψε και άλλα κενά στον προϋπολογισμό: “Εάν προστατευθούν το σύστημα υγείας NHS, τα σχολεία, η παιδική μέριμνα και οι προϋπολογισμοί για την άμυνα, τα περισσότερα κυβερνητικά τμήματα θα αντιμετωπίσουν περικοπές σε πραγματικές τιμές κατά μέσο όρο 3% ετησίως”, γράφουν οι οικονομολόγοι, επισημαίνοντας πως “για να αποφευχθούν αυτές οι περικοπές, θα χρειαστούν πρόσθετες δαπάνες ύψους περίπου 20 δισεκατομμυρίων λιρών (περίπου 23,4 δισεκατομμυρίων ευρώ) το 2029/30″.

Από πού θα προέλθουν τα πρόσθετα κονδύλια είναι ακόμη εντελώς ασαφές. Ο Μπέντζαμιν Ναμπάρο (Benjamin Nabarro), αναλυτής της μεγάλης αμερικανικής τράπεζας Citigroup στο Λονδίνο, θεωρεί ότι περαιτέρω αυξήσεις φόρων από τη νέα κυβέρνηση θα είναι “επώδυνες, αλλά μάλλον αναπόφευκτες”. Αναμένει υψηλότερους φόρους ύψους έως και 15 δισεκατομμυρίων λιρών, οι οποίοι θα μπορούσαν να πλήξουν ιδιαίτερα τις συντάξεις, τα κεφαλαιακά κέρδη και τις κληρονομιές. Ωστόσο, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι περίπου το 40% των Βρετανών θα ήταν διατεθειμένο να πληρώσει περισσότερους φόρους αν τα επιπλέον χρήματα πήγαιναν σε δημόσιες υπηρεσίες.

Οι προτεραιότητες των Εργατικών θα γίνουν πιο σαφείς όταν ο βασιλιάς Κάρολος Γ’ διαβάσει την κυβερνητική δήλωση που διατύπωσε ο Starmer στις 17 Ιουλίου. Είναι πιθανό να περιλαμβάνει νόμο που θα επιτρέπει στην κυβέρνηση να επανεθνικοποιήσει τις σιδηροδρομικές εταιρείες που ιδιωτικοποίησαν οι Συντηρητικοί. Οι Εργατικοί θέλουν επίσης να επιταχύνουν τη διαδικασία σχεδιασμού για έργα στέγασης και υποδομών. Η απαγόρευση των Συντηρητικών για την κατασκευή χερσαίων ανεμογεννητριών πρόκειται να ανατραπεί.

Τα συνδικάτα πιέζουν επίσης να ανατραπεί η αυστηροποίηση του δικαιώματος της απεργίας και να βελτιωθούν τα δικαιώματα των εργαζομένων, όπως η προστασία από τις απολύσεις. Αντίθετα, οι Εργατικοί θέλουν να υιοθετήσουν τις διαδοχικές απαγορεύσεις των Συντηρητικών για το κάπνισμα στους νέους και την πρόωρη αποφυλάκιση ανήλικων παραβατών, προκειμένου να ανακουφιστούν οι υπερπλήρεις φυλακές.

Και το… ποδόσφαιρο

Ο Starmer θέλει να συντομεύσει τις θερινές διακοπές του κοινοβουλίου μέχρι τον Αύγουστο, ώστε η κυβέρνηση να μπορέσει να ξεκινήσει γρήγορα. Ωστόσο, δεν θέλει να εγκαταλείψει το αγαπημένο του χόμπι: “Παίζω ποδόσφαιρο σχεδόν κάθε εβδομάδα από τότε που ήμουν δέκα ετών και δεν πρόκειται να σταματήσω τώρα”, ανακοίνωσε ο νέος πρωθυπουργός. Αν η Αγγλία φτάσει στον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου στις 14 Ιουλίου στο Βερολίνο, ο Στάρμερ θέλει να είναι κι αυτός εκεί. Θα είναι η πρώτη του επίσκεψη στη Γερμανία ως επικεφαλής της κυβέρνησης.