Μαθουσάλας καρχαρίας, το «κλειδί» για αντικαρκινικές θεραπείες

Ο αποκαλούμενος «καρχαρίας της Γροιλανδίας» (επιστημονική ονομασία Somniosus microcephalus) είναι ένας μεγάλος καρχαρίας που ζει στα νερά του Βόρειου Ατλαντικού, γύρω από τη Γροιλανδία και την Ισλανδία. Το συγκεκριμένο είδος ζει βορειότερα από κάθε άλλο γνωστό καρχαριοειδές.

Φτάνει σε μήκος τα 6,4 μέτρα και σε βάρος τον έναν τόνο. Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του είναι ότι ζει για τουλάχιστον 400 χρόνια, ενώ μπορεί να φτάσει έως και σε ηλικία 500 ετών.

Οι επιστήμονες πίστευαν ότι η μεγάλη διάρκεια ζωής του οφειλόταν στο εξαιρετικά ψυχρό περιβάλλον και στην ελάχιστη κίνησή του, αλλά μια πρόσφατη μελέτη αναδεικνύει πιο περίπλοκους λόγους.

Οπως φαίνεται, λοιπόν, ο καρχαρίας αυτός ανέπτυξε έναν μοναδικό στη φύση μεταβολισμό μυών, ο οποίος παίζει καταλυτικό ρόλο στην απίστευτα μεγάλη διάρκεια ζωής του. Η ανακάλυψη αυτή ίσως οδηγήσει σε νέες καινοτόμες θεραπείες κατά της γήρανσης.

Εκτός από το υψηλό προσδόκιμο ζωής, ένα ακόμη εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του καρχαρία της Γροιλανδίας είναι ότι ποτέ δεν προσβάλλεται από καρκίνο. Οπως αναφέρει σε δημοσίευμα του ο βρετανικός Independent, μια νέα γονιδιακή μελέτη αποκαλύπτει την αιτία που ο καρχαρίας αυτός δεν αναπτύσσει κακοήθεις όγκους, γεγονός που ίσως ανοίξει τον δρόμο στην ανάπτυξη νέων αντικαρκινικών θεραπειών για τον άνθρωπο.

Η ανακάλυψη

Ενας από τους λόγους εμφάνισης καρκίνου είναι η συσσώρευση βλάβης στο DNA κατά τη διάρκεια του βίου ενός οργανισμού. Τα μακρόβια ζώα αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου, καθώς διαθέτουν περισσότερα κύτταρα, επομένως και περισσότερες πιθανότητες να πάει στραβά η κυτταρική διαίρεση.

Ωστόσο, η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου σε μακρόβια ζώα, όπως οι ελέφαντες και οι καρχαρίες της Γροιλανδίας, δεν είναι υψηλή. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων χαρτογράφησε το σύνθετο γονιδίωμα του καρχαρία της Γροιλανδίας, αποκαλύπτοντας κάποιες ενδείξεις για αυτό το παράδοξο.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο καρχαρίας της Γροιλανδίας έχει ενισχυμένους μηχανισμούς απόκρισης και επιδιόρθωσης της βλάβης στο DNA του. Εξέτασαν συγκεκριμένα μια κατηγορία γονιδίων στο γονιδίωμα του καρχαρία, τα οποία εμπλέκονται στη ρύθμιση μιας βασικής πρωτεΐνης του ανοσοποιητικού συστήματος.

Αυτές οι οικογένειες γονιδίων, λένε οι ερευνητές, εμπλέκονται στην ενεργοποίηση της πρωτεΐνης NF-kB, η οποία ρυθμίζει τη φλεγμονή, την ανοσία και την κυτταρική επιβίωση, βασικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στην καταστολή των όγκων.

Η άμυνα

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο καρχαρίας της Γροιλανδίας είχε περισσότερα αντίγραφα αυτών των γονιδίων σε σύγκριση με άλλα είδη καρχαρία με μικρό προσδόκιμο ζωής, και έτσι το γονιδίωμά του διατηρείται πιο σταθερό.

Διαπίστωσαν ότι έχει «ισχυρή ανοσολογική άμυνα», η οποία δυνητικά μειώνει τον κίνδυνο μολυσματικών ασθενειών και αυτοάνοσων προβλημάτων. Μέσα στο γονιδίωμα του καρχαρία οι ερευνητές βρήκαν επίσης ενδείξεις για την επιτυχημένη προσαρμογή του σε μια αργή ζωή στα βάθη του ωκεανού.

Η οφθαλμική πρωτεΐνη ροδοψίνη, που ανιχνεύθηκε στον καρχαρία της Γροιλανδίας, περιέχει παραλλαγές αμινοξέων που του προσθέτουν εμπειρία στην επεξεργασία των μηκών κύματος του μπλε φωτός, χαρακτηριστικό που του δίνει ένα πλεονέκτημα στα βάθη του ωκεανού.

«Αυτές οι γονιδιωματικές αναλύσεις προσφέρουν νέες ιδέες για τη μοριακή βάση της εξαιρετικής μακροζωίας του καρχαρία της Γροιλανδίας και υπογραμμίζουν πιθανούς γενετικούς μηχανισμούς που θα μπορούσαν να ενημερώσουν τη μελλοντική έρευνα για τη μακροζωία» αναφέρουν οι επιστήμονες στη σχετική μελέτη.

. . .