Μέρκελ: «Πάντα ήξερα ότι ο Πούτιν είναι εχθρός της Ευρώπης»

Συνέντευξη-ποταμό έδωσε στην Corriere della Sera η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ, σε σεπαρέ ιταλικού εστιατορίου του Βερολίνου, πλησίον του ψυχροπολεμικού Check-point Charlie επί του αλήστου μνήμης Τείχους. Συμβολικά πράγματα για την 70χρονη πολιτικό δηλαδή, αφού και η ίδια γεννήθηκε Ανατολικογερμανίδα, στην υπό ασφυκτικό σοβιετικό (ρωσικό) έλεγχο DDR, όμως κατάφερε να διαπρέψει ως το σημαντικότερο πρόσωπο της Χριστιανοδημοκρατίας, κυβερνώντας 16 χρόνια την ενωμένη Γερμανία.

Η αποκλειστική συνέντευξη της Μέρκελ στο μιλανέζικο Μέσο δόθηκε επ’ ευκαιρία της κυκλοφορίας των «απομνημονευμάτων» της («Ελευθερία» τιτλοφορείται το βιβλίο και κυκλοφορεί από τις 26 Νοεμβρίου σε 30 χώρες, μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο). Η Μέρκελ απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις, οι οποίες αφορούσαν τον Πούτιν, τον Τραμπ, το Ουκρανικό, την Κίνα, την Ευρωπαϊκή Ενωση του παρελθόντος και του παρόντος, το Μεταναστευτικό, κ.ά.

Εισαγωγικά, η Μέρκελ παρουσίασε τον εαυτό της ως συμβιβαστική φιγούρα, δηλώνοντας ότι η δύναμη έγκειται ακριβώς στην ικανότητα συγκερασμού των αντιθέσεων και ότι οι δικές της ημέρες στην καγκελαρία ήταν οι πλέον συναρπαστικές για την ίδια, γεμάτες από εμπειρίες που «ανεπιφύλακτα άξιζαν τον κόπο». Οι Ιταλοί έκλεισαν το δικό τους κείμενο με ένα απόσπασμα του «Ελευθερία» με… ρωσικό χρώμα. Η Μέρκελ βαδίζει σε παραλία της Βαλτικής και αναπολεί την εποχή της εξουσίας της, η οποία πέρασε ανεπιστρεπτί φυσικά, με στίχους του Πούσκιν από το «Ευγένιος Ονέγκιν»: «Πού πήγατε χρυσές ημέρες της άνοιξής μου…» Εννοείται, βέβαια, ότι στο ενδιάμεσο κατακεραύνωσε τον Πούτιν και τη Ρωσία.

Η Μέρκελ αποχώρησε από την καγκελαρία τον Δεκέμβριο του 2021, έγραψε η Corriere, και έκτοτε εξαφανίστηκε από το προσκήνιο. Πολλοί την κατηγόρησαν και ακόμη την κατηγορούν ότι δεν ήθελε να δει εγκαίρως τους ηγεμονικούς και πολεμικούς στόχους του Πούτιν, επιλέγοντας την αντιμετώπισή του με διπλωματικό τρόπο. Επίσης ότι δεν έκανε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στο γερμανικό μοντέλο ώστε να αποφευχθεί η παρούσα κρίση. Ομως ο λόγος της εξαφάνισής της ήταν η συγγραφή του «Ελευθερία». Το βιβλίο το έγραψε με τη βοήθεια της Μπεάτε Μπάουμαν, της γυναίκας που υπήρξε η σκιά της στην πολιτική από το μακρινό 1990.

Περί Πούτιν

Η Μέρκελ απάντησε στις κατηγορίες που εξαπολύονται εναντίον της όσον αφορά το ρωσικό πρόβλημα ως εξής: «Γνώριζα πολύ καλά τις προθέσεις του Πούτιν. Πάντα τις εξέφραζε τόσο δημόσια όσο και σε εμπιστευτικές συνομιλίες. Ηξερα πολλούς από τους στόχους του και ήξερα ότι δεν είχαμε να κάνουμε με έναν φίλο της Ευρώπης. Πλέον το ερώτημα είναι μόνο πώς αντιδρά κανείς. Η στάση μου ήταν όχι η διακοπή της σχέσης, αλλά η αποτροπή της εισβολής στην Ουκρανία μέσω συνομιλιών. Δεν μάσησα τα λόγια μου. Και λειτούργησε για λίγο. Με την έναρξη του ρωσικού πολέμου κατά της Ουκρανίας η κατάσταση άλλαξε άρδην».

Εκανε το εξής σχόλιο: «Για εμένα η πτώση του Τείχους, η επανένωση της Γερμανίας και η ενότητα της Ευρώπης ήταν η μεγαλύτερη χαρά της ζωής μου. Για τον Πούτιν το τέλος του Ψυχρού Πολέμου συνδέεται με τη χειρότερη κακοτυχία του 20ού αιώνα, το τέλος της Σοβιετικής Ενωσης. Αυτό δείχνει ότι οι απόψεις μας ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες. Ο Πούτιν προσπάθησε να ξανακάνει τη Ρωσία μεγάλη δύναμη. Δεν μπόρεσε όμως να το κάνει αυτό και σε οικονομικό επίπεδο, μέσω της ευημερίας για όλους. Αντιθέτως, εφήρμοσε τις μεθόδους που είχε μάθει στην KGB, τη στρατιωτική δύναμη και τον ρωσικό εθνικισμό. Ετσι δεν υλοποιήθηκαν οι ελπίδες που είχαμε το 1990, ότι η Ρωσία θα ακολουθούσε σταδιακά τον δρόμο του εκδημοκρατισμού».

Στην ερώτηση «γιατί δεν μπλοκάρατε τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2 το 2015, έναν χρόνο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας», η Μέρκελ έδωσε την παρακάτω απάντηση: «Ηθελα να διασφαλίσω ότι η γερμανική οικονομία θα έχει φθηνό φυσικό αέριο. Κοιτάξτε σήμερα τι συνέπειες έχει για τη Γερμανία το υψηλό ενεργειακό κόστος. Επιπλέον και για πολιτικούς λόγους, ήθελα να διατηρήσω οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία, έτσι ώστε και αυτή η χώρα να συμμετέχει στην ευημερία».

Περί Ουκρανικού

Η Μέρκελ ρωτήθηκε αν είναι δυνατή στο εγγύς μέλλον κάποια διαπραγμάτευση με τον Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και απάντησε ότι απαιτείται διπλή δράση, συνομιλίες και επαφές, αλλά και αποτροπή. Παραδέχθηκε ότι επί ημερών της οι αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας δεν ήταν επαρκείς, αν και αυξήθηκαν, και δήλωσε ότι πλέον χρειάζεται ανάκαμψη. Η Ουκρανία δεν μπορεί να αποφασίσει μόνη της, είπε, αλλά με τους συμμάχους της όσον αφορά το πότε θα συζητηθεί η διπλωματική ειρήνη με τη Ρωσία. «Το Κίεβο δεν μπορεί να αποφασίσει μόνο του. Ομως δεν μπορώ να πω πότε θα υπάρξουν εξελίξεις, αφού δεν δραστηριοποιούμαι πλέον στην πολιτική».

Περί Τραμπ

Σο βιβλίο της η Μέρκελ γράφει, σχολίασε η Corriere, ότι ο Τραμπ γοητεύτηκε από τον Πούτιν. Ετσι το μιλανέζικο Mέσο τη ρώτησε αν θεωρεί την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο επικίνδυνη για τη Γερμανία και την Ευρώπη. Η απάντηση ήταν: «Για τον Τραμπ δεν υπάρχουν ποτέ καταστάσεις win-win, όπου και οι δύο πλευρές συμφωνούν να μοιραστούν τα κέρδη. Για εκείνον μόνο ένας κερδίζει. Είναι ιδέα που δεν συμμερίζομαι. Νομίζω ότι έχουμε κάνει πολλές συμφωνίες στον κόσμο, οι οποίες είναι αμοιβαίως επωφελείς.  Πιστεύω στη δύναμη του συμβιβασμού, σε αντίθεση με τον Τραμπ. Το πιο σημαντικό είναι να συνεργαστούμε μαζί του και να υπερασπιστούμε τα δικά μας συμφέροντα, γερμανικά και ευρωπαϊκά, τόσο ξεκάθαρα όσο εκείνος υπερασπίζεται τα δικά του».

Η Μέρκελ είπε ότι στην πρώτη θητεία του ο Τραμπ την έβλεπε «ως ενσάρκωση της Γερμανίας» και θύμισε ότι ο άρτι επανεκλεγείς πρόεδρος στις ΗΠΑ «πάντα έλεγε ότι αν γινόταν και πάλι πρόεδρος θα έβαζε δασμούς τόσο υψηλούς, που θα εξαφανίζονταν από τους δρόμους του Μανχάταν τα γερμανικά αυτοκίνητα».

Περί ευρώ, φρένου, Κίνας, κ.ά.

Η Μέρκελ αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι αναμείχθηκε στα εσωτερικά άλλης χώρας και ότι κάποτε ζήτησε το κεφάλι του Σίλβιο Μπερλουσκόνι επί πίνακι. Είπε καλά λόγια για το ιταλικό πολιτικό προσωπικό με το οποίο συνεργάστηκε (Πρόντι, Μόντι, Λέτα, Ρέντσι, Τζεντιλόνι, Κόντε) και ειδικώς για τον Μάριο Ντράγκι. Το περιβόητο «ό,τι χρειάζεται» του ευρωτραπεζίτη για τη διάσωση του ευρώ το έμαθε αφ’ ότου ελέχθη, αν και προϋπήρξαν οι μεταξύ τους σχετικές ζυμώσεις. Του έπλεξε, πάντως, ένα σύντομο εγκώμιο. Επίσης, η Μέρκελ υπερασπίστηκε ως σωστή την πολιτική της στο Μεταναστευτικό το 2015, είπε ότι οι σημερινοί Ανατολικογερμανοί είχαν αγανακτήσει με τους Δυτικογερμανούς που τους έλεγαν «σαβούρα» και ότι η ίδια προσπάθησε να εξαλείψει τέτοιες προκαταλήψεις.

Στα πικάντικά της συνέντευξης η πληροφορία ότι κάποτε, όταν ήταν νεαρή στην DDR, την είχε πλησιάσει η Στάζι για να την κάνει πρακτόρισσά της, αλλά και η θέση της ότι το διαβόητο «φρένο χρέους» που εισήγαγε λιτότητα στη Γερμανία σε ομοσπονδιακό επίπεδο αλλά και σε περιφερειακό «αρχικώς ήταν καλή ιδέα, αλλά στην παρούσα κατάσταση πρέπει να μεταρρυθμιστεί». Οχι η πρώην καγκελάριος δεν έχει κατά νου σπατάλες: «Μεταρρύθμιση όχι προς ενθάρρυνση των κοινωνικών δαπανών, αλλά των επενδύσεων».

Τέλος, η Μέρκελ τάχθηκε υπέρ του «επαναπροσδιορισμού των προτεραιοτήτων στις σχέσεις με την Κίνα», λόγω «της ανάγκης για περισσότερες αμυντικές δαπάνες και για επιβίωση στον σκληρότερο παγκόσμιο ανταγωνισμό» (με αυτήν τη σειρά, όπως βλέπετε, οι λόγοι).

. . .