Κτηματολόγιο: Εγκλωβισμένα χιλιάδες «ορφανά» ακίνητα

Εγκλωβισμένα παραμένουν χιλιάδες ορφανά ακίνητα, σε μια διελκυστίνδα μεταξύ Δημοσίου και δήμων, οι οποίοι ερίζουν για την αξιοποίησή τους. Ο στόχος και των δύο πλευρών, κοινός: η απόδοσή τους για κοινωνική στέγαση ή σε νέα ζευγάρια που δεν έχουν πλέον πρόσβαση σε φθηνή στέγη.

Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για συνολικά 3.200.000 «ορφανά» ιδιοκτησιακά δικαιώματα, δηλαδή ακίνητα που δεν έχουν δηλωθεί στο Κτηματολόγιο από κανέναν. Σε αυτά υπολογίζεται ότι περίπου 140.000 είναι τα δικαιώματα ιδιοκτησίας σε κτίσματα (διαμερίσματα κ.λπ.).  Αν και ο αριθμός των υπολογίσιμης αξίας ακινήτων μπορεί να περιοριστεί όσο προχωρά η κτηματογράφηση, θεωρείται βέβαιο ότι πολλά θα παραμείνουν ως «αγνώστου ιδιοκτήτη».

Το επόμενο διάστημα αναμένεται, άλλωστε, να ολοκληρωθεί και η μελέτη από το Κτηματολόγιο για τον προσδιορισμό του πραγματικού αριθμού τους, αλλά και του ποιοτικού ελέγχου τους, η οποία τελικά θα ξεκαθαρίσει πόσα είναι τα κτίρια ή τα οικόπεδα που είναι  αξιοποιήσιμα, προκειμένου στη συνέχεια να αποφασιστεί η τύχη τους.

Για παράδειγμα, πολλά «ορφανά» αφορούν δικαιώματα υψούν (ο λεγόμενος «αέρας»), καθώς πολλοί δικαιούχοι θεώρησαν ότι δεν ήταν απαραίτητο να τα δηλώσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις πιθανώς θα χρειαστεί και νομοθετική παρέμβαση ώστε να μη βρεθούν χιλιάδες πολίτες συνιδιοκτήτες με το Δημόσιο στα ακίνητά τους. Επίσης, άλλα αδήλωτα ακίνητα μπορεί να προέκυψαν από  κομμάτια γης, μεταξύ δύο ιδιοκτησιών που συνορεύουν, τα οποία δηλώθηκαν μεν αλλά τα όριά τους δεν συμπίπτουν, με συνέπεια να «περισσεύει» γη.

Το τελευταίο διάστημα άνοιξε και πάλι η συζήτηση για την τύχη των ακινήτων που θα περιέλθουν σταδιακά στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου (σ.σ.: μετά την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών στο Κτηματολόγιο, το ακίνητο περιέρχεται στο Δημόσιο). Προσφάτως, η Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) αποφάσισε να επαναφέρει παλαιότερο αίτημά της (από το 2021) και να ζητήσει από τα συναρμόδια υπουργεία και την κυβέρνηση να ληφθούν τελικές αποφάσεις, ώστε όσα καταγράφονται στο Κτηματολόγιο ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» να περάσουν στην ευθύνη του δήμου της περιοχής όπου βρίσκονται, με δικαίωμα μεταβίβασης και εκμετάλλευσης, ώστε να ενταχθούν σε προγράμματα ενεργειακής και λειτουργικής αναβάθμισης, να επισκευαστούν, να ανακαινιστούν και να εξυπηρετήσουν σκοπούς κοινωνικής στέγασης.

Οπως τόνισε ο εισηγητής της πρότασης, αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ και δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, το Δημόσιο διαθέτει ήδη χιλιάδες ακίνητα σε αχρησία, τα οποία δεν αξιοποιούνται προς όφελος των πολιτών και της τοπικής κοινωνίας, υπογραμμίζοντας ότι τα «αγνώστου ιδιοκτήτη» θα μπορούσαν να ταξινομηθούν από τις αρμόδιες δημοτικές αρχές, έτσι ώστε να τα διαχειριστούν άμεσα για την κάλυψη στεγαστικών αναγκών της τοπικής κοινωνικής κατοικίας, με προτεραιότητα σε ευπαθείς ομάδες, νέες οικογένειες και νέους εργαζόμενους. Οσο για τα «ορφανά» οικόπεδα (δίχως κτίσμα) που μπορεί να βρίσκονται εντός των πόλεων, θα μπορούσαν να μετατραπούν σε κοινόχρηστους χώρους.

Ωστόσο η κυβέρνηση έχει στα σκαριά μια διαφορετική προσέγγιση για την αξιοποίησή τους. Πρόταση της ομάδας του μετακινηθέντος (και αναβαθμισθέντος) υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κωνσταντίνου Κυρανάκη, ως πολιτικού προϊσταμένου του Κτηματολογίου, την οποία σύμφωνα με πληροφορίες είχε υποβάλει στο Μαξίμου για τη λήψη της τελικής απόφασης, περιλάμβανε σχέδιο για τη δημιουργία ταμείου που θα δημοπρατήσει τα ακίνητα, ώστε να δημιουργηθεί ένα αποθεματικό, το οποίο στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση νέων ζευγαριών και γενικότερα της νέας γενιάς, ως μια δράση ανάσχεσης του δημογραφικού προβλήματος.

Σε κάθε περίπτωση, οι πολίτες (ή και το Δημόσιο, ιδρύματα, μοναστήρια και άλλοι φορείς) που δεν έχουν δηλώσει έως σήμερα την περιουσία τους, βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας, μπορούν, εάν έχουν μεταγεγραμμένο τίτλο, ακόμη και σε περιοχές υπό «λειτουργούν» Κτηματολόγιο (δηλαδή το Κτηματολόγιο έχει ολοκληρωθεί και λειτουργεί κανονικά), να τη δηλώσουν. Εως τα τέλη του 2026 το Δημόσιο δεν πρόκειται να διεκδικήσει αδήλωτη περιουσία.

Εάν δεν το κάνουν, η περιουσία τους θα περιέλθει στο Δημόσιο ή μπορεί να τη διεκδικήσουν ή να την έχουν ήδη κατοχυρώσει στο Κτηματολόγιο διάφοροι επιτήδειοι. Οι αδήλωτες ιδιοκτησίες αποτελούν συχνά «μαγνήτη» απατεώνων και είναι πολλές οι υποθέσεις που απατεώνες έχουν επιχειρήσει να αποκτήσουν ακίνητα-«φιλέτα» τα οποία δεν είχαν δηλωθεί από τους ιδιοκτήτες τους.

Στα τέλη του περασμένου φθινοπώρου είχε αποκαλυφθεί από το Κτηματολόγιο κύκλωμα που επιχείρησε να δηλώσει 45 ακίνητα-«φιλέτα» σε τρία νησιά του Αργοσαρωνικού (Αγκίστρι, Υδρα και Σπέτσες) συνολικής έκτασης πάνω από 550.000 τετραγωνικά μέτρα. Η απάτη έγινε με την επίκληση της χρησικτησίας και με τροποποιημένες δηλώσεις Ε9, στις οποίες τα ακίνητα δηλώθηκαν ως ιδιοκτησία τους.

Οι υπηρεσίες του Κτηματολογίου, μέσω ψηφιακών ελέγχων, έχουν εντοπίσει και πολλές άλλες παρόμοιες υποθέσεις κυκλωμάτων, όπως π.χ. στη Χαλκιδική, όπου είχαν δηλώσει περί τα 130 οικόπεδα, αλλά και σε πολλά νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου με υψηλή αξία γης. Αλλά και στην Αττική, ειδικά στα νότια ακριβά προάστια, έχουν καταγραφεί πολλά περιστατικά επιτήδειων που έχουν σφετεριστεί περιουσίες – κυρίως ομογενών που δεν επισκέπτονται συχνά την Ελλάδα ή δεν είχαν ενημερωθεί για τη διαδικασία κτηματογράφησης.

Μάλιστα, πολλές από αυτές τις περιπτώσεις έχουν καταλήξει στα δικαστήρια, με τους πραγματικούς ιδιοκτήτες να βρίσκονται προ τετελεσμένων. Για παράδειγμα, ομογενείς βρέθηκαν προ εκπλήξεως διαπιστώνοντας ότι στο οικόπεδό τους, το οποίο δεν είχαν δηλώσει κατά την κτηματογράφηση, είχε πλέον κτιστεί πολυκατοικία, με αρκετά από τα διαμερίσματα να έχουν ήδη μεταπωληθεί.

Σήμερα, από τα εκτιμώμενα 40 εκατ. ιδιοκτησιακά δικαιώματα, για το 52% η διαδικασία έχει περαιωθεί και λειτουργεί Κτηματολόγιο, το 33% των δικαιωμάτων βρίσκεται σε στάδιο ανάρτησης και επεξεργασίας-ελέγχου πριν την περαίωση, και το 10% βρίσκεται στο στάδιο πριν την ανάρτηση των κτηματολογικών πινάκων. Το υπόλοιπο ποσοστό αφορά περιοχές που βρίσκονται ακόμη στα αρχικά στάδια ή στα παλιά Κτηματολόγια (Πρωτευούσης και Δωδεκανήσων), για τα οποία εκκρεμεί η μετάπτωση στο νέο.

. . .