Κι αν τελικά οι αμερικανικές εκλογές δεν είναι και τόσο θρίλερ;

Είναι εκλογές-θρίλερ. Είναι από κάθε άποψη ιστορικές εκλογές. Αν κερδίσει η Κάμαλα Χάρις θα είναι η πρώτη γυναίκα πρόεδρος των ΗΠΑ. Αν κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ θα είναι ο πρώτος που θα επιστρέφει στον Λευκό Οίκο, θα είναι και ο 45ος και ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ. Και όλες οι δημοσκοπήσεις προεξοφλούν το οριακό του αποτελέσματος που αν όλα πάνε καλά θα το μάθουμε ξημερώματα Τετάρτης (ώρα Ελλάδος). Είναι όμως έτσι;

Διότι ορισμένοι ειδικοί προειδοποιούν πως η διαφορά των δυο αντιπάλων μπορεί τελικά να αποδειχθεί πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι αναμενόταν.

Κατά τις δημοσκοπήσεις που θεωρούνται οι σοβαρότερες, η Δημοκρατική αντιπρόεδρος και ο Ρεπουμπλικάνος πρώην πρόεδρος έχουν εντελώς οριακή διαφορά σε καθεμιά από τις επτά Πολιτείες-κλειδιά, που αναμένεται να κρίνουν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας.

Ο στατιστικολόγος Νέιτ Σίλβερ, γκουρού των αμερικανικων εκλογών, δημοσιοποίησε την τελική του πρόβλεψη, «τρέχοντας» 80.000 (!) προσομοιώσεις: η Χάρις κερδίζει την προεδρία στις 40.012 (50,015%) και ο Τραμπ στις 39.988 (49,985%), με τις 270 από αυτές να κρίνονται στην απόλυτη ισοπαλία εκλεκτόρων (269-269) και να επικρατεί ο Ρεπουμπλικανός χάρη στην πλειοψηφία που έχει το κόμμα του στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις που συγκέντρωσε ο έγκυρος ιστότοπος FiveThirtyEight σε συνεργασία με το δίκτυο ABC, η Χάρις και ο Τραμπ βρίσκονταν το απόγευμα της Δευτέρας σε απόλυτη ισοπαλία (47,8%) στην Πενσιλβάνια, σχεδόν σε ισοπαλία (47,4-47,7%) στη Νεβάδα και τους χώριζε λιγότερο από μία εκατοστιαία μονάδα στο Ουισκόνσιν, στο Μίσιγκαν και στη Βόρεια Καρολίνα, στα όρια δηλαδή του στατιστικού λάθους.

Δεν είναι πεισμένοι όλοι όμως πως η εικόνα αυτή είναι απόλυτα ακριβής.

«Στην πραγματικότητα, οι δημοσκοπήσεις κατά Πολιτεία περιγράφουν όχι μόνο μια εξαιρετικά αμφίρροπη κούρσα, αλλά επίσης μια ελάχιστα αμφίρροπη», υποστήριξε ο Τζόσουα Κλίντον, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Βάντερμπιλτ.

Σε μελέτη του που δημοσίευσε αυτή την εβδομάδα το NBC, ο ειδικός στις δημοσκοπήσεις εξέφρασε αμφιβολίες ειδικά για το πόσο «παρόμοια» είναι τα ευρήματα —οι διαφορές τους είναι δεκαδικοί αριθμοί— των διαθέσιμων ερευνών, υποδεικνύοντας πως μπορεί να είναι οι δημοσκόποι, όχι οι ψηφοφόροι, αυτοί που ευθύνονται για την φαινομενική ομοφωνία.

Κάποιος δημοσκόπος για παράδειγμα που βλέπει να προκύπτει «διαφορά πέντε μονάδων σε υποτίθεται αμφίρροπη κούρσα μπορεί να επιλέξει να παραμετροποιήσει τα αποτελέσματά του, ώστε να συμμορφώνονται με αυτά που δείχνουν άλλες δημοσκοπήσεις, λόγω της ανησυχίας πως θα μπορούσε να υποστεί πλήγμα η φήμη του», υπέθεσε.

Αρκετά ινστιτούτα δημοσκοπήσεων βρίσκονται σε άμυνα, αντιμέτωπα με τα υψηλά κόστη και τις αυξανόμενες δυσκολίες ως προς την επαφή με τους ψηφοφόρους — την εποχή των smartphones και δυνατοτήτων τους όπως είναι ιδίως η φραγή κλήσεων.

Η εμπειρία πρόσφατων εκλογικών αναμετρήσεων στις ΗΠΑ δεν σπρώχνει ακριβώς κανέναν να υιοθετήσει ανεπιφύλακτα αυτά που προβλέπουν.

Μετρούν σωστά την τραμπική ψήφο;

Οι δημοσκόποι αποδείχθηκε πως έπεσαν έξω τόσο το 2016, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τη Χίλαρι Κλίντον, όσο και το 2020, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ηττήθηκε από τον Τζο Μπάιντεν. Την πρώτη φορά, δεν φρόντισαν να καταγραφτεί σε επαρκή βαθμό η άποψη της κατηγορίας των λευκών ανδρών χωρίς πανεπιστημιακό πτυχίο — που θεωρείται πως έδωσε τη νίκη στον μεγιστάνα των ακινήτων. Τη δεύτερη φορά, παρότι έλαβαν υποτίθεται διορθωτικά μέτρα, υποτίμησαν ξανά την ψήφο υπέρ του Τραμπ και υπερτίμησαν αυτήν υπέρ του Μπάιντεν.

Και τι συμβαίνει με τις γυναίκες;

Τώρα πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι οι δημοσκόποι μετρούν κανονικά πια τους ψηφοφόρους του Τραμπ, αλλά δεν διαβάζουν καλά τη λεγόμενη «γυναικεία» ψήφο που ανέπτυξε δυναμική μετά την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να ανατρέψει τον εμβληματικό νόμο για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων, το καλοκαίρι του 2022.

Οι ενδιάμεσες εκλογές που ακολούθησαν, τον Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς, έδειξαν ότι πολλές δημοσκοπήσεις είχαν υποεκτιμήσει την ψήφο προς το στρατόπεδο των Δημοκρατικών, το οποίο όχι μόνο απέτρεψε ένα landslide των τραμπικών Ρεπουμπλικανών, αλλά κατάφερε να κρατήσει και την πλειοψηφία στη Γερουσία.

Ισως γι’ αυτό και ο Ελον Μασκ, ο ιδιοκτήτης της πλατφόρμας X (πρώην Twitter) και πιο διάσημος και ένθερμος υποστηρικτής του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου ζήτησε το βράδυ της Δευτέρας από τους άνδρες Αμερικανούς να προσέλθουν στις κάλπες: ο σεξισμός, η ιδέα ότι οι γυναίκες δεν τους ενδιαφέρουν, είναι κυρίαρχα στοιχεία αλλά ας το αφήσουμε για μια άλλη συζήτηση –σημασία έχει ότι οι γυναίκες είναι μια βουβή (δημοσκοπικά) ψήφος.

Τα δύο διόλου απίθανα σενάρια

Υπάρχει όμως και ένα άλλο σενάριο που δεν είναι διόλου απίθανο. Δεδομένου ότι οι διαφορές των δύο υποψηφίων στις Πολιτείες-κλειδιά είναι οριακές και στο όριο του στατιστικού λάθους, υπάρχει το ενδεχόμενο ένας εκ των δύο να κερδίσει όλες τις swing states και να πετύχει μια πεντακάθαρη νίκη σε επίπεδο εκλεκτόρων.

Το ABC και το FiveThirtyEight έτρεξαν το σενάριο ο Τραμπ να κερδίσει σε Νεβάδα, Αριζόνα, Τζορτζια, Βόρεια Καρολίνα, Μίσιγκαν, Ουισκόνσιν και Πενσιλβάνια: τότε θα αριθμεί 312 εκλέκτορες και η Κάμαλα Χάρις μόλις 226.

Το αντίστροφο σενάριο, με την Χάρις να κερδίζει τις επτά αμφίροπες Πολιτείες, δίνει τον Λευκό Οίκο στη σημερινή αντιπρόεδρο με 100 εκλέκτορες διαφορά –ούτε ο Τραμπ με τη γνωστή του αμετροέπεια και τοξικότητα δεν θα μπορεί να αμφισβητήσει ένα τέτοιο αποτέλεσμα εις βάρος του.

Ο Ου. Τζόζεφ Κάμπελ, καθηγητής του αμερικανικού πανεπιστημίου στην Ουάσιγκτον, διερωτάται αν δημοσκόποι «αλλοιώνουν λιγάκι παραπάνω τα δεδομένα τους για να τα ευθυγραμμίσουν με τα αποτελέσματα των άλλων».

Αυτό είναι κάτι «δύσκολο να το αποδείξεις», αλλά το «υποπτεύονται» πολλοί, καθώς ανταποκρίνεται στο «ένστικτο της αγέλης», προσθέτει. Προτού αναφερθεί σε διαβόητο προηγούμενο: αυτό των προεδρικών εκλογών του 1980.

Τότε, «όλες οι δημοσκοπήσεις υπεδείκνυαν πολύ αμφίρροπη κούρσα του (Δημοκρατικού) προέδρου Τζίμι Κάρτερ και του Ρεπουμπλικάνου (διαδόχου του) Ρόναλντ Ρέιγκαν», αλλά τελικά ο δεύτερος τον σάρωσε, «με διαφορά σχεδόν 10%».

«Δεν λέω πως θα ξαναγίνει κάτι τέτοιο το 2024, αλλά πρέπει να το κρατήσουμε στο νου μας», προειδοποίησε.

. . .