Καλπάζουν οι καταθέσεις, οι νέες επιλογές αποταμίευσης

Ούτε τα πενιχρά επιτόκια, αλλά ούτε και το μπαράζ των ανταγωνιστικών προϊόντων που προσφέρονται στους αποταμιευτές φαίνεται πως είναι σε θέση να ανακόψουν την αύξηση των τραπεζικών καταθέσεων των νοικοκυριών, η οποία συνεχίστηκε μέσα στο 2024, έχοντας ήδη ξεπεράσει τα 31 δισ. ευρώ την τελευταία πενταετία!

Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, οι καταθέσεις των νοικοκυριών σημείωσαν νέα άνοδο το Νοέμβριο του 2024 (από τα 147,06 στα 147,785 δισ. ευρώ) και ήταν αυξημένες κατά 1,16 δισ. ευρώ σε σύγκριση με την 1η Ιανουαρίου του ίδιου έτους.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών της αγοράς, η αύξηση των καταθέσεων στο σύνολο της περυσινής χρονιάς κυμάνθηκε σε αρκετά πιο υψηλά επίπεδα, με δεδομένο ότι το σχετικό μέγεθος παρουσιάζει θετική εποχικότητα κάθε Δεκέμβριο (βλέπε 13ος μισθός στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα και κάποια ενισχυτικά επιδόματα) και αρνητική εποχικότητα κάθε Ιανουάριο (δαπανάται ένα σημαντικό τμήμα των προαναφερθέντων εισοδημάτων).

Η ουσία είναι ότι οι τραπεζικές καταθέσεις των νοικοκυριών κατά την τελευταία πενταετία έχουν εκτιναχθεί ήδη κατά 31,1 δισ. ευρώ (χωρίς να συνυπολογίζεται η θετική επίδραση του Δεκεμβρίου, βλέπε στοιχεία παρατιθέμενου πίνακα), παρά το γεγονός ότι τα ιδιαίτερα χαμηλά καταθετικά επιτόκια έχουν στρέψει πολλούς αποταμιευτές σε εναλλακτικές πηγές τοποθετήσεων.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μόνο το 2024 περισσότερα από τέσσερα δισ. ευρώ ήταν το φρέσκο χρήμα που τοποθετήθηκε στα Ομολογιακά Αμοιβαία Κεφάλαια Εξωτερικού (κυρίως στην κατηγορία των Target Maturity που προωθούνται από τις ίδιες τις τράπεζες και τις θυγατρικές τους ΑΕΔΑΚ), όταν οι συνολικές εισροές στα Αμοιβαία Κεφάλαια κατά την τελευταία τριετία έχουν ξεπεράσει τα οκτώ δισ. ευρώ.

Επιπλέον, αρκετά δισ. ευρώ έχουν τοποθετηθεί κατά την τελευταία τριετία από ελληνικά νοικοκυριά σε Έντοκα Γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου (ιδιαίτερα μετά το φθινόπωρο του 2023 όταν η κυβέρνηση επέτρεψε στους ιδιώτες να μετέχουν απ’ ευθείας στις δημοπρασίες για ποσά έως 15.000 ευρώ), σε επενδυτικά-ασφαλιστικά προϊόντα τύπου unit-linked, αλλά και σε εταιρικά ομόλογα.

Τέλος, πέραν αυτών, κάποια δισεκατομμύρια ευρώ έχουν τοποθετηθεί κατά την τελευταία πενταετία από τα νοικοκυριά στην αγορά των κρυπτονομισμάτων.

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, οι πρόσθετες αποταμιεύσεις των νοικοκυριών κατά την τελευταία πενταετία ξεπερνούν με χαρακτηριστική άνεση τα 40 δισ. και ίσως να προσεγγίζουν τα 50 δισ. ευρώ, εκ των οποίων πολύ μικρό ποσοστό έχει επενδυθεί σε μετοχές του Χρηματιστηρίου της Αθήνας.

Τα νέα δεδομένα

Παρά τη διοχέτευση ενός πολύ σημαντικού τμήματος των πρόσθετων αυτών αποταμιεύσεων σε εναλλακτικά επενδυτικά προϊόντα (γεγονός που αποφέρει έσοδα από προμήθειες στις τράπεζες και στις θυγατρικές-συνεργαζόμενες ΑΕΔΑΚ και ασφαλιστικές εταιρείες) γεγονός είναι ότι η ρευστότητα των συστημικών χρηματοοικονομικών ομίλων διατηρείται σε πολύ υψηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα ο δείκτης των χορηγήσεων προς της καταθέσεις να κυμαίνεται κοντά στο 65%, όταν στην Ευρώπη υπερβαίνει ελαφρά το 100%.

Έτσι, οι αποδόσεις των καταθέσεων αναμένεται πως θα συνεχίσουν να πιέζονται μέσα στο 2025 λόγω της πλεονάζουσας ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών, αλλά και εξαιτίας της προβλεπόμενης πολιτικής της ΕΚΤ για αποκλιμάκωση των επιτοκίων της.

Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι ορισμένοι αποταμιευτές -προκειμένου να αποφύγουν την προβλεπόμενη πτώση των αποδόσεών τους- έσπευσαν να «κλειδώσουν» κατά τους τελευταίους μήνες του 2024 τα τρέχοντα επιτόκια μεταφέροντας σε προθεσμιακούς λογαριασμούς χρήματα που είχαν σε καταθέσεις όψεως και ταμιευτηρίου.

Μια δεύτερη εξέλιξη που παρατηρείται κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα είναι η ανάκαμψη των αποδόσεων που προσφέρουν τα Ομολογιακά Αμοιβαία Κεφάλαια και τα Έντοκα Γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου. Παράγοντας που θα μπορούσε ενδεχομένως να ερμηνεύσει αυτή την εξέλιξη είναι η εκτίμηση ορισμένων ότι η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) θα ακολουθήσει μια πολύ πιο «μετρημένη» πολιτική επιτοκίων από αυτή που προβλεπόταν μέχρι πρότινος, με αποτέλεσμα μια τέτοια εξέλιξη να οδηγήσει και την ΕΚΤ στο να «βάλει νερό στο κρασί της» και έτσι να προχωρήσει σε μια πιο αργή αποκλιμάκωση των δικών της επιτοκίων μέσα στο 2025.

Μια ακόμη εξέλιξη που παρατηρείται είναι το αρχικό ενδιαφέρον που δείχνουν ορισμένοι επενδυτές προκειμένου να εξετάσουν το ενδεχόμενο επένδυσης σε δολαριακούς ομολογιακούς τίτλους, των οποίων τα yields είναι συνήθως υψηλότερα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει οπαδός ενός «σκληρότερου» δολαρίου.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι επενδυτές σε αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία αναλαμβάνουν και το συναλλαγματικό ρίσκο.