Ισλανδία: Η νεότερη σε ηλικία πρωθυπουργός με αποκλειστικά γυναίκες υπουργούς

Πριν από περίπου 45 χρόνια, η Ισλανδία έγραψε ιστορία με την εκλογή της πρώτης γυναίκας προέδρου χώρας στον κόσμο. Από τότε, η σκανδιναβική χώρα διευρύνει την παγκόσμια φεμινιστική της πρωτοπορία, γινόμενη χώρα-πρότυπο για εκατομμύρια γυναίκες ανά τον κόσμο που επιθυμούν να ανέλθουν στη πολιτική σκακιέρα.

Η χώρα είχε έκτοτε πολλές γυναίκες προέδρους και πρωθυπουργούς, αλλά μόλις πριν από τρεις εβδομάδες, όταν η σοσιαλδημοκράτισσα Κριστρούν Φροσταντότιρ ανέλαβε τα καθήκοντά της, τα δύο κορυφαία αξιώματα της χώρας κατέχουν για πρώτη φορά ταυτόχρονα γυναίκες – καθώς η Χάλα Τομασνότιρ έγινε η δεύτερη γυναίκα πρόεδρος της Ισλανδίας τον περασμένο Αύγουστο.

Η 36χρονη πρωθυπουργός, δεν είναι μόνο η νεότερη ηγέτης στην Ισλανδία, αλλά και η νεότερη εν ενεργεία ηγέτης κράτους στον κόσμο. Μάλιστα, παρότι πρόθεσή της δεν ήταν να σχηματίσει κυβέρνηση με… άρωμα γυναίκας, τελικά κατέληξε σε έναν συνασπισμό που διοικείται εξ ολοκλήρου από γυναίκες.

Ο συνασπισμός, που ο Τύπος της Ισλανδίας έχει βαφτίσει ως «Βαλκυρίες», αποτελείται από το κεντροαριστερό κόμμα της, το κεντρώο Λαϊκό Κόμμα της Ινγκα Σαελάντ, και το κεντροδεξιό φιλοευρωπαϊκό κόμμα Μεταρρύθμισης, του οποίου ηγείται η υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Κατρίν Γκουνασντότιρ.

Μιλώντας στον Guardian από τη θερινή πρωθυπουργική κατοικία της στο χιονισμένο εθνικό πάρκο Πινγκβελίρ, όπου ιδρύθηκε το κοινοβούλιο της Ισλανδίας το 930, η Φροσταντότιρ λέει ότι ότι το γεγονός πως και τα τρία κόμματα του συνασπισμού έχουν γυναίκες αρχηγούς ήταν συμπτωματικό, αλλά πιστεύει ότι «υπάρχει ένα συγκεκριμένο είδος δυναμικής που αποκτάς όταν έχεις τρεις γυναίκες μαζί – ειδικά καθώς οι τρεις μας βρισκόμαστε σε διαφορετικά στάδια της ζωής μας».

Σχετικά νεοφερμένη, η Κριστρούν ήταν οικονομολόγος και δημοσιογράφος πριν μπει στην πολιτική μόλις πριν από τέσσερα χρόνια – και πριν γίνει πρόεδρος του κόμματος έναν χρόνο αργότερα. Η 65χρονη Σαελάντ ίδρυσε το δικό της κόμμα το 2016 και στο παρελθόν έχει συγκρίνει τον εαυτό της με τη γαλλίδα ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, όσον αφορά στη δημοτικότητά της. Η 59χρονη Γκουνασντότιρ, απ’ την άλλη, βρίσκεται στην πολιτική εδώ και δεκαετίες, με αρκετές υπουργικές θητείες.

Αν και προέρχονται από αντίθετα υπόβαθρα, και οι τρεις τους έχουν προοδευτικές πολιτικές ιδέες, δίνοντας έμφαση στο κοινωνικό κράτος και στην ανάδειξη ενός νέου τρόπου άσκησης πολιτικής. «Κάποια από τα θέματα στα οποία εστιάζουμε δεν έχουν καμία σχέση με τον φεμινισμό, αλλά θεωρούμε σημαντικό να αποδείξουμε ότι η διακυβέρνηση μπορεί να γίνει με διαφορετικό τρόπο», εξηγεί η Φροσταντότιρ στον Guardian.

Φέτος σηματοδοτείται η 50ή επέτειος της «απεργίας των γυναικών» του 1975 – όταν το 90% των γυναικών της Ισλανδίας απείχαν από τις εργασίες τους για να διαμαρτυρηθούν για την ανισότητα των φύλων, ανοίγοντας το δρόμο για το πρώτο γυναικείο πολιτικό κόμμα, και την πρώτη γυναίκα πρόεδρο της χώρας.

Η Κριστρούν ξεκίνησε την πρωθυπουργική θητεία της ζητώντας από το κοινό να στείλει προτάσεις για τον καλύτερο εξορθολογισμό των δαπανών, τονίζοντας ότι η κυβέρνησή της επικεντρώνεται στα οικονομικά και τον κρατικό προϋπολογισμό. Προτεραιότητά της, όπως λέει στον Guardian, είναι να δείξει ότι «μια κοινωνικά επικεντρωμένη κυβέρνηση προσανατολισμένη στο κράτος πρόνοιας, μπορεί να επιβαρύνει τον προϋπολογισμό σε ποσοστό κάτω του 1%».

Η επικοινωνία με τους εταίρους της στο συνασπισμό είναι επίσης ισχυρή προτεραιότητα, καθώς, όπως λέει, αυτή ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα της προηγούμενης κυβέρνησης συνασπισμού, υπό τον Μπγιάρνι Μπενεντίκσον, ηγέτη του κόμματος Ανεξαρτησία, η οποία κατέρρευσε τον περασμένο Οκτώβριο λόγω πολιτικών διαφωνιών. Με δεδομένη την κακή συνεργασία των κομμάτων της συγκυβέρνησης, οι Ισλανδοί απαίτησαν ριζικές αλλαγές στον τρόπο της κυβερνητικής λειτουργίας.

Παρότι μεγάλο μέρος της Ευρώπης και των ΗΠΑ κινείται προς τα δεξιά, η κυβέρνηση της Φροσταντότιρ έχει κεντροαριστερή πολιτική κατεύθυνση. Ως ηγέτιδα του κόμματός της, επιχειρεί να επαναφέρει «τους Σοσιαλδημοκράτες στις βασικές τους αξίες», κερδίζοντας απήχηση στον «μέσο πολίτη» και όχι στις «ελίτ», και δίνοντας προτεραιότητα στη στέγαση, την πρόνοια και την αγορά εργασίας.

Θεωρεί ότι ένας τέτοιος συνδυασμός προοδευτικής πολιτικής και πρόνοιας εκ μέρους της της κυβέρνησής της, είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσει η χώρα την απειλή της ακροδεξιάς. «Πιστεύω ότι αυτό είναι το αντίδοτο στον δεξιό εξτρεμισμό. Κεντροαριστερά κόμματα, ή κεντροδεξιά με προσανατολισμό στην πρόνοια –όποιος κι αν είναι ο πολιτικός χαρακτηρισμός του συνασπισμού μας– στοχεύουμε στην επαναφορά της πολιτικής σε πιο ανθρώπινα επίπεδα», εξηγεί στον Guardian.

Αντί να κρίνει τις πεποιθήσεις των ανθρώπων, ή να τους «αντιμετωπίζει απαξιωτικά», όπως λέει χαρακτηριστικά, η Φροσταντότιρ σκοπεύει να επικεντρωθεί στο να ακούει τους πολίτες. Για να απομακρυνθεί από τα άκρα –δεξιά, ή αριστερά– πιστεύει ότι η πολιτική«πρέπει να γίνει πιο ανθρωποκεντρική και λιγότερο ελιτίστικη». Προτεραιότητές της είναι η υγειονομική περίθαλψη, η στέγαση και η οικονομία – καθώς η χώρα έχει υψηλό πληθωρισμό και επιτόκια δανεισμού.

Η πολιτική της στον τομέα του τουρισμού θα «επικεντρωθεί περισσότερο στην ποσότητα παρά στην ποιότητα», όπως λέει χαρακτηριστικά, ενώ η κυβέρνησή της έχει δεσμευτεί να διεξαγάγει και δημοψήφισμα το 2027 σχετικά με το αν θα επαναληφθούν οι συνομιλίες για ένταξη της Ισλανδίας στην ΕΕ – το αποτέλεσμα του οποίου δεσμεύεται να εφαρμόσει, χωρίς να δώσει κατεύθυνση, ή να επηρεάσει την ψήφο των πολιτών.

. . .