ΙΕΛΚΑ: Πού ξοδεύουν τα χρήματα τους τα νοικοκυριά – Το 10% πάει στην εστίαση

Με αφορμή και την ημέρα διατροφής 2024, το ΙΕΛΚΑ κάνει λόγο για σημαντικές αλλαγές στη διατροφή τη τελευταία δεκαπενταετία όσον αφορά τις δαπάνες και τη κατανάλωση σε ποσότητες, με αξιοσημείωτες μειώσεις στην κατανάλωση πρωτεϊνών, γαλακτοκομικών, ελαιόλαδου, φρέσκων φρούτων.

Αναλυτικά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης η δαπάνη κατά κεφαλήν σε είδη παντοπωλείου διαμορφώθηκε το 2023 στα 2,144 ευρώ αυξημένη κατά 3,37% σε σχέση με το 2022 κάτι που αποδίδεται στον συνδυασμό των ανατιμήσεων και της μείωσης στον όγκο αγορών των νοικοκυριών, και κατά 10,69% σε σχέση με το 2009 τη χρονιά πριν την έναρξη της πρώτης δημοσιονομικής κρίσης.

Με βάση τα στοιχεία αυτά εκτιμάται ότι η συνολική δαπάνη των Ελλήνων για είδη παντοπωλείου το 2023 ανέρχεται σε 21,6 δισ. ευρώ (έναντι 22,1 δισ. ευρώ το 2009).

Το ποσό αυτό περιλαμβάνει μόνο τη δαπάνη των Ελλήνων (π.χ. όχι τη δαπάνη μέσω Ho.Re.Ca., τουρισμού, εστίασης κλπ) και αφορά μόνο τα είδη παντοπωλείου (π.χ. δεν περιλαμβάνονται λοιπά είδη που βρίσκονται σε καταστήματα σουπερμάρκετ όπως γραφική ύλη, είδη για κατοικίδια, βρεφικό γάλα, είδη bazaar, καπνός κλπ).

Συγκεκριμένα η δαπάνη για τρόφιμα διαμορφώθηκε σε 1,670 ευρώ ανά έτος κατά κεφαλήν και ποσοστό 19,58% των συνολικών δαπανών, η δαπάνη για άλλα είδη παντοπωλείου σε 474 ευρώ και 5,56% και η εστίαση σε 866 ευρώ και 10,15%.

Συνολικά οι βασικές δαπάνες της διατροφής, του παντοπωλείου, της εστίασης, του ηλεκτρισμού και των υγρών καυσίμων αντιπροσωπεύουν το 44,61% των συνολικών δαπανών το 2023, έναντι 37,90% το 2009.

Όπως φαίνεται από μία σε μεγαλύτερο βάθος ανάλυση, η δαπάνη ανά κατηγορία αγαθών έχει διαφοροποιηθεί αρκετά στις επιμέρους κατηγορίες προϊόντων κάτι το οποίο αποδίδεται στις αλλαγές σε καταναλωτικές και διατροφικές συνήθειες.

Τα στοιχεία της χρηματικής δαπάνης

Τα στοιχεία της χρηματικής δαπάνης δείχνουν πως η αύξηση στη δαπάνη των αγορών σε βασικές πηγές υδατανθράκων, ενδεικτικά αύξηση της δαπάνης για ψωμί κατά 10% το 2023 σε σχέση με το 2022 και κατά 23% σε σχέση με το 2009. Ανάλογη αύξηση και για τα ζυμαρικά κατά 10% και 23% αντίστοιχα.

Αλλαγές καταγράφηκαν και στην αναλογία της δαπάνης για πηγές πρωτεϊνης

Ενδεικτικά το μοσχαρίσιο κρέας και το κρέας από αιγοπρόβατα αν και διαχρονικά παρουσιάζει μείωση κατά 13% και 2% αντίστοιχα, το 2023 παρουσίασε αύξηση κατά 6% και 64%. Αντίθετα το χοιρινό και το κοτόπουλο παρουσιάζουν διαχρονικά αύξηση.

Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στα γαλακτοκομικά, με το πλήρες γάλα να παρουσιάζει μείωση σε αντίθεση με το γάλα με χαμηλά λιπαρά, τα αυγά και τα τυροκομικά.

Παράλληλα σημειώνεται:

• Αύξηση της δαπάνης για ελαιόλαδο κατά 28% το 2023 έναντι του 2022, αλλά μόλις κατά 7% σε σχέση με το 2009.

• Αύξηση της δαπάνης για φρούτα 14%, για λαχανικά 15% σε σχέση με το 2009, αλλά με σταθεροποίηση για τα όσπρια και τους ξηρούς καρπούς.

• Αύξηση της δαπάνης για καφέ κατά 6% και για τα αλκοολούχα ποτά από 9% έως 21%.

• Αύξηση της δαπάνης για τα προϊόντα μη τροφίμων, την οικιακή και προσωπική φροντίδα κατά 16%, αλλά παραμένει μειωμένη σε σχέση με το 2009.

Ισχυρή αύξηση σε εστίαση και ενοίκια

Η αγορά της εστίασης παρουσιάζει αύξηση κατά σχεδόν 40% το 2023 σε σχέση με το 2022, αλλά ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση παρουσιάζει το φαγητό σε πακέτα.

Η σημαντική αύξηση της δαπάνης για φαγητό εκτός σπιτιού στην Ελλάδα συνάδει με παγκόσμιες τάσεις, όπου παρατηρείται αύξηση στη ζήτηση έτοιμων γευμάτων και φαγητού σε πακέτο.

Τέλος, όσον αφορά τις υπόλοιπες αγορές, τα ενοίκια κατέγραψαν την μεγαλύτερη αύξηση το 2023 κατά 16%, αλλά ο ηλεκτρισμός έχει την μεγαλύτερη αύξηση διαχρονικά κατά 74% σε σχέση με το 2009.

Σημειώνεται όμως ότι αυτές οι αυξήσεις δεν ακολούθησαν την πορεία της κατανάλωσης και έχουν να κάνουν αποκλειστικά με την αξία των αγορών αυτών.

Καταναλώθηκαν μικρότερες ποσότητες

Ακόμα πιο ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία της κατανάλωσης σε ποσότητες τα οποία καταγράφουν μεγάλες μεταβολές πλέον σε επίπεδο διατροφής.

Συγκεκριμένα, τα στοιχεία δείχνουν πως η μηνιαία κατανάλωση κατά κεφαλήν σε ψωμί και είδη αρτοποιίας παρουσιάζει μείωση κατά 6% σε περίπου 4 κιλά μηνιαίως.

Παράλληλα, μείωση καταγράφεται και στην κατανάλωση των βασικών ζωικών πρωτεϊνών κατά περίπου 16%, με περίπου 6 κιλά λιγότερο κρέας ανά έτος με εξαίρεση τα πουλερικά τα οποία παρουσιάζουν αύξηση (είναι άλλωστε πιο οικονομική λύση).

• Μείωση στα γαλακτοκομικά και ιδιαίτερα στο φρέσκο γάλα κατά 42% με εξαίρεση το γάλα με χαμηλά λιπαρά και τα αυγά.

• Μείωση στην κατανάλωση ελαιόλαδου κατά περίπου 35% και κατά 7% μόνο το 2023. Περίπου 5 λίτρα λιγότερο ελαιόλαδο ανά έτος κατά κεφαλήν.

• Μείωση στα φρέσκα φρούτα κατά 11% περίπου, με μείωση κατά 10 κιλό λιγότερα ανά έτος φρούτα.