Η πιο πράσινη πόλη στον κόσμο είναι σουηδική και… ξύλινη

Ηλικίας 1.000 ετών, η σουηδική πόλη Βέξιο βρίσκεται 450 χλμ. νοτιοδυτικά της Στοκχόλμης, στην κεντρική περιοχή του Σμάλαντ, μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο με εκατοντάδες διάσπαρτες λίμνες. Η περιοχή είναι γνωστή ως «Γυάλινο Βασίλειο», καθώς φιλοξενεί μια σειρά από παγκοσμίου φήμης υαλουργεία, όπως το Kosta Boda και το Orrefors.

Αλλά αυτή η υαλουργική παρακαταθήκη της εμπλουτίζεται και με μια οικολογική επανάσταση, καθώς η πόλη των 100.000 κατοίκων έχει μετατραπεί σε παγκόσμιο φάρο στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Το BBC αναφέρει ότι σχεδόν μια δεκαετία πριν ακόμη γεννηθεί η σουηδέζα ακτιβίστρια για το κλίμα Γκρέτα Τούνμπεργκ, το Βέξιο ξεκίνησε την υλοποίηση ενός οράματος για εναλλακτική αστική διαβίωση, που έχει βρει διεθνείς μιμητές.

Σε ένα σεμινάριο το 1996, ο δήμαρχος της πόλης αναρωτήθηκε πώς είναι να ζει κανείς σε μια πόλη χωρίς ίχνος ορυκτών καυσίμων. Στο τέλος της συνάντησης, με ομόφωνη ψηφοφορία, το Βέξιο έγινε η πρώτη πόλη στον κόσμο που δεσμεύτηκε να απαλλαγεί πλήρως από τα ορυκτά. Ο στόχος του σήμερα είναι να πετύχει την πλήρη κλιματική ουδετερότητα έως το 2030 – 15 χρόνια πριν την ολοκληρώσει η χώρα στην οποία ανήκει.

Η πρωτοποριακή δέσμευση της πόλης τη δεκαετία του 1990 καλύφθηκε από μέσα ενημέρωσης ολόκληρου του πλανήτη, με τηλεοπτικά συνεργεία να ξοδεύουν τεράστιες ποσότητες ορυκτών καυσίμων πετώντας για να καλύψουν «μια τρελή πόλη που θέλει να απαλλαγεί από τα ορυκτά». Σήμερα οι κατά κεφαλήν εκπομπές αερίων στο Βέξιο έχουν μειωθεί κατά 70%, ο πληθυσμός του έχει τριπλασιαστεί και το ΑΕΠ του έχει διπλασιαστεί.

Τα τοπικά λεωφορεία και τα δημοτικά οχήματα κινούνται με βιοκαύσιμα που παράγονται από οικιακά οργανικά απόβλητα, ενώ πάνω από το 90% της ενέργειας της πόλης παράγεται από δασοκομικά υποπροϊόντα και άλλες βιομάζες, με άφθονο υλικό να προέρχεται από τα τεράστια γύρω δάση – πριονίδι από τοπικά ξυλουργεία και κλαδιά που περισσεύουν από την υλοτόμηση για την παραγωγή αγαθών της γνωστής σουηδικής φίρμας παραγωγής επίπλων IKEA.

Οι ελάχιστες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που παραμένουν στον αέρα προέρχονται από ιδιωτικά αυτοκίνητα, οι χρήστες των οποίων εξακολουθούν να μην εκμεταλλεύονται μια από τις καλύτερες παροχές της Σουηδίας σε σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων – καθώς και χώρους τροφοδοσίας με μη ορυκτά βιοκαύσιμα, όπως αιθανόλη.

Ωστόσο η πιο τολμηρή μετάβαση του Βέξιο ήταν εκείνη που το μετέτρεψε σε πρότυπο μεγάλης κλίμακας ξύλινης αρχιτεκτονικής, με πάνω από το ήμισυ όλων των νέων κατασκευών εκεί να είναι φτιαγμένες από ξύλο – το οποίο προέρχεται από τα ίδια, διαρκώς επεκτάσιμα δάση που κάποτε παρείχαν καύσιμο για τους κλιβάνους υαλουργίας της πόλης. Εκατοντάδες κτίρια, από σπίτια και επιχειρήσεις μέχρι το δημαρχείο και τον επταώροφο σιδηροδρομικό σταθμό, είναι ξύλινα.

Μια ξύλινη γέφυρα συνδέει τον σταθμό με μια συνοικία επίσης ξύλινων μουσείων – ανάμεσά τους το διάσημο Μουσείο Υαλικής «Σμάλαντ», και ο Οίκος των Εμιγκρέδων, που αφηγείται τη συχνά αποκαλυπτική ιστορία της σουηδικής μαζικής μετανάστευσης στη Βόρεια Αμερική. Ο θύλακας των μουσείων φιλοξενεί επίσης εκατοντάδες μεταφερθέντα κτίρια, κτισμένα σε περασμένους αιώνες, με έναν ξύλινο ανεμόμυλο να κυριαρχεί στην «πράσινη» θέα.

Στη διαδρομή προς την όχθη της λίμνης Τρούμεν στέκονται επιβλητικά σύγχρονα γλυπτά, η επιλογή των οποίων έγινε μέσω ψηφοφορίας των κατοίκων. Η δεύτερη κοντινή λίμνη, Βεξιόσιον, διαθέτει ξυλογλυπτική επένδυση στην προβλήτα της. Η τέχνη του γυαλιού γιορτάζεται και αυτή, με κρυστάλλινες δημιουργίες τοποθετημένες κατά μήκος της κοσμοπολίτικης περιοχής Σαντγκαρντσκάταν, που οδηγεί προς τον εμβληματικό καθεδρικό ναό στο κέντρο της πόλης.

Το Βέξιο φημίζεται σε ολόκληρη τη Σουηδία για τις αξιοζήλευτες δημόσιες υπηρεσίες και την κοινωνική ισορροπία του, αλλά αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει είναι τα ξύλινα συγκροτήματα πολυκατοικιών κατά μήκος των δύο λιμνών του. Για τους αρχιτέκτονες και τους μηχανικούς σε όλον τον πλανήτη, οι καινοτόμες ξύλινες κατασκευές της πόλης συνιστούν πρότυπο οικολογικού σχεδιασμού.

Η περιβαλλοντική κίνηση που στηρίζει τη μοντέρνα ξύλινη αρχιτεκτονική του Βέξιο επηρεάζει την ήσυχη ζωή των κατοίκων του, που νιώθουν υπερήφανοι για τις οικολογικές καινοτομίες της πόλης τους. Το πρώτο εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής της περιοχής, που εγκαινιάστηκε το 1880, έκαιγε ξύλα. Σήμερα, 140 χρόνια αργότερα, η πόλη έχει επιστρέψει στο ξύλο, καθώς ηγείται των διεθνών προσπαθειών απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα.

. . .